Ιστορία Γ΄ λυκείου (10) - Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος και οι άμεσες επιπτώσεις του

Οι κύριοι συνασπισμοί κρατών όπως δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη τις παραμονές του πολέμου (1914). πηγή: Wikimedia Commons

 

Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος και οι άμεσες επιπτώσεις του

 

Βασικά σημεία

 

Εισαγωγή

Αίτια

κάθε τοπική κρίση σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου αποκτούσε γενικό χαρακτήρα λόγω:

• του παγκόσμιου χαρακτήρα των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης,
• του συνασπισμού των δυνάμεων αυτών σε δυο αντιμαχόμενα στρατόπεδα: την Τριπλή Συμμαχία (Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία) και την Τριπλή Συνεννόηση (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία).

Αφορμή: η δολοφονία του διαδόχου της Αυστρίας Φραγκίσκου Φερδινάνδου στο Σεράγεβο.

Ρητορικά Κείμενα (3) – Ὑπὲρ Μαντιθέου, Διήγηση-απόδειξη 9-13

Γαμικός λέβης από τερακότα, περ. 430-420 π.Χ. Αττική [πηγή: Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης]

Ὑπὲρ Μαντιθέου, Διήγηση- απόδειξη 9-13

 

Μετάφραση

[9] Γι' αυτή, λοιπόν, την κατηγορία δεν ξέρω τι περισσότερο πρέπει να πω. Μου φαίνεται, όμως, κύριοι βουλευτές, ότι στους άλλους δικαστικούς αγώνες αρμόζει να απολογείται κανείς μόνο για τις ίδιες τις κατηγορίες, αλλά στις δοκιμασίες έχει το δικαίωμα να λογοδοτεί για όλη του τη ζωή. Σας παρακαλώ, λοιπόν, να με ακούσετε με συμπάθεια. Και θα απολογηθώ όσο μπορώ πιο σύντομα.

Ιστορία Β΄ λυκείου (12) – Οικονομικές μεταβολές στη Δυτική Ευρώπη

Αντίγραφο κόγκας της Βρέμης (πηγή: Βικιπαίδεια)

 

Οικονομικές μεταβολές στη Δυτική Ευρώπη

 

Βασικά σημεία

 

α. Ο πληθυσμός και η γεωργία

Στα μέσα του 11ου αι. σε Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Ιταλία παρατηρείται:

• αύξηση πληθυσμού,
• επέκταση καλλιεργούμενων εκτάσεων με εκχερσώσεις και αποξηράνσεις,
• εντονότερη κίνηση εμπορίου και βιοτεχνίας,
• ίδρυση νέων πόλεων,
• αξιοποίηση χρήματος στις συναλλαγές.

Πρόκειται για ενδείξεις ακμής και, ουσιαστικά, μιας γεωργικής επανάστασης, που πραγματοποιείται με:

• αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων και της συγκομιδής,
• τεχνολογικές καινοτομίες: τροχοφόρο άροτρο και τετράτροχη άμαξα,
• αξιοποίηση τριζωνικής καλλιέργειας.

 

Το σύστημα της τριζωνικής καλλιέργειας. [πηγή: Pinterest]

β. Οι πόλεις

Κατά την περίοδο αυτή:

• ιδρύονται πολλές νέες πόλεις,
• επεκτείνονται οι παλαιοί οικιστικοί πυρήνες,
• ανεγείρονται φρούρια.

Παρατηρείται:

• καταμερισμός της εργασίας,
• χρήση νερόμυλου ως κύριας πηγής ενέργειας,
• αργότερα (τέλη του 12ου αι.) προστίθεται ο ανεμόμυλος,
• εντατική οικοδόμηση και συναλλαγές,
• παραγωγή και κυκλοφορία εμπορευμάτων, διάδοση τεχνικών και νέων ιδεών.

