Βασικά σημεία
α. Η ανώτερη αριστοκρατία
ως 8ο αι. μεγαλογαιοκτήμονες (δυνατοί)· από τον 8ο αι. κεξ. το παλάτι προσφέρει αφειδώς αξιώματα, με αποτέλεσμα να συγκροτηθεί μια παλατιανή αριστοκρατία αποτελούμενη από πρώην μεγαλογαιοκτήμονες· οι μεγαλογαιοκτήμονες και οι αξιωματούχοι (κυρίαρχη τάξη) προσπαθούν να ισχυροποιήσουν τη θέση τους με επιγαμίες· οι ισχυρότεροι από αυτούς είναι οι βασιλικοί αξιωματούχοι.
β. Η μεσαία τάξη
10ος-11ος διαμόρφωση εμποροβιοτεχνικής τάξης· κάποιοι επιχειρούν επικερδή ταξίδια, πλουτίζουν και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο ακόμη και στην πολιτική ζωή της αυτοκρατορίας.
γ. Η κοινωνία του χωριού και η πάλη κατά των δυνατών
- δεσπόζουν οι ιερείς και οι δυνατοί· η δυσβάσταχτη φορολογία αναγκάζει τους μικροκαλλιεργητές να παραχωρήσουν τα χωράφια τους και να δουλέψουν ως πάροικοι στα κτήματα των δυνατών (παρακμή των σημαντικών για την κρατική οικονομία χωρίων).
- την εποχή αυτή οι φόροι πιέζουν τους μικροκαλλιεργητές. Η καθιέρωση της συλλογικής ευθύνης της κοινότητας δεν αποδίδει καρπούς, γιατί κάποια μέλη της κοινότητας, αδυνατώντας να πληρώσουν τα χρέη των άλλων, εγκαταλείπουν τις περιουσίες τους. Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο με το αλληλέγγυον.
♦
Νομοθεσία
Μακεδονική Δυναστεία (μέσα 9ου – μέσα 11ου αι.): οι αυτοκράτορες επιχειρούν αναθεώρηση του δικαίου, το οποίο απομακρύνεται από το δίκαιο των Εικονομάχων και επιστρέφει με προσαρμογές στο Ρωμαϊκό Δίκαιο.
- Εκλογή: συλλογή νόμων που δημοσιεύτηκε από τον Λέοντα Γ' και τον Κωνσταντίνο Ε'. Αν και αποτελούσε ουσιαστικά μία επιλογή από νόμους του Ιουστινιανού, η Εκλογή περιέλαβε και διατάξεις προερχόμενες από τοπικές συνήθειες.
- Πρόχειρος Νόμος: πρακτικό εγχειρίδιο που περιλάμβανε διατάξεις Δημοσίου και Αστικού Δικαίου. Αντλεί στοιχεία από την Εκλογή, αλλά της ασκεί και αρνητική κριτική.
- Επαναγωγή: συλλογή νομοθετημάτων που καθορίζουν με ακρίβεια τις αρμοδιότητες του αυτοκράτορα και του πατριάρχη. Η θεωρία των δύο εξουσιών φαίνεται ότι ήταν έμπνευση του πατριάρχη Φώτιου.
- Βασιλικά: η μεγαλύτερη νομική συλλογή της αυτοκρατορίας, η οποία στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην ιουστινιάνεια νομοθεσία. Αντανακλά τις συνθήκες του 6ου αι.
- Νεαρές: νέοι αυτοκρατορικοί νόμοι, που αντικατοπτρίζουν τις συνθήκες του 10ου αι. Το κράτος ταυτίζεται πλέον με τον αυτοκράτορα.
Σχετικό παράθεμα
Οι κρατικοί λειτουργοί και η προστασία των μικρών αγροτών
Ο χωρικός δεν μπορούσε στην πραγματικότητα να ανακτήσει πάντοτε την περιουσία του, γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις οι άδικοι αγοραστές, από τους οποίους έπρεπε να τη διεκδικήσει, δε φαίνεται να ήταν άλλοι από τους κατά τόπους ισχυρούς εκπροσώπους του κράτους, τους συγγενείς ή και τους φίλους τους. Οι μεγαλογαιοκτήμονες και οι κρατικοί λειτουργοί αποτελούσαν μια ενιαία τάξη... Αυτοί που ήταν υπεύθυνοι για την εφαρμογή των αυτοκρατορικών διαταγμάτων είχαν κάθε συμφέρον να επιδιώκουν τη ματαίωση της εφαρμογής τους.
Georg Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, τομ. 2, σελ. 152-3.
♦
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου