Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου - αδίδακτο (6) - Ανδοκίδης, Κατὰ Ἀλκιβιάδου 5-7

 

Ερμαϊκή στήλη με κεφαλή Ηρακλή (Ερμηρακλής). Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης. Ο Ανδοκίδης (440-390 π.Χ.) παραμονές της Σικελικής εκστρατείας (415 π.Χ.), ενεπλάκη στο σκάνδαλο των Ερμοκοπιδών (δηλαδή του ακρωτηριασμού των ερμαϊκών στηλών) και φυλακίστηκε λόγω της αντιθρησκευτικής του ενέργειας. Υπέστη αφαίρεση πολιτικών δικαιωμάτων (ἀτιμία) και αυτοεξορίστηκε στην Κύπρο. (πηγή: Βικιπαίδεια)

Ανδοκίδης, Κατὰ Ἀλκιβιάδου, 5-7

Στο απόσπασμα ο ρήτορας καταγγέλλει τον νόμο του εξοστρακισμού. Θεωρεί ότι θεμέλιο των ορθών αποφάσεων είναι η υπεύθυνη στάση των πολιτών, που επιβάλλει να ακούγονται με πνεύμα ισότητας και αμεροληψίας όσοι μιλούν με ευπρέπεια προς όφελος της πόλης τους.

 

Οἶμαι δὲ καὶ τοὺς φίλους ὑμῶν ἐν ταύτῃ μάλιστα τῇ ἡμέρᾳ λυπεῖσθαι καὶ τοὺς ἐχθροὺς ἥδεσθαι, συνειδότας ὡς ἂν ἀγνοήσαντες ἐξελάσητε τὸν βέλτιστον, δέκα ἐτῶν ἡ πόλις οὐδὲν ἀγαθὸν ὑπὸ τούτου τοῦ ἀνδρὸς πείσεται. Ῥᾴδιον δὲ καὶ ἐντεῦθεν γνῶναι τὸν νόμον πονηρὸν ὄντα: μόνοι γὰρ αὐτῷ τῶν Ἑλλήνων χρώμεθα, καὶ οὐδεμία τῶν ἄλλων πόλεων ἐθέλει μιμήσασθαι. καίτοι ταῦτα διέγνωσται ἄριστα τῶν δογμάτων, ἃ καὶ τοῖς πολλοῖς καὶ τοῖς ὀλίγοις ἁρμόττοντα μάλιστα τυγχάνει καὶ πλείστους ἐπιθυμητὰς ἔχει. Περὶ μὲν οὖν τούτων οὐκ οἶδ᾽ ὅ τι δεῖ μακρότερα λέγειν: πάντως γὰρ οὐδὲν ἂν πλεῖον εἰς τὸ παρὸν ποιήσαιμεν: δέομαι δ᾽ ὑμῶν τῶν λόγων ἴσους καὶ κοινοὺς ἡμῖν ἐπιστάτας γενέσθαι, καὶ πάντας ἄρχοντας περὶ τούτων καταστῆναι, καὶ μήτε τοῖς λοιδορουμένοις μήτε τοῖς ὑπὲρ καιρὸν χαριζομένοις ἐπιτρέπειν, ἀλλὰ τῷ μὲν θέλοντι λέγειν καὶ ἀκούειν εὐμενεῖς εἶναι, τῷ δὲ ἀσελγαίνοντι καὶ θορυβοῦντι χαλεπούς. ἀκούσαντες γὰρ ἕκαστον τῶν ὑπαρχόντων ἄμεινον βουλεύσεσθε περὶ ἡμῶν.