 

Παραδοσιακός νερόμυλος στη Λιβαδειά (πηγή: ιστοσελίδα Δήμου Λιβαδέων)

γ. Το εμπόριο

- πρόοδος εμπορίου (μέσα 11ου αι. και 12ος αι.), που κατευθύνεται στις χριστιανικές περιοχές αλλά και στα μεγάλα μουσουλμανικά της Μεσογείου,

- μεγάλα εμπορικά κέντρα: οι ιταλικές ναυτικές πόλεις· στον Βορρά: Μπρυζ και Βρέμη,

- Έμποροι: εβραίοι και χριστιανοί από τη Βενετία και την Πράγα,

- Εμπορεύματα: δούλοι, προϊόντα πολυτελείας και καταναλωτικά αγαθά (γούνες, μπαχαρικά, χρωματιστά υφάσματα της Φλάνδρας, αλάτι, ξύλο, σίδηρος, σιτάρι κ.ά.),

- Μέσα μεταφοράς: μεγάλες τετράτροχες άμαξες ή καραβάνια ημιόνων (στην ξηρά), γαλέρες και κόγκες (στη θάλασσα),

- περί το 1200 καθιερώνεται η χρήση της πυξίδας και του πρυμναίου πηδαλίου,

- διαδίδονται οι εμποροπανηγύρεις (τέλη του 12ου) ιδιαίτερα στη Φλάνδρα και στη γαλλική Καμπανία: εκεί γίνονται πωλήσεις εμπορευμάτων, ανταλλαγές νομισμάτων και δίνονται δάνεια,

- Βενετία και Γένουα: συγκροτούνται ναυτικές εταιρείες που κερδίζουν τεράστια ποσά από το θαλάσσιο εμπόριο.

 

❦

Ιστορία Γ΄ λυκείου (9) – Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913)

 

Τα Βαλκάνια πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους [πηγή: Wikimedia Commons]

Ο Α΄ Βαλκανικός πόλεμος

 

Ορισμός-αίτια

Τον Οκτώβριο του 1912 ένας συνασπισμός Βαλκανικών κρατών (Ελλάδα, Σερβία, Μαυροβούνιο και Βουλγαρία), επιθυμώντας να ενσωματώσουν εδάφη των Βαλκανίων που διεκδικούσαν, κήρυξαν πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι εχθροπραξίες έληξαν το καλοκαίρι του 1913 με ολοκληρωτική ήττα των Τούρκων, η οποία σηματοδότησε και το τέλος της κυριαρχίας τους στα Βαλκάνια.

 

Ιστορία Γ΄ λυκείου (8) - Εθνικά Κινήματα στη ΝΑ Ευρώπη

 

Η Γερμανία, η Γαλλία, η Ρωσία, η Αυστροουγγαρία και η Μεγάλη Βρετανία προσπαθούν να κρατήσουν το καπάκι στο καζάνι που σιγοβράζει των ιμπεριαλιστικών και εθνικιστικών εντάσεων στα Βαλκάνια για να αποτρέψουν ένα γενικό ευρωπαϊκό πόλεμο. Το κατάφεραν το 1912 και το 1913 αλλά όχι το 1914. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Εθνικά Κινήματα στη ΝΑ Ευρώπη

 

Βασικά σημεία

 

Ο γεωγραφικός χώρος και τα ιστοριογραφικά στερεότυπα

Τα αρνητικά στερεότυπα για τους λαούς των Βαλκανίων

• Βαλκάνια: Τουρκικής προέλευσης γεωγραφική ονομασία της Χερσονήσου του Αίμου, που στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, από την οροσειρά των Καρπαθίων και τις Τρανσυλβανικές 'Άλπεις μέχρι τη Μεσόγειο. [πηγή: σχολικό βιβλίο, σελ.241]
• ο όρος έφτασε να δηλώνει περιοχή αστάθειας και συγκρούσεων.
• οι βαλκανικοί λαοί θεωρείται ότι ρέπουν προς εξάρσεις εθνοφυλετικού χαρακτήρα και ότι είναι διαφορετικοί από τους λαούς της υπόλοιπης Ευρώπης.

Ιστορία Β΄ λυκείου (11) – Οικονομία και κοινωνία στη Δυτική Ευρώπη. Φεουδαρχία

 

Όργωμα τον Μάρτιο, κάτω από ένα φεουδαλικό πύργο. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Οικονομία και κοινωνία στη Δυτική Ευρώπη. Φεουδαρχία

Βασικά σημεία

α. Χαρακτηριστικά και εξέλιξη

- Φραγκικό Κράτος: αγροτική κοινωνία. Λόγω ανασφάλειας την εποχή των Μεροβίγγειων βασιλιάδων (μέσα 4ου - μέσα 8ου αι.) οι αδύναμοι μπαίνουν υπό την προστασία των ισχυρών και εξαρτώνται από αυτούς.

- Οι ανώτεροι (φεουδάρχες) παραχωρούν γη (φέουδο) και προσφέρουν βοήθεια στους υποτελείς (βασάλους), αλλά απαιτούν πίστη, υποταγή και άλλες υπηρεσίες → φεουδαρχική κοινωνία.

