Αρχαία Ελληνικά Α΄ λυκείου (7) - Ξενοφώντας, 2.4.1-17

Η Αττική (πηγή χάρτη: Βικιπαίδεια)

 

Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 4, §§ 1-17

Ερμηνευτικά σχόλια

 

 

§§ 1-7

1. «τα Μέγαρα κ' η Θήβα γέμισαν πρόσφυγες»: γιατί έχει σημασία η φράση του Ξενοφώντα;

Είναι εντυπωσιακή η αλλαγή πολιτικής των Θηβαίων: αυτοί που πριν από λίγο, στις διαπραγματεύσεις για την παράδοση της Αθήνας (2.2.19, σ.71), ζητούσαν από τους Λακεδαιμόνιους την εξόντωση των Αθηναίων, μετά το κλίμα τρομοκρατίας που επέβαλαν οι Τριάκοντα στην Αθήνα υποδέχονται τους αυτοεξόριστους Αθηναίους στην πόλη τους -αντίθετα με τη θέληση των Σπαρτιατών. Οι Θηβαίοι πέρα από την ασυλία βοηθούν τους Αθηναίους να μεταφέρουν όπλα και να οργανώσουν αντίσταση κατά των Τριάκοντα μέσα στην ίδια τη Θήβα. Η μεταστροφή αυτή των Θηβαίων, σύμφωνα με το σχόλιο του βιβλίου, οφείλεται στο ότι τιμούσαν ιδιαίτερα το θεό Διόνυσο και τον ημίθεο Ηρακλή, που θεωρούνταν προστάτες του πολιτικού ασύλου· όμως, είχαν ήδη δυσαρεστηθεί από τον Λύσανδρο και κρατούσαν αποστάσεις από την πολιτική του.

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ λυκείου (4) - Ξενόπουλος, Στέλλα Βιολάντη

 

Γρηγόριος Ξενόπουλος, Στέλλα Βιολάντη

 

Εισαγωγικές πληροφορίες για το απόσπασμα

Η πρώτη γυναίκα στο νέο ελληνικό θέατρο που αγωνίστηκε για τα δικαιώματα της με πάθος και συνέπεια είναι η Στέλλα Βιολάντη. Η ιστορία αναφέρεται σε ένα πραγματικό γεγονός του 1883, το οποίο είχε συγκλονίσει τους Αθηναίους της εποχής. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος γράφει για το έργο του: 

 
«…Μα και την υπόθεση αυτή του "Έρωτος Εσταυρωμένου" την πήρα από τη ζωή. Δεν είναι φανταστική καθόλου. Όχι μόνο στη Ζάκυνθο, όχι μόνο στην Επτάνησο, αλλά και στην Ελλάδα γενικά -όμοιο περιστατικό είχε συμβεί τότε στην Πάτρα, άλλο στην Αθήνα-, ερωτευμένα κορίτσια φυλακίζουνταν εκείνο τον καιρό σε σοφίτες ή καταγώγια, ως να ξεχάσουν, να αρνηθούν την απαγορευμένη τους αγάπη, ή να πεθάνουν. Συχνότερα συνέβαινε το πρώτο, κάποτε όμως -η περίπτωση της Στέλλας Βιολάντη- συνέβαινε το δεύτερο: η υπέρβαση ή κατάχρηση αυτής της πατρικής εξουσίας έφτανε στο έγκλημα και τελείωνε σε τραγωδία. Έτσι το έργο αυτό, και στην υπόθεσή του και στην ιδέα του, είναι κάτι το γνήσια ντόπιο, το ηθογραφικό αν θέλετε, χωρίς την παραμικρή, νομίζω, επίδραση από ξένα πρότυπα, που τόσο συχνά τη βλέπουμε στο νεοελληνικό θέατρο…» [26 Απριλίου 1948, Γρ.Ξενόπουλος]