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (16) - 13η θεματική ενότητα, Η ηθική αρετή και η ηθική πράξη

 

Πρώτη σελίδα έκδοσης των "Ηθικών Νικομαχείων" (1566) στα ελληνικά και στα λατινικά (πηγή: Βικιπαίδεια)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια Β1, 5-8, 1103b2 - 25

 

Βασικά σημεία

1. Το παράδειγμα των νομοθετών

2. Η ποιότητα του εθισμού

3. Ο ρόλος του δασκάλου

4. Ο εθισμός καθορίζει την έξιν: παραδείγματα

5. Οι έξεις προκύπτουν από τον εθισμό

6. Η παιδαγωγική αξία του εθισμού

7. Γλωσσικές παρατηρήσεις

 

Σπιναλόγκα, το νησί των λεπρών

Η Σπιναλόγκα από ψηλά – λήψη Χρ. Κωνσταντινίδης (πηγή: Η Μηχανή του Χρόνου)

Το αρχαίο όνομα της νησίδας ήταν Καλυδώνα. Βρίσκεται στον κόλπο της Ελούντας (αρχαία ονομασία Ολούς, -οῦντος) στον δήμο Αγίου Νικολάου του νομού Λασιθίου Κρήτης. Οχυρώθηκε από τους Βενετούς.

Το όνομα «Σπιναλόγκα» το πήρε κατά την Ενετοκρατία και σημαίνει «μακρύ αγκάθι» (spina=αγκάθι, longa=μακρύ). Προέκυψε από παραφθορά της ονομασίας «Stinelonde» (στην Ελούντα), εξελίχθηκε σε «Spinalonde» και τελικά σε «Spinalonga».

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (15) - 12η θεματική ενότητα, Η ηθική αρετή

 

Αριστοτέλης (πηγή: Wikimedia Commons)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια Β1, 1-4, 1103a14 - b2

 

Βασικοί νοηματικοί άξονες:

1. Όροι της αριστοτελικής φιλοσοφίας.

2. Είδη της αρετής· προέλευση κι εξέλιξη.

3. Ηθικές αρετές και φύση.

4. Όνομα και σημασία: ἦθος < ἔθος;

5. Αριστοκρατική και αριστοτελική άποψη περί ἀρετῆς.

6. Ορολογία: δύναμις - ἐνέργεια.

7. Διαδικασία απόκτησης των αρετών: ποιοῦντες μανθάνομεν.

8. Το παράδοξο του Ross.

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου - αδίδακτο (5) - Δημοσθένης, Πρὸς τὴν Φιλίππου ἐπιστολήν 15-17

 

Δημοσθένης (πηγή: Wikimedia Commons)

Δημοσθένης, Πρὸς τὴν Φιλίππου ἐπιστολήν 15-17

Ο Φίλιππος έστειλε στους Αθηναίους επιστολή με την οποία τους κατηγορούσε ότι τηρούν εχθρική στάση εναντίον του. Αφού διαβάστηκε η επιστολή ενώπιον της Εκκλησίας του Δήμου, ο ρήτορας παίρνει τον λόγο και προτείνει να προχωρήσουν οι Αθηναίοι στις απαραίτητες ενέργειες, για να πολεμήσουν με τον Φίλιππο. Στο παρακάτω απόσπασμα εξηγεί γιατί η Αθήνα είναι γενικά σε καλύτερη μοίρα από τη Μακεδονία και γιατί ο Φίλιππος στον τελευταίο πόλεμο τα κατάφερε καλύτερα από τους Αθηναίους.

 