- Η σύνδεση φεουδάρχη και βασάλου γινόταν με επίσημη τελετή: την τελετή της περιβολής.

 

Ιστορία Γ΄ λυκείου (7) - Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας

Η εδαφική επέκταση της Ελλάδας (πηγή: Wikimedia Commons)

Προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας

 

Η κατάσταση στο ελληνικό κράτος κατά την πρώτη πεντηκονταετία του βίου του

1. Εδαφική επέκταση: στην Ελλάδα παρσχωρούνται τα Επτάνησα (1863) από τη Βρετανία και η Θεσσαλία (1881) από την Οθωμανική Αυτοκρατορία (Συνέδριο Βερολίνου, 1878). Παραμένουν «αλύτρωτες»: Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη, Κρήτη και νησιά του Αιγαίου.

2. Παραμένουν οι παλιές μορφές διακυβέρνησης, παρά τους θεσμούς που εισήχθησαν με τα συντάγματα του 1844 και 1867.

3. Γεωργία και κτηνοτροφία ήταν οι κύριες παραγωγικές δραστηριότητες. Η μεταποίηση αναπτυσσόταν αργά.

4. Εμπόριο: αξιόλογη ανάπτυξη χάρη στον Ελληνισμό της Διασποράς.

Έλληνες της Διασποράς: ο όρος χρησιμοποιείται για να δηλώσει είτε τους Έλληνες που μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης κατέφυγαν στη Δύση, είτε τον παροικιακό ελληνισμό της εποχής της Τουρκοκρατίας ή τον απόδημο ελληνισμό των νεότερων χρόνων.

[πηγή: σχολικό βιβλίο, σελ.242]

 

Ιστορία Β΄ λυκείου (10) – Η διεθνής ακτινοβολία του Βυζαντίου

 

Αντιπροσωπεία Κροατών και Σέρβων συνομιλεί με τον αυτοκράτορα Βασίλειο Α΄ (867-886). Μικρογραφία στο χειρόγραφο της Σύνοψης Ιστοριών του Ιωάννη Σκυλίτζη. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Η διεθνής ακτινοβολία του Βυζαντίου

Βασικά σημεία

α. Βυζαντινή διπλωματία

• Στον Μεσαίωνα δεν υπήρχαν πρεσβείες και προξενεία.
• Τα κράτη συζητούσαν τα ζητήματα που τους απασχολούσαν με απεσταλμένους (πρόσωπα ιερά και απαραβίαστα).

 

Ιστορία Β΄ λυκείου (9) – Κοινωνία και Νομοθεσία

Σκηνές αγροτικής ζωής σε βυζαντινό Ευαγγέλιο του 11ου αιώνα. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Κοινωνία

 

Βασικά σημεία

 

α. Η ανώτερη αριστοκρατία

ως 8ο αι. μεγαλογαιοκτήμονες (δυνατοί)· από τον 8ο αι. κεξ. το παλάτι προσφέρει αφειδώς αξιώματα, με αποτέλεσμα να συγκροτηθεί μια παλατιανή αριστοκρατία αποτελούμενη από πρώην μεγαλογαιοκτήμονες· οι μεγαλογαιοκτήμονες και οι αξιωματούχοι (κυρίαρχη τάξη) προσπαθούν να ισχυροποιήσουν τη θέση τους με επιγαμίες· οι ισχυρότεροι από αυτούς είναι οι βασιλικοί αξιωματούχοι.

Ρητορικά Κείμενα (3) – Ὑπὲρ Μαντιθέου, Διήγηση-απόδειξη 4-8

Δύο ιππείς που καλπάζουν προς τα αριστερά. Παρθενώνας. Δυτική ζωφόρος. Λίθος 9 (IX) [πηγή: ιστότοπος Μουσείου Ακρόπολης]

Ὑπὲρ Μαντιθέου, Διήγηση-απόδειξη 4-8

 

Μετάφραση

[4] Ο πατέρας μας, δηλαδή, πριν από τη συμφορά στον Ελλήσποντο, μας έστειλε στο Σάτυρο, που ήταν βασιλιάς του Πόντου, για να ζήσουμε εκεί· δε ζούσαμε στην πατρίδα ούτε όταν γκρεμίζονταν τα τείχη ούτε όταν άλλαζε το πολίτευμα, αλλά επιστρέψαμε στην Αθήνα πέντε μέρες πριν οι δημοκρατικοί της Φυλής επανέλθουν από την εξορία στον Πειραιά.