Αρχαία Ελληνικά Α΄ λυκείου (1) - διδακτέα ύλη και τρόπος εξέτασης (2024)

 

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Α΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΛ

Εξεταστέα ύλη και οδηγίες διδασκαλίας

 

Απόφαση 89004/Δ2 (ΦΕΚ 4545/Β΄/05-08-2024) του Υπουργείου Παιδείας [διαβάστε το ΦΕΚ εδώ]. Οδηγίες διδασκαλίας διαβάστε σε αυτόν τον σύνδεσμο.

 

Για τη διδασκαλία του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στην Α΄ τάξη του Ημερήσιου Γενικού Λυκείου, αξιοποιούνται:

• Tο εγχειρίδιο της Α΄ Λυκείου Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι (Ξενοφών, Θουκυδίδης) των Κ. Διαλησμά, Α. Δρουκόπουλου, Ε. Κουτρουμπέλη, Γ. Χρυσάφη

• Το Βιβλίο Μαθητή Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι: Κείμενα με παράλληλες μεταφράσεις.

 

Ως βιβλία αναφοράς προτείνονται:

• H Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής (Γυμνασίου-Λυκείου) του Μ. Οικονόμου

• Το Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής (Α΄, Β΄, Γ΄ Λυκείου) του Α.Β. Μουμτζάκη

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: Η διδασκαλία να ξεκινήσει από το κείμενο του Θουκυδίδη και να ακολουθήσει το κείμενο του Ξενοφώντα, για να υπάρχει ιστορική συνέχεια, ώστε να γίνονται κατανοητά τα γεγονότα από τους μαθητές και τις μαθήτριες.

 

Ως εξεταστέα ύλη ορίζεται η παρακάτω από το εγχειρίδιο Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι (Ξενοφών, