Η Αμερικανική Επανάσταση και πώς επηρέασε την Ελληνική Επανάσταση

 

11΄ Η Αμερικανική Επανάσταση, που ξεκίνησε το 1764 στην πραγματικότητα, παρέσυρε τις άλλες και έθεσε τις βάσεις της νέας εποχής.

13΄ Το 1534 ο Γάλλος Ζακ Καρτιέ εξερευνά τον κόλπο του Αγίου Λαυρεντίου, στο βόρειο τμήμα της αμερικανικής ηπείρου. Ακολούθησαν και άλλοι Γάλλοι στη συνέχεια. Στα μέρη εκείνα βρίσκεται το μεγαλύτερο συγκρότημα γλυκών νερών του κόσμου (στους καταρράκτες του Νιαγάρα). Ακολούθησαν τον Μισισιπή και κατέβηκαν νοτιότερα, στη Φλόριντα, στη Λουιζιάνα (από το Louis, το όνομα του Γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου). Οι Γάλλοι, λοιπόν, εγκαταστάθηκαν αρχικά στην περιοχή του Καναδά που αργότερα ονομάστηκε Κεμπέκ. (Μεγάλο μέρος του πληθυσμού θέλει να αποσχιστεί και γίνονται δημοψηφίσματα, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει αλλάξει κάτι. Αν αποσχιστεί το Κεμπέκ, θα είναι το μεγαλύτερο γαλλόφωνο κράτος στον κόσμο, 3 φορές μεγαλύτερο από τη Γαλλία!)

Τους πρώτους Γάλλους τους ακολούθησε και ένας μεγάλος Άγγλος εξερευνητής, ο σερ Γουόλτερ Ράλεϊ, που ήταν πολύ στενά συνδεδεμένος με τη βασίλισσα Ελισάβετ Α΄ (η σπουδαιότερη βασίλισσα των Άγγλων, γιατί έστησε το μεγαλείο της Αγγλίας).

17΄ Ξεκινά σταδιακά η εγκατάσταση Άγγλων αποίκων. Προηγούνται οι Ολλανδοί, που βρίσκουν ένα νησί (Μανχάταν), όπου εκβάλλουν 3 ποταμοί. Το αγοράζουν από τους Ινδιάνους και ιδρύουν το Νέο Άμστερνταμ. Οι Άγγλοι παίρνουν το μέρος και το ονομάζουν Νέα Υόρκη. Οι Ολλανδοί είχαν χτίσει ένα τείχος, που φυσικά δεν υπάρχει πια, αλλά πάνω του σήμερα περνά η Wall Street.

20΄ Οι πρώτοι Άγγλοι άποικοι πήγαν εκεί περί το 1585. Η Ελισάβετ, αν και προτεστάντισσα, παρουσίαζε τον εαυτό της ως παρθένο, για να κερδίσει τους καθολικούς υπηκόους της (οι καθολικοί έχουν πάθος με την Παρθένο Μαρία). Οι πρώτοι Άγγλοι άποικοι δημιούργησαν την αποικία της Βιρτζίνια (από το Virgin), στη Βόρεια Αμερική.

Η Αγγλία το 1534 γίνεται η πρώτη χώρα που επισήμως δέχεται τον Προτεσταντισμό (με τον Ερρίκο Η΄). Ο Προτεσταντισμός πέρασε στην Αγγλία με σχετική ευκολία. Όμως πολλοί Άγγλοι Καθολικοί ενοχλήθηκαν από την κίνηση του Ερρίκου και ήταν σε επαφή με την καθολική Ισπανία, που ήταν τότε η πλουσιότερη χώρα στον κόσμο (χάρη στους πόρους της Αμερικής) και από τις σπουδαιότερες ναυτικές δυνάμεις (η Αγγλία δεν είναι ακόμη μεγάλη δύναμη). Οι Ισπανοί παρακινούν τους Άγγλους καθολικούς σε πράξεις βίας εναντίον των Άγγλων βασιλιάδων (τους βόλευε πολιτικά, γιατί οι Άγγλοι τους δυσκόλευαν στη θάλασσα). Οι Άγγλοι εκτελούσαν καθολικούς, γιατί τους θεωρούσαν συνεργάτες των Ισπανών.

25΄ Οι Άγγλοι άποικοι έφεραν στον νέο τόπο σπόρους δημητριακών και οπωροφόρων, όπως και ζώα (γουρούνια, πρόβατα, κατσίκες, αγελάδες): όλα προσαρμόστηκαν θαυμάσια. Οι ντόπιοι Ινδιάνοι δεν τους απειλούσαν ιδιαίτερα: οι Άγγλοι τους πολέμησαν περί το 1670 και τους κατανίκησαν.

28΄ Στα μέρη αυτά έρχονται Άγγλοι και λίγο βορειότερα Γάλλοι (άποικοι από όλον τον κόσμο εγκαταστάθηκαν στη Βόρεια Αμερική μετά τον αμερικανικό εμφύλιο). Αρχικά, δημιουργούνται 13 αγγλικές αποικίες, που αυτοδιοικούνται. Η Αγγλία εξαρχής χρησιμοποίησε τις αποικίες, για να εκτονώνει θρησκευτικές συγκρούσεις (καθολικοί με προτεστάντες, αλλά και οι προτεστάντες μεταξύ τους). Μία ομάδα προτεσταντών ήταν οι Πουριτανοί, που συνδέονται με τον Αναβαπτισμό, ένα ριζοσπαστικό κίνημα που πιστεύει στις επαναστατικές ενέργειες (αντίθετα, οι Λουθηρανιστές δεν πιστεύουν στις επαναστάσεις. Θεωρούν ότι ο ενάρετος χαρακτήρας και η προσφορά στην κοινωνία είναι από μόνα τους επανάσταση). Οι Πουριτανοί είναι δυσαρεστημένοι (και αντίθετοι τελικά) με τον Άγγλο βασιλιά, γιατί έφερε μεν τον Προτεσταντισμό, αλλά διατήρησε αρκετά καθολικά στοιχεία. Αυτοί αργότερα θα φτιάξουν το πρώτο σύνταγμα που δεν προβλέπει βασιλιά.

35΄ Οι Πουριτανοί είναι πίσω από την αγγλική επανάσταση (ξεκινά το 1642), ένα γεγονός που άλλαξε τον κόσμο. Οι Άγγλοι επαναστάτες το 1649 κόβουν το κεφάλι του βασιλιά. Η βασιλεία επανέρχεται το 1660 σε νέες βάσεις: πλέον ο βασιλιάς υπακούει στη Βουλή. Μετά την επαναφορά της βασιλείας πολλοί Πουριτανοί μεταναστεύουν στην Αμερική.

Οι επαναστάτες ζητούν: ισονομία, ελευθερία του λόγου και του τύπου, θρησκευτική ανοχή. Γράφουν το Habeas corpus, που αφορά τα δικαιώματα του ανθρώπου όταν βρίσκεται στα χέρια της εξουσίας. Επίσης, κατοχυρώνει τα πνευματικά δικαιώματα και την ευρεσιτεχνία. Δίνουν βάση στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Αυτό το κλίμα μεταφέρεται στις αποικίες της Αμερικής.

42΄ Οι 13 αποικίες τότε θεωρούνται από τις πιο εξισωτικές κοινωνίες στον κόσμο. Η Αγγλία εμποδίζει λίγο τις εμπορικές δυνατότητες των αποίκων. Αυτό προκαλεί δυσαρέσκειες και αρχίζει να διαμορφώνει την αμερικανική ταυτότητα (οι άποικοι είναι μεν Άγγλοι, αλλά η μητροπολιτική Αγγλία τους μεταχειρίζεται κάπως διαφορετικά). Το κλίμα αυτό εντείνεται, όταν η μητροπολιτική Αγγλία δεν βοηθά ουσιαστικά τους αποίκους στον πόλεμο με τους Ινδιάνους.

