Αρχαία Ελληνικά Α΄ λυκείου (6) - Ξενοφώντας, 2.3.50-56

Σχεδιαστική αναπαράσταση των κτιρίων που βρίσκονταν στη νοτιοδυτική πλευρά της Αγοράς. Σε πρώτο πλάνο η Θόλος, πίσω αριστερά το Νέο Βουλευτήριο και δεξιά το Παλαιό Βουλευτήριο, στο οποίο συνεδρίαζε η Βουλή των 500.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Γ1, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., σελ. 91. Αναπαράσταση: Ι. Τραυλός. © Εκδοτική Αθηνών

 

Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 3, §§ 50-56

Ερμηνευτικά σχόλια

 

Ερωτήσεις κατανόησης (με βάση και τα σχόλια):

 

1. Με ποιες κινήσεις μεθόδευσε ο Κριτίας την εξόντωση του Θηραμένη; (με βάση και την περίληψη σελ.85)	(α) με συκοφαντίες σε βάρος του στους βουλευτές, (β) συγκάλεσαν συνεδρία της Βουλής για τον Θηραμένη, στην οποία έφεραν οπλισμένους μπράβους (εδώ και εδώ μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες και εικόνες για την αθηναϊκή Βουλή), (γ) ο Κριτίας εκτόξευσε βαριές κατηγορίες σε βάρος του Θηραμένη, (δ) μετά την απολογία του Θηραμένη και την ευνοϊκή στάση των βουλευτών, τον διέγραψε αυθαίρετα από τον κατάλογο των φίλων του καθεστώτος (Τρισχιλίους) και τον καταδίκασε μόνος του σε θάνατο.
2. Πώς αντέδρασε ο Θηραμένης, όταν ο Κριτίας τον διέγραψε από τον κατάλογο των Τρισχιλίων;	(α) κατέφυγε ως ικέτης στο βωμό και ζήτησε να τηρηθεί ο νόμος που προβλέπει διαγραφή καθεστωτικού (= μέλους ή φίλου της κυβέρνησης των Τριάκοντα) μόνο με απόφαση της Βουλής και όχι ενός από τους Τριάκοντα, (β) προειδοποιεί τους βουλευτές ότι αν επιτρέψουν την αδικία, μπορεί στο μέλλον να κινδυνέψουν και οι ίδιοι·
3. Τραγικά και χιουμοριστικά στοιχεία στην εκτέλεση του Θηραμένη.	Τραγικά: η βίαιη απόσπαση από το βωμό, οι ικεσίες του Θ. σε θεούς και ανθρώπους, η απόλυτη σιωπή των βουλευτών μπροστά στα μαχαίρια των τραμπούκων, οι φωνές του Θ. ενώ των έσερναν μέσα στην αγορά των Αθηνών (εδώ περισσότερες πληροφορίες και πολλά τοπογραφικά σχέδια για την αγορά των Αθηνών)· Κωμικά: η απάντηση στο Σάτυρο και η ευχή προς τον Κριτία.

§ 50  Κριτίας: πρόκειται ουσιαστικά για τον αρχηγό των Τριάκοντα. Αρχικά, είχε καλές σχέσεις με τον Θηραμένη, αλλά μόλις διαπίστωσε ότι ο Θηραμένης δεν είχε διάθεση να στηρίξει τα απολυταρχικά του σχέδια, χωρίς ενδοιασμό τον συκοφαντεί και τον κατηγορεί άδικα με σκοπό να τον εξοντώσει.

§ 51  προστάτου: ο Κριτίας δηλώνει απροκάλυπτα ότι διεκδικεί τον τίτλο του ηγέτη στην ομάδα των Τριάκοντα. Με αυθαίρετο τρόπο κρίνει πως οι βουλευτές έχουν παρασυρθεί από την απολογία του Θηραμένη και υποκριτικά αναλαμβάνει ο ίδιος να τους επαναφέρει στο δρόμο της σωφροσύνης. Ο τρόπος με τον οποίο επιλέγει να αφανίσει τον αντίπαλό του φανερώνει το τυραννικό του φρόνημα και αποκαλύπτει το στυγνό, ωμό και αδίστακτο χαρακτήρα του.  

§ 55  εἷλκε μὲν ἀπὸ τοῦ βωμοῦ ὁ Σάτυρος: η κίνηση δηλώνει την παντελή έλλειψη ηθικής και την ασέβεια των Τριάκοντα και των συνεργατών τους. Ο Θηραμένης έχει καταφύγει στο βωμό ως ικέτης, αλλά για τους τυράννους αυτό δεν έχει καμία σημασία. 

§ 56 στο άρθρο της Βικιπαίδειας θα βρείτε εικόνες και περισσότερες πληροφορίες για το φυτό κώνειο. 

 

Ο κότταβος ήταν ένα παιχνίδι πολύ διαδεδομένο στα συμπόσια.
Στην εικόνα: εξωτερική όψη ερυθρόμορφης κύλικας με παράσταση συμποσιαστών, που παίζουν κότταβο. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
The Metropolitan Museum of Art, Gift of Ernest Brummer, 1957. (57.12.21).
All rights reserved, The Metropolitan Museum of Art.

 

 

Ετυμολογικά-ομόρριζα-παράγωγα-συνώνυμα 

(επιλογή)

§ 50

ἐπαύσατο (< παύομαι): ανα-, κατάπαυση, παύση, παυσίπονο, αγρανάπαυση, ανάπαυλα, ακατάπαυστος, αναπαυτικός.
βουλή (< βούλομαι): βούληση, βουλητικός, άβουλος.  
εὐμενῶς < εὖ + μένος (= δύναμη, πάθος, ορμή/διάθεση): ευμενής, δυσμενής. 
γνούς < γιγνώσκω: γνώση, ά-γνωστος, άγνοια, γνωρίζω, γνωριμία, γνώμη, γνωμικό, γνώμονας, γνωμάτευση, γνωμοδότηση.
ἐπιτρέψοι < ἐπί + τρέπω: ανα-, απο-, εκ-, μετα-, προ-τρέπω, τρόπος, τροπή, τροπικός, τροποποιώ, καλό-, κακότροπος, κατατροπώνω, ντροπή, αδιάντροπος. 
δρυφάκτοις < δρύφακτος και δρύφακτον < δρῦς + φράττω (-ττω): περιφράσσω, φραγή, φραγμός, διάφραγμα.

§ 51

ἀνήσομεν < ἀνίημι (< ἀνά + ἵημι): άνεση, άνετος, άφεση, έφεση, ένεση, δίεση, ύφεση, σύνεση, συνετός, κάθετος, καθετήρας, χειραφέτηση.

§ 53

βοηθέω, -ῶ: βοήθημα, βοηθητικός, βοήθεια, βοηθός, υποβοήθηση.

§ 55

εἷλκε < ἕλκω: έλξη, ελκυστικός, ρυμουλκό, έλκηθρο, διελκυστίνδα, καθελκύω, ανελκυστήρας. 
εἰκός < ἔοικα (= μοιάζω): εικόνα, εικάζω, επιεικής.

§ 56

ἐπήρετο < ἐπερωτάω (ἐπί + ἐρωτάω, -ῶ): (επ)ερώτηση, ερωτηματικός, διερωτώμαι. 
ἔπιε < πίνω: (κατά)πόση, πόσιμος, πρόποση, ποτό, συμπόσιο.

❦