Εἰ δέ τις ὑμῶν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸν Φίλιππον ὁρῶν εὐτυχοῦντα φοβερὸν εἶναι νομίζει καὶ δυσπολέμητον, σώφρονος μὲν ἀνδρὸς χρῆται προνοίᾳ: μεγάλη γὰρ ῥοπή, μᾶλλον δὲ τὸ ὅλον ἡ τύχη ἐστὶ πρὸς ἅπαντα τὰ τῶν ἀνθρώπων πράγματα: κατὰ πολλοὺς μέντοι τρόπους ἕλοιτ᾽ ἄν τις οὐχ ἧττον τὴν ἡμετέραν εὐτυχίαν ἢ τὴν ἐκείνου. Παρά τε γὰρ τῶν προγόνων ἐκ πλείονος χρόνου παρειλήφαμεν τὴν εὐδαιμονίαν οὐ τούτου μόνον, ἀλλὰ συνελόντι φράσαι πάντων τῶν ἐν Μακεδονίᾳ βασιλευσάντων· κἀκεῖνοι μὲν Ἀθηναίοις φόρους ἤνεγκαν, ἡ δ᾽ ἡμετέρα πόλις οὐδενί πω τῶν ἁπάντων. Ἔτι δὲ τοσούτῳ πλείους ἀφορμὰς αὐτοῦ πρὸς τὴν τῶν θεῶν εὔνοιαν ἔχομεν, ὅσῳ διατελοῦμεν εὐσεβέστερα καὶ δικαιότερα πράττοντες. Τί ποτ᾽ οὖν ἐκεῖνος ἐν τῷ προτέρῳ πολέμῳ πλείω κατώρθωσεν ἡμῶν; Ὅτι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, (παρρησιάσομαι γὰρ πρὸς ὑμᾶς)ὁ μὲν αὐτὸς στρατεύεται καὶ ταλαιπωρεῖ καὶ τοῖς κινδύνοις πάρεστιν, οὔτε καιρὸν παριεὶς οὔθ᾽ ὥραν ἔτους παραλείπων οὐδεμίαν, ἡμεῖς δὲ (εἰρήσεται γὰρ τἀληθῆ) οὐδὲν ποιοῦντες ἐνθάδε καθήμεθα, μέλλοντες ἀεὶ καὶ ψηφιζόμενοι καὶ πυνθανόμενοι κατὰ τὴν ἀγορὰν εἴ τι λέγεται νεώτερον. Καίτοι τί γένοιτ᾽ ἂν νεώτερον ἢ Μακεδὼν ἀνὴρ καταφρονῶν Ἀθηναίων καὶ τολμῶν ἐπιστολὰς πέμπειν τοιαύτας οἵας ἠκούσατε μικρῷ πρότερον;

 

Αρχαία Ελληνικά γ΄ λυκείου - Εξεταστέα ύλη για το διαγώνισμα β΄ τετραμήνου

 Διδαγμένο Κείμενο
3η Θεματική ενότητα: Η παιδεία και η αναζήτηση της αλήθειας – η ανθρώπινη φύση και το χρέος του φιλοσόφου (εν. 8-11)

Θα δοθεί κείμενο από το πρωτότυπο και παράλληλο κείμενο στη Νέα Ελληνική και θα ζητηθεί απάντηση:
i. σε μία (1) ερώτηση κατανόησης κλειστού τύπου (σωστού ή λάθους, πολλαπλών επιλογών, αντιστοίχισης, συμπλήρωσης κενών κ.λπ.) ή ανοικτού τύπου.
ii. σε δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές:
- Η πρώτη αναφέρεται σε ιδέες/αξίες/προβλήματα, σε στάσεις/ήθος/χαρακτήρα των προσώπων, στο ιστορικό/ κοινωνικό/πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής του έργου, στη δομή/σύνθεση του κειμένου, σε υφολογικά/αισθητικά θέματα, με βάση το διδαγμένο από το πρωτότυπο κείμενο.
- Η δεύτερη αναφέρεται στο παράλληλο κείμενο σε συσχετισμό με το παραπάνω εξεταζόμενο κείμενο από το πρωτότυπο.
iii. σε μία (1) ερώτηση κλειστού τύπου που αναφέρεται στην εισαγωγή στην Πολιτεία (ενότητες 1-3, 6, 8, 12-13, εισαγωγικό σημείωμα στην Αλληγορία του σπηλαίου, σελ.103).
iv. σε μία (1) ερώτηση λεξιλογική-σημασιολογική, όμοια με αυτές που δουλεύτηκαν στην τάξη.

❦

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (14) - 11η θεματική ενότητα, Ο χαρακτήρας και οι στόχοι της παιδείας

 

Χειρόγραφο των Πολιτικών του Αριστοτέλη, γραμμένο από τον Θεόδωρο Γαζή (μέσα 15ου αι.), Udine, Biblioteca Arcivescovile (πηγή: Βικιπαίδεια)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Πολιτικά, Θ 1.3-2.1, 1337a33-b11

 

Βασικά σημεία

1. Γιατί η παιδεία πρέπει να απασχολεί το κράτος;

2. Νομοθεσία για κοινή παιδεία

3. Τύποι παιδείας στην εποχής του Αριστοτέλη

4. Αριστοτελικές απόψεις: ηθοπλαστικός ο χαρακτήρας της παιδείας

5. Γλωσσικές επιλογές