Ιστορία Γ΄ λυκείου (10) - Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος και οι άμεσες επιπτώσεις του

Οι κύριοι συνασπισμοί κρατών όπως δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη τις παραμονές του πολέμου (1914). πηγή: Wikimedia Commons

 

Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος και οι άμεσες επιπτώσεις του

 

Βασικά σημεία

 

Εισαγωγή

Αίτια

κάθε τοπική κρίση σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου αποκτούσε γενικό χαρακτήρα λόγω:

• του παγκόσμιου χαρακτήρα των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης,
• του συνασπισμού των δυνάμεων αυτών σε δυο αντιμαχόμενα στρατόπεδα: την Τριπλή Συμμαχία (Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία) και την Τριπλή Συνεννόηση (Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία).

Αφορμή: η δολοφονία του διαδόχου της Αυστρίας Φραγκίσκου Φερδινάνδου στο Σεράγεβο.

 

Ο διάδοχος του θρόνου Φραγκίσκος Φερδινάνδος (1863-1914). Η δολοφονία του έγινε αφορμή για το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Γιατί ο πόλεμος έγινε παγκόσμιος;

Οι αρχικοί αντίπαλοι προσπαθούσαν να πάρουν με το μέρος τους τις ουδέτερες χώρες με κάθε δυνατό μέσο σε κάθε σημείο του πλανήτη.

 

Αποτελέσματα του Α΄ παγκόσμιου πολέμου

• εξασθένισαν και υπονομευτήκαν θεσμοί και αξίες: η κοινοβουλευτική δημοκρατία, τα φιλελεύθερα ιδεώδη και η ελεύθερη οικονομία,
• εισήχθησαν ή επεκτάθηκαν άλλοι θεσμοί: ο κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία και η παρέμβαση των στρατιωτικών στην πολιτική,
• επιταχύνθηκε η διάλυση των πολυεθνικών αυτοκρατοριών της Ευρώπης, της Αυστροουγγαρίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
• η Ρωσική Επανάσταση του 1917, η οποία, όπως ακριβώς και η Γαλλική, φιλοδοξούσε να γίνει πανευρωπαϊκή ή ακόμη και παγκόσμια.

 

Συνέπειες του πολέμου στην Ελλάδα

• εσωτερικός διχασμός (διαμάχη Κωνσταντίνου-Βενιζέλου),
• Μικρασιατική Καταστροφή και ξεριζωμός του ελληνισμού της Μικράς Ασίας και του Πόντου,
• Η αλλαγή της παραδοσιακής μορφής της χώρας μετά την εγκατάσταση των προσφύγων στην κυρίως Ελλάδα.

Ο Κωνσταντίνος Α΄ (1868 - 1923) ήταν βασιλιάς της Ελλάδας από το 1913 έως το 1917 και από το 1920 έως το 1922. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Η διεξαγωγή και η έκβαση του πολέμου (1914-1918)

Ο πόλεμος γίνεται παγκόσμιος

Επέκταση συμμαχιών

Οι αρχικοί αντίπαλοι προσπαθούν να προσεταιριστούν τις ουδέτερες χώρες με κάθε δυνατό μέσο.

 

Πήραν το μέρος των Κεντρικών Δυνάμεων (Τριπλής Συμμαχίας)	Πήραν το μέρος της Αντάντ (Τριπλής Συνεννόησης)
- Οθωμανική Αυτοκρατορία τον Νοέμβριο του 1914, - Βουλγαρία	- Ιταλία (άλλαξε στρατόπεδο την άνοιξη του 1915), - Ελλάδα (Ιούνιος 1917)

 

§ 2 Εξελίξεις

Η Σερβία ηττάται από Αυστρία και Βουλγαρία.

Η Βρετανία αποτυγχάνει στην Καλλίπολη.

 

§ 3 Ο πόλεμος στη θάλασσα

- πόλεμος υποβρυχίων: προξενεί τεράστιες ζημιές στην εμπορική ναυτιλία.

- τα γερμανικά υποβρύχια επιτίθενται εναντίον αμερικανικών εμπορικών πλοίων και οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την ουδετερότητα και μπαίνουν στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ (1917).

 

§ 4 Γερμανική αποτυχία

Η γερμανική επίθεση στο δυτικό μέτωπο το καλοκαίρι του 1918 αποτυγχάνει. Οι Γερμανοί χάνουν την πίστη τους στη νίκη, το μέτωπο μετακινείται προς τα ανατολικά.

 

 

Το μακεδονικό μέτωπο και το τέλος του πολέμου

Οι Κεντρικές δυνάμεις συνθηκολογούν

• το φθινόπωρο του 1918 ηττήθηκαν και συνθηκολόγησαν η Βουλγαρία και λίγο αργότερα η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Αυστρία,
• η Γερμανία υπογράφει ανακωχή στις 11 Νοεμβρίου.

 

Οι συνέπειες του πολέμου

§ 1 Θύματα

10 εκατομμύρια νεκροί και 20 εκατομμύρια τραυματίες (65 εκατομμύρια επιστρατευμένοι). Ίσος περίπου αριθμός θυμάτων και ανάμεσα στους αμάχους.

 

§ 2 το ηθικό τίμημα του πολέμου

• οι αντίπαλοι επιδίωξαν τη νίκη με κάθε μέσο,
• εξασθένισαν και υπονομεύθηκαν θεσμοί και αξίες: η κοινοβουλευτική δημοκρατία, τα φιλελεύθερα ιδεώδη και η ελεύθερη οικονομία,
• εισήχθησαν ή επεκτάθηκαν άλλοι θεσμοί: ο κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία και η παρέμβαση των στρατιωτικών στην πολιτική.

 

§ 3 Νέες προσεγγίσεις στις διεθνείς σχέσεις

• αναθεωρήθηκαν πολλές αρχές και δόγματα,
• διακηρύχθηκε η αυτοδιάθεση των λαών από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ουίλσον (Woodrow Wilson -τα περίφημα «14 σημεία»). Αυτό επιτάχυνε τη διάλυση των δύο πολυεθνικών αυτοκρατοριών της Ευρώπης, της Αυστροουγγαρίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

 

§ 4 Το κόστος του πολέμου και οι διεθνείς περιπλοκές

• οι εδαφικές υποσχέσεις των Συμμάχων προς την Ιταλία και την Ελλάδα σε βάρος της Αυστρίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν ήταν δυνατόν να ικανοποιηθούν χωρίς να προκαλέσουν αναστατώσεις.
• η Βρετανία όσο και η Γαλλία, αλλά κυρίως η πρώτη, υποστήριξαν την επανάσταση των Αράβων και προώθησαν την εθνική αποκατάστασή τους
• η Βρετανία ανέλαβε επίσημα το 1917 να προωθήσει την ίδρυση Εβραϊκού κράτους.

 

Θέλω κι άλλο!

• Ντοκιμαντέρ: Η Ελλάδα στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο (1΄ 40΄΄ - 6΄ οι συμμαχίες, τα αίτια και τα μέτωπα του πολέμου) από τη σειρά Εμείς οι Έλληνες.
• Σε αυτόν τον σύνδεσμο θα βρείτε υπογραμμισμένα τα βασικά σημεία των ενοτήτων του κεφαλαίου Γ΄.
• Δείτε εδώ την παρουσίαση που χρησιμοποιήσαμε στην τάξη.

 ❦