46΄ αρχές 1700: οι Γάλλοι είναι παγκοσμίως ισχυροί (1680-1780 περίπου: ο χρυσός αιώνας της Γαλλίας). Μετά τη Γαλλική Επανάσταση έχασαν τη μάχη για την παγκόσμια ηγεμονία. Οι Άγγλοι δεν τους θεωρούσαν σπουδαίους ναυτικούς (έλεγαν αν τα ψάρια μιλούσαν, θα μιλούσαν γαλλικά).

49΄ Την ίδια εποχή και οι Άγγλοι είναι πολύ ισχυροί (από τον 17ο αι. οι Άγγλοι είναι πρωτοπόροι στον Διαφωτισμό: σερ Φράνσις Μπέικον και Τζον Λοκ). Τον 18ο αι. Αγγλία και Γαλλία συγκρούονται για την υπεροχή στην Ευρώπη: 1740-1760 (μετέχουν και άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις). Αγγλία και Γαλλία συγκρούονται την ίδια εποχή και στη Β. Αμερική. Επικρατούν οι Άγγλοι. Η Αγγλία στέλνει στρατεύματα, αλλά σημαντική είναι η προσφορά των Άγγλων αποίκων, οι οποίοι τώρα αισθάνονται ότι πρέπει να μετέχουν και στην αγγλική βουλή. Η μητροπολιτική Αγγλία είναι διστακτική και επιμένει να περιορίζει την εμπορική δραστηριότητα των αποίκων. Αυτό δίνει το έναυσμα για να ξεσπάσει η αμερικανική επανάσταση.

56΄ οι συγκρούσεις αρχίζουν από το 1763. Αποκαλύπτεται ότι στη Μασαχουσέτη κάποιοι άποικοι έχουν αποθήκη πυρομαχικών, οι Άγγλοι τιμωρούν την Μασαχουσέτη και οι άλλες αποικίες υποστηρίζουν τη Μασαχουσέτη. Παράλληλα, οι άποικοι συγκαλούν εθνοσυνέλευση, πράγμα που δείχνει ότι θεωρούν τον εαυτό τους έθνος διαφορετικό από τους κατοίκους της μητροπολιτικής Αγγλίας. 4 Ιουλίου 1776 διακήρυξη της Ανεξαρτησίας (το ίδιο έκαναν και οι Έλληνες στην Επανάσταση του 1821 στην εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου -στην περίπτωση της Γαλλικής Επανάστασης δεν χρειαζόταν κάτι τέτοιο).

60΄ Υπήρχαν όμως πολλοί άποικοι που ήταν πιστοί στον Άγγλο βασιλιά (loyalists, κυρίως στις νότιες αποικίες). Ο Λουδοβίκος 16ος της Γαλλίας βοηθά τους Άγγλους επαναστάτες, στέλνοντας στρατό με επικεφαλής τον Λαφαγιέτ. Οι επαναστάτες άποικοι (Αμερικανοί) συντάσσονται με τον εχθρό της μητροπολιτικής Αγγλίας (τους Γάλλους), οπότε η ρήξη είναι απόλυτη. Οι Γάλλοι βοηθούν τους επαναστάτες να επικρατήσουν, γιατί είναι ικανοί στρατιώτες. Το 1783 υπογράφεται στο Παρίσι το τέλος των συγκρούσεων.

65΄ Στη διάρκεια των συγκρούσεων στις επαρχίες συγγράφηκαν διάφορα συντάγματα. Αυτό κρατήθηκε και τελικά κάθε επαρχία έχει τον δικό της τρόπο διοίκησης.