Αρχαία Ελληνικά Α΄ λυκείου (6) - Ξενοφώντας, 2.3.50-56

Σχεδιαστική αναπαράσταση των κτιρίων που βρίσκονταν στη νοτιοδυτική πλευρά της Αγοράς. Σε πρώτο πλάνο η Θόλος, πίσω αριστερά το Νέο Βουλευτήριο και δεξιά το Παλαιό Βουλευτήριο, στο οποίο συνεδρίαζε η Βουλή των 500.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Γ1, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., σελ. 91. Αναπαράσταση: Ι. Τραυλός. © Εκδοτική Αθηνών

 

Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 3, §§ 50-56

Ερμηνευτικά σχόλια

 

Ερωτήσεις κατανόησης (με βάση και τα σχόλια):

 

1. Με ποιες κινήσεις μεθόδευσε ο Κριτίας την εξόντωση του Θηραμένη; (με βάση και την περίληψη σελ.85)	(α) με συκοφαντίες σε βάρος του στους βουλευτές, (β) συγκάλεσαν συνεδρία της Βουλής για τον Θηραμένη, στην οποία έφεραν οπλισμένους μπράβους (εδώ και εδώ μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες και εικόνες για την αθηναϊκή Βουλή), (γ) ο Κριτίας εκτόξευσε βαριές κατηγορίες σε βάρος του Θηραμένη, (δ) μετά την απολογία του Θηραμένη και την ευνοϊκή στάση των βουλευτών, τον διέγραψε αυθαίρετα από τον κατάλογο των φίλων του καθεστώτος (Τρισχιλίους) και τον καταδίκασε μόνος του σε θάνατο.
2. Πώς αντέδρασε ο Θηραμένης, όταν ο Κριτίας τον διέγραψε από τον κατάλογο των Τρισχιλίων;	(α) κατέφυγε ως ικέτης στο βωμό και ζήτησε να τηρηθεί ο νόμος που προβλέπει διαγραφή καθεστωτικού (= μέλους ή φίλου της κυβέρνησης των Τριάκοντα) μόνο με απόφαση της Βουλής και όχι ενός από τους Τριάκοντα, (β) προειδοποιεί τους βουλευτές ότι αν επιτρέψουν την αδικία, μπορεί στο μέλλον να κινδυνέψουν και οι ίδιοι·
3. Τραγικά και χιουμοριστικά στοιχεία στην εκτέλεση του Θηραμένη.	Τραγικά: η βίαιη απόσπαση από το βωμό, οι ικεσίες του Θ. σε θεούς και ανθρώπους, η απόλυτη σιωπή των βουλευτών μπροστά στα μαχαίρια των τραμπούκων, οι φωνές του Θ. ενώ των έσερναν μέσα στην αγορά των Αθηνών (εδώ περισσότερες πληροφορίες και πολλά τοπογραφικά σχέδια για την αγορά των Αθηνών)· Κωμικά: η απάντηση στο Σάτυρο και η ευχή προς τον Κριτία.

Ιστορία Α΄ λυκείου (5) - Αρχαϊκή εποχή

Διακόσμηση κεραμικού με το αλφάβητο (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα)

 

Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.)

Βασικά σημεία

 

1. Κύρια χαρακτηριστικά

• απαρχές της οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής εξέλιξης του ελληνικού κόσμου.
• σχηματισμός πόλεων-κρατών
• Β΄ ελληνικός αποικισμός
• εμφάνιση της φιλοσοφικής σκέψης
• Περσικοί πόλεμοι

 

2. Η γένεση της πόλης-κράτους (σ. 84-85) 

- ποια τα συστατικά στοιχεία της πόλης-κράτους;

i. το άστυ (η πόλις): η πυκνοκατοικημένη περιοχή, όπου ήταν και η έδρα της κυβέρνησης. 

ii. η ύπαιθρος χώρα: η ευρύτερη περιοχή γύρω από το άστυ, όπου υπήρχε η καλλιεργήσιμη γη, τα βοσκοτόπια και τα χωριά. 

iii. οι πολίτες (όσοι συμμετείχαν στα κοινά) και το πολίτευμα (ο τρόπος άσκησης της εξουσίας, ο τρόπος διακυβέρνησης). 

iv. οι βασικές επιδιώξεις: ελευθερία, αυτονομία και αυτάρκεια.