Ιστορία Α΄ Γυμνασίου (19) – Η αθηναϊκή κοινωνία

Σκηνή συλλογής καρπών ελιάς από νεαρούς σκλάβους άνδρες. Αττικός μελανόμορφος αμφορέας του Ζωγράφου του Αντιμένη, περ. 520 π.Χ., Βρετανικό Μουσείο (πηγή:  Βικιπαίδεια)

 

Η συγκρότηση της αθηναϊκής κοινωνίας - Η καθημερινή ζωή 

 

Βασικά σημεία  

 

Κοινωνικές ομάδες και βασικά χαρακτηριστικά τον 5ο αι.

(α) Αθηναίοι πολίτες:

- θεωρούνταν όσοι είχαν και πατέρα και μητέρα Αθηναίους.

- ήταν οι μόνοι που είχαν πολιτικά δικαιώματα, δηλαδή συμμετείχαν στην Εκκλησία του Δήμου και αναλάμβαναν αξιώματα.

- ήταν ίσοι ενώπιον του νόμου.

Νεοελληνική Λογοτεχνία Β΄ Γυμνασίου - Οι γάτες των φορτηγών

 

Στο βίντεο μπορείτε να ακούσετε τις πρώτες μελοποιήσεις ποιημάτων του Καββαδία από τον συνθέτη Θάνο Μικρούτσικο στο άλμπουμ Ο Σταυρός του Νότου, ένα από τα πιο επιτυχημένα της ελληνικής δισκογραφίας. Αν δείτε το βίντεο στο YouTube, αξίζει να διαβάσετε και μερικά σχόλια που αφήνουν ναυτικοί για τον ποιητή και τη μουσική του Μικρούτσικου. 

Bασικές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Καββαδία θα βρείτε σε αυτήν την παρουσίαση.

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου (7) - Ενότητα 7η

Ο Αλέξανδρος κόβει τον Γόρδιο δεσμό (πίνακας του Andre Castaigne, 1898-1899) [πηγή: Βικιπαίδεια]

Ενότητα 7η  Η λύση του γόρδιου δεσμού

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

Ο Λεύκιος Φλάβιος Αρριανός γεννήθηκε γύρω στο 95 μ.Χ. στη Νικομήδεια της Βιθυνίας. Καταγόταν από πλούσια αριστοκρατική οικογένεια και ήταν Ρωμαίος πολίτης. Στοιχεία για τον βίο του αντλούμε από το έργο του (απαράμιλλη πηγή αυτοβιογραφικών στοιχείων είναι ο Κυνηγετικός), από τον Δίωνα τον Κάσσιο, από τον Φώτιο και άλλους συγγραφείς. Ο Αρριανός σπούδασε κοντά στον στωικό φιλόσοφο Επίκτητο και διέσωσε το έργο του δασκάλου του εκδίδοντας τις σημειώσεις που είχε κρατήσει (Ἐπικτήτου Διατριβαί και Ἐγχειρίδιον). Εκτός από τις λογοτεχνικές και συγγραφικές ενασχολήσεις, ανέπτυξε πολιτική δραστηριότητα και έφτασε μέχρι το αξίω­μα του υπάτου.

Ιστορία Α΄ Γυμνασίου (18) – Η λειτουργία του πολιτεύματος

Η Πνύκα ήταν ένας λόφος στο κέντρο της Αθήνας, όπου συνεδρίαζε η Εκκλησία του Δήμου.
Στο βάθος η Ακρόπολη (πηγή: Βικιπαίδεια)

Η λειτουργία του πολιτεύματος – Οι λειτουργίες

 

Βασικά σημεία

1. Τα πολιτειακά όργανα της αθηναϊκής δημοκρατίας και ο ρόλος τους

α) Εκκλησία του Δήμου:

Ήταν η συνέλευση του αθηναϊκού λαού και βασικός θεσμός του πολιτεύματος: στο σώμα αυτό συμμετέχουν όλοι οι αθηναίοι πολίτες και μπορούν ελεύθερα να εκφράσουν την άποψή τους. Η Εκκλησία του Δήμου καθόριζε την πολιτική της Αθήνας.

Ιστορία Α΄ Γυμνασίου (17) - Ο Περικλής και το δημοκρατικό πολίτευμα

Περικλής Ξανθίππου Χολαργεύς (495/494 - 429 π.Χ.)
[πηγή: Βικιπαίδεια]

 

Το δημοκρατικό πολίτευμα σταθεροποιείται

Ο Περικλής και το δημοκρατικό πολίτευμα

 

Βασικά σημεία

 

1. Το πολιτικό πρόγραμμα του Περικλή 

(α) πότε και πώς εμφανίστηκε στην πολιτική ζωή ο Περικλής; 

Γόνος ένδοξης αθηναϊκής γενιάς, των Αλκμεωνιδών, ο Περικλής εμφανίζεται στην πολιτική ζωή της Αθήνας το 462 π.Χ. δίπλα στον ηγέτη του δημοκρατικού κόμματος, τον Εφιάλτη. Στόχος και των δύο ήταν η δημοκρατικότερη εξέλιξη του πολιτεύματος.