66΄ Ο Λουδοβίκος 16ος ξόδεψε τεράστια ποσά για να στηρίξει τους Αμερικανούς. Με την επικράτηση των Αμερικανών κέρδισε σε κύρος, αλλά αναγκάστηκε να αυξήσει τους φόρους. Επίσης, οι Γάλλοι που πολέμησαν στην Αμερική επηρεάστηκαν από τις ιδέες των επαναστατών Αμερικανών (οι τελευταίοι δεν επιδίωκαν απλώς την ανεξαρτησία από τη μητροπολιτική Αγγλία, αλλά επιπλέον οραματίζονταν μια νέα κοινωνία) και, επιστρέφοντας στη Γαλλία, έγιναν κήρυκες της αντίδρασης εναντίον του Λουδοβίκου. Το 1789 γίνεται η Γαλλική Επανάσταση, που βασίζεται στα κείμενα της Αμερικανικής.

70΄ Βασικά προτάγματα. Οι ιδέες της διακήρυξης της αμερικανικής ανεξαρτησίας. Το δικαίωμα στην ευτυχία. Το δικαίωμα στην επανάσταση. Αυτές τις ιδέες τις πήρε και η Γαλλική Επανάσταση.

72΄ Οι 2 επαναστάσεις σχετίζονται με μασονικούς κύκλους. Οι τεκτονικές στοές ξεκινούν από τη Σκωτία αρχές δέκατου έβδομου αιώνα (οι ρίζες του κινήματος βέβαια βρίσκονται στις μεσαιωνικές συντεχνίες), περνούν στην Αγγλία και μετά σε όλη την Ευρώπη. Οι πατέρες της αμερικανικής και της γαλλικής επανάστασης ήταν υψηλόβαθμοι τέκτονες. Και οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας: ο Ξάνθος το σημειώνει και στα απομνημονεύματά του (μπήκε στον τεκτονισμό ὤν ἰδεῶν ἐλευθέρων). Επίσης, στις τεκτονικές στοές οργανώθηκαν και οι Δεκεμβριστές, το ρωσικό κίνημα εναντίον του τσάρου, και οι Καρμπονάροι.

75΄ Στις Στοές μπορούσε κανείς να συζητήσει ανοιχτά για τα μεγάλα ζητήματα της κοινωνίας, και τα μεταφυσικά και τα πολιτικά ("τι πρέπει να γίνει στην κοινωνία") κλπ.

Πολύ σημαντικό το Σύνταγμα της Αμερικανικής Επανάστασης που κατοχυρώνει βασικές ελευθερίες: του Τύπου, το λόγου, τη θρησκευτική ανοχή, την ισονομία, τη δημιουργία κομμάτων. Επίσης, προβλεπόταν η δημιουργία ενός κράτους (ΗΠΑ) αλλά με μεγάλη αυτονομία σε κάθε πολιτεία. Δεν προβλέπεται βασιλιάς αλλά πρόεδρος.

Τα 2 πρώτα συντάγματα της Ελληνικής Επανάστασης (Πιάδα και Άστρος) ήταν επηρεασμένα από τα γαλλικά συντάγματα. Εκείνο της Τροιζήνας όμως (1826-1827) ήταν επηρεασμένο από το αμερικανικό και προέβλεπε κυβερνήτη με θητεία 7 ετών.

81΄ Φιλελεύθερη Διεθνής (α΄ μισό 19ου): κίνημα-παιδί της Αμερικανικής και Γαλλικής Επανάστασης. Χιλιάδες φιλελεύθεροι που θέλουν ελευθερίες και πηγαίνουν σε διάφορους τόπους να υποστηρίξουν κινήματα ελευθερίας. Ανάμεσα στους Φιλέλληνες υπήρξαν και τέτοιοι, που πρότειναν το νέο ελληνικό κράτος να στηριχτεί στο μοντέλο των ΗΠΑ: ένα κράτος, μία κεντρική κυβέρνηση, με μεγάλες δυνατότητες διαφοροποίησης ανά επαρχία (επειδή εδώ υπήρχε έντονος τοπικισμός).

84΄ Στα ελληνικά συντάγματα δεν γίνεται λόγος για βασιλιά, αλλά ήταν αυτονόητο ότι θα ερχόταν βασιλιάς. Η Α΄ Εθνοσυνέλευση (της Επιδαύρου) αποφάσισε να στείλει επιτροπή στην Πορτογαλία, για να φέρει ως βασιλιά στην Ελλάδα τον Ντον Μιγκέλ, έναν πορτογάλο πρίγκιπα. Οι απεσταλμένοι τελικά μάλωσαν μεταξύ τους και δεν πήγαν στην Πορτογαλία! Ήρθε όμως πριγκιπόπουλο από τη Γερμανία. Την εποχή εκείνη ήταν πρωτοποριακή η ιδέα να μην έχει βασιλιά ένα κράτος. Ο βασιλιάς έδινε την αίσθηση της σοβαρότητας, της υπευθυνότητας, της συνέχειας. Ακόμη και σήμερα πολλά προοδευτικά κράτη έχουν βασιλιά: Δανία, Σουηδία, Νορβηγία, Ολλανδία (βέβαια, δεν έχουν σπουδαίες εξουσίες, αλλά εκφράζουν την παράδοση).

88΄ με την έκρηξη της Επανάστασης δημιουργούνται τοπικές διοικήσεις: σπουδαιότερη η Πελοποννησιακή Γερουσία (Μάιος 1821, Αρκαδία), που διοικεί όλην την Πελοπόννησο. Μια άλλη είναι η Μεσσηνιακή Γερουσία, που συντάσσει μία έκκληση προς τους άνδρες της Αμερικανικής Συμπολιτείας. Το κείμενο έφτασε και διαβάστηκε στη Αμερικανική Γερουσία. Σημειωτέον ότι τότε οι ΗΠΑ θεωρούνταν το δημοκρατικότερο κράτος παγκοσμίως, αλλά δεν ήταν η μεγάλη δύναμη που έγιναν μετά. Όπως οι Άγγλοι άποικοι με τις διακηρύξεις τους διέρρηξαν τις σχέσεις τους με τη μητέρα Αγγλία, έτσι και οι Έλληνες επαναστάτες διέρρηξαν τις σχέσεις τους με τον σουλτάνο. [διαβάζονται χαρακτηριστικά κείμενα της εποχής]

101΄ οι Άγγλοι δεν έχουν σύνταγμα. Θεώρησαν σύνταγμα όλα τα σημαντικά κείμενα της αγγλικής ιστορίας (habeas corpus, bill of rights, magna carta). Οι Αμερικανοί έφτιαξαν το πρώτο σύνταγμα.

102΄ το πληρέστερο Σύνταγμα της Επανάστασης συντάχθηκε στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας (θεωρείται από τα ριζοσπαστικότερα του κόσμου την εποχή εκείνη) και είναι επηρεασμένο από το αμερικανικό: προβλέπει προεδρική διοίκηση (κλήθηκε ο Καποδίστριας), την αρχή της ισότητας, την αναλογική κατανομή των δημοσίων βαρών, ελευθερία Τύπου και εκπαίδευσης, μη αναδρομικότητα των νόμων, το απαραβίαστο της ιδιοκτησίας, τη δυνατότητα απαλλοτρίωσης, η ρητή διατύπωση της λαϊκής κυριαρχίας, ανεξιθρησκία, κατάργηση δουλείας, φυλετικών διακρίσεων και τίτλων ευγενείας.

105΄ 16 Αμερικανοί πήραν μέρος στην Επανάσταση. Ήταν άτομα με όραμα, εκπληκτικοί. Ένας από αυτούς ήταν ο ακτιβιστής γιατρός Χάου (απόφοιτος του Χάρβαρντ, υποστήριζε τα δικαιώματα των μαύρων, των γυναικών). Έφτιαξε το πρώτο λαϊκό νοσοκομείο στον Πόρο. Ξαναήρθε στην Ελλάδα το 1828, βρήκε το χάος και ζήτησε από τον Καποδίστρια τη νομή (όχι ιδιοκτησία) κάποιων στρεμμάτων έξω από το χωριό Εξαμίλια (κοντά στην Κόρινθο). Εκεί εγκατέστησε ανθρώπους που είχαν χάσει τα πάντα σε ένα είδος κολεκτίβας: χτίστηκαν καταλύματα, έφερε σπόρους από την Ευρώπη και ονόμασε την περιοχή Ουασιγκτόνια. Μετά έφυγε και το εγχείρημα ναυάγησε. Στην περιοχή θυμούνται τον Χάου και μάλιστα υπάρχουν άνθρωποι με το όνομα Ουάσιγκτον! Η Αμερικανική Επανάσταση ήταν γνωστή στους Έλληνες λογίους, αν και επηρεάστηκαν περισσότερο από τη γαλλική. Ο Κοραής αλληλογραφούσε από το Παρίσι με τον Τόμας Τζέφερσον.