(β) ποιες πολιτικές μεταβολές επέφερε;

i. Άρειος Πάγος: του αφαιρούν τις πολιτικές και δικαστικές εξουσίες

ii. μισθοφορία: αποζημίωση των φτωχότερων πολιτών, για να μπορούν να αφήνουν τις δουλειές τους και να παρακολουθούν τις συνεδριάσεις της Εκκλησίας του Δήμου. Έτσι, είχαν τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά στην πολιτική ζωή.

iii. θεωρικά: τα χρήματα που πρόσφερε το κράτος στους άπορους για να πληρώνουν το εισιτήριο στο θέατρο.

iv. δημόσια έργα: ο Περικλής σχεδιάζει δημόσιες κατασκευές, που δίνουν δουλειά σε πολλούς Αθηναίους και βελτιώνουν την εικόνα της πόλης.

2. Τριακονταετής ειρήνη

Ποιοι και πότε την υπέγραψαν; 

Η συνθήκη ειρήνης για τριάντα χρόνια (Τριακοντούτεις Σπονδαί) υπογράφτηκε από τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες το 446 π.Χ., αλλά έμελλε να κρατήσει μόνο δεκαπέντε.

❦

Αρχαία Ελληνικά Κείμενα (μετάφραση) Α΄ Γυμνασίου (9) - Οδύσσεια, ι 240-512

Ο Οδυσσέας και οι άνδρες του τυφλώνουν τον Πολύφημο
(λεπτομέρεια πρωτοαττικού αμφορέως, περ. 650 π.Χ., Μουσείο Ελευσίνας)
[πηγή: Βικιπαίδεια]

ι 240-512

η τύφλωση του Πολύφημου

Βασικά σημεία:

1. Πώς ζει και πώς συμπεριφέρεται ο Κύκλωπας; (στ. 240-344)

Το πρώτο μέρος της ενότητας μας δίνει αρκετές πληροφορίες για τον τρόπο ζωής, τον χαρακτήρα και τη νοοτροπία του Πολύφημου. Από την αφήγηση του Οδυσσέα μπορούμε να καταλάβουμε ότι ο Κύκλωπας, που έχει για σπίτι μια σπηλιά, ασχολείται με την κτηνοτροφία και είναι καλός γνώστης των σχετικών εργασιών:

Mπαίνοντας στη σπηλιά κοιτούσαμε έκθαμβοι το καθετί:
γεμάτα από τυριά πανέρια καλαμένια· στις μάντρες να στενάζουν
ερίφια κι αρνιά, με τάξη όμως μεταξύ τους χωρισμένα·
Ύστερα γονατίζοντας πήρε να αρμέγει πρόβατα και γίδια που βελάζουν [...].
[Έπηξε το μισό γάλα για να γίνει τυρί και κράτησε το άλλο μισό για να πίνει.]

Ιστορία Α΄ Γυμνασίου (16) - Η συμμαχία της Δήλου

Χάρτης της Δηλιακής Συμμαχίας πριν από την έναρξη του Πελοποννησιακού Πολέμου το 431 π.Χ. (πηγή: Βικιπαίδεια)

 

Η συμμαχία της Δήλου

 

Δείτε σε αυτόν τον σύνδεσμο έναν πολύ χρήσιμο διαδραστικό χάρτη, όπου εμφανίζονται οι πόλεις-κράτη που ανήκαν στη Δηλιακή συμμαχία, η σφαίρα επιρροής Αθηναίων και Σπαρτιατών καθώς και άλλες σχετικές πληροφορίες.

Νεοελληνική Λογοτεχνία Α΄ Γυμνασίου (10) - Ο Σαρλό και το αθάνατο νερό

Ο σερ Τσαρλς Σπένσερ "Τσάρλι" Τσάπλιν (1889−1977) σε φωτογραφία του 1920 
Πηγή: Βικιπαίδεια 

Ντίνος Δημόπουλος, Ο Σαρλό και το αθάνατο νερό

 

Βασικά σημεία

 

Ο συναισθηματικός κόσμος του Πέτρου
Ο συγγραφέας ζωγραφίζει με λεπτομέρειες τον συναισθηματικό κόσμο του Πέτρου. Είναι λογικό, γιατί η πρώτη φορά στο σινεμά είναι πρωτόγνωρη εμπειρία και γεννά ποικίλα συναισθήματα στον μικρό. Έτσι, ο Πέτρος την προηγούμενη νύχτα μένει ξάγρυπνος, γιατί η αγωνία και η ανυπομονησία του δεν τον αφήνουν να κοιμηθεί.

Αρχαία Ελληνικά Κείμενα (μετάφραση) Α΄ Γυμνασίου (8) - Οδύσσεια, ζ 139-259

Ναυσικά (1878) του Frederic Leighton (1830-1896) [πηγή: Βικιπαίδεια]

ζ 139-259 

H συνάντηση του Οδυσσέα με τη Ναυσικά

Βασικά σημεία:

1. Η επέμβαση της θεάς Αθηνάς

H Αθηνά επεμβαίνει στην εξέλιξη της δράσης προετοιμάζοντας τη συνάντηση Οδυσσέα και Ναυσικάς, ώστε η κοπέλα να τον βοηθήσει (στ. 142-144). Η θεά πραγματοποιεί το σχέδιο ως εξής: 

(α) κάνει τη Ναυσικά να ρίξει τη μπάλα στο ποτάμι και τα κορίτσια να φωνάξουν απογοητευμένα. Ο Οδυσσέας, φυσικά, ξυπνά και σκέφτεται να τις πλησιάσει (στ. 145-148). 

(β) δίνει θάρρος στη Ναυσικά να σταθεί απέναντι στον ταλαιπωρημένο αλλά αποκρουστικό στην εμφάνιση Οδυσσέα και να του μιλήσει, την ώρα που οι άλλες κοπέλες, τρομαγμένες τρέχουν εδώ κι εκεί (στ. 173-175).