Απαντήσεις σε ερωτήσεις του δημοσιογράφου Μάκη Προβατά

118΄ Η Ελληνική Επανάσταση επηρεάστηκε περισσότερο από την Αμερικανική ή τη Γαλλική;
Η Γαλλική επηρέασε περισσότερο την ανθρωπότητα, γιατί ήταν στην Ευρώπη. [όσο οι Γάλλοι ήταν απασχολημένοι με την Επανάστασή τους, η Αγγλία πήρε το προβάδισμα στην παγκόσμια κυριαρχία, κάτι που η Γαλλία δεν κατάφερε να ανατρέψει μέχρι σήμερα. Λέγεται ότι μόλις ο Άγγλος βασιλιάς πληροφορήθηκε ότι ξέσπασε επανάσταση στη Γαλλία είπε: Υπέροχα νέα! Τώρα ο κόσμος είναι δικός μας!]

Η Αμερικανική Επανάσταση επηρέασε τις επαναστάσεις των άλλων λαών της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Εκεί ξεκίνησαν και οι δράσεις του Εθνισμού, δηλαδή τα κινήματα για τη διάλυση των αυτοκρατοριών και τη δημιουργία των ανεξάρτητων εθνών.

[παρέμβαση Προβατά: υπάρχει αναφορά στην αμερικανική επανάσταση στον "Ύμνο στην Ελευθερία"] Ήταν γνωστοί οι Αμερικανοί -και ο Κολοκοτρώνης τους αναφέρει.

125΄ ποιο ρόλο έπαιξε ο τύπος;
Βγήκαν πολλές εφημερίδες. Κυρίως το αγγλικό κομιτάτο προώθησε αυτή τη δράση. Υπήρχαν άνθρωποι που υποστήριζαν ότι η πιο επαναστατική ενέργεια είναι η ελευθερία του λόγου -ο πόλεμος είναι δευτερεύων.

129΄ πόσο επηρέασε η έξοδος του Μεσολογγίου;
Συγκίνησε πολύ. Ο βασιλιάς της Βαυαρίας, ο Λουδοβίκος, πατέρας του Όθωνα, προσφέρθηκε να φροντίσει παιδιά που κινδύνευαν. [Ο τότε πρόεδρος της Αμερικής, ο Μονρόε, μίλησε στην αμερικανική βουλή θετικά για την Ελληνική Επανάσταση, την ώρα που οι ευρωπαίοι βασιλιάδες ήταν αντίθετοι με τις εξεγέρσεις λόγω των ναπολεόντειων πολέμων.]

133΄ η ναυπήγηση των πλοίων
Το 1826 ήταν πολύ κακή χρονιά για την Επανάσταση. Το φιλελληνικό κομιτάτο του Λονδίνου συμβούλεψε του Έλληνες, επειδή ήταν πολύ καλοί ναυτικοί, να παραγγείλουν πανάκριβα πλοία νέου τύπου, ατμόπλοια με νέο εξοπλισμό. Ναυπηγούνταν μόνο σε ναυπηγεία της Αγγλίας και των ΗΠΑ. Το εγχείρημα πήγε πολύ άσχημα: οι κατασκευαστές κατηγορούσαν τους Έλληνες, οι Έλληνες τους κατασκευαστές κλπ. Ήρθαν μερικά, ανάμεσα σε αυτά και το "Ελλάς", που το ανατίναξε ο Μιαούλης στον Πόρο, κάνοντας αντιπολίτευση στον Καποδίστρια.

137΄ Το ελληνικό πνεύμα πρέπει να γοήτευε την ανώτερη τάξη της Αμερικής
Το φιλελληνικό κίνημα αναπτύχθηκε στις μεσαίες και ανώτερες τάξεις της Ευρώπης και της Αμερικής, γιατί αυτοί οι άνθρωποι είχαν μόρφωση και γνώριζαν τους αρχαίους Έλληνες.

139΄ Ποιο ρόλο έπαιξε η διάρκεια της Επανάστασης στη στάση των φιλελληνικών κινημάτων;
Έπαιξε και θετικό και αρνητικό ρόλο, γιατί στη διάρκεια των 9 ετών συνέβησαν και αρνητικά περιστατικά, που μαθεύτηκαν στην Ευρώπη και είχαν άσχημο αντίκτυπο. Για παράδειγμα, η άλωση και η σφαγή 40.000 γυναικόπαιδων στην Τριπολιτσά έκανε τρομερά αρνητική εντύπωση και γράφτηκαν πολλά σε βάρος των Ελλήνων. Τα φιλελληνικά κομιτάτα προσπάθησαν να απαλύνουν με άρθρα την αρνητική εικόνα, η οποία ξεχάστηκε εντελώς μετά τη σφαγή των Τούρκων στη Χίο. Γενικά, γράφονταν θετικά πράγματα, αλλά οι φιλέλληνες που έρχονταν να πολεμήσουν έβλεπαν ένα λαό διαφορετικό από αυτόν που περίμεναν. Περίμεναν να δουν τους απογόνους του Περικλή και έβλεπαν άγριους πολεμιστές που αμείβονταν από τους οπλαρχηγούς δείχνοντας τα κομμένα κεφάλια των Τούρκων (έτσι έκαναν και οι Τούρκοι, ήταν συνήθεια). Έβλεπαν τις αγριότητες και γυρνώντας στην πατρίδα τους έγραφαν αρνητικά πράγματα. Από την άλλη, οι θυσίες και οι ηρωισμοί βοηθούσαν το φιλελληνικό κίνημα: η έξοδος του Μεσολογγίου άλλαξε και αυτούς που ήταν αρνητικοί απέναντι στους Έλληνες. Ήταν αυτό που περίμεναν οι ξένοι να δουν: έναν λαό με αρετή, έτοιμο να πεθάνει για την ελευθερία. Αυτά συναντούσαν τα ιδεώδη των ξένων.

143΄ ποια προσωπικότητα της Επανάστασης είναι παραγνωρισμένη;
Πολλοί είναι. Όπως ο Εμμανουήλ Παπάς, αρχηγός της Επανάστασης στη Χαλκιδική και στην Ανατολική Μακεδονία. Ήταν ο πλουσιότερος τραπεζίτης των Σερρών και μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Έδωσε όλη του την περιουσία για την Επανάσταση. Πέθανε ο ίδιος και σκοτώθηκαν οι γιοι του στον αγώνα. Άλλος ήταν ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος, ο πλουσιότερος Πατρινός. Έδωσε όλη του την περιουσία για τον αγώνα, πήρε μέρος σε όλες τις επαναστατικές διαδικασίες χωρίς να ζητήσει αντάλλαγμα. Χάθηκε στη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου, ενώ πολλοί επώνυμοι αγωνιστές δεν βοήθησαν το Μεσολόγγι.

147΄ ποιο είναι το μεγάλο "αν" της Επανάστασης;
Αν δεν είχε δολοφονηθεί ο Καποδίστριας; Αν δεν είχε γίνει ο εμφύλιος του 1824;

149΄ ποιο θετικό και ποιο αρνητικό στοιχείο κουβαλάμε μέχρι σήμερα σε σχέση με τη Δύση;
Ήταν δεδομένο ότι η Επανάσταση έπρεπε να συνδεθεί με τη Δύση, γιατί εκεί ήταν 0 πολιτισμένος κόσμος.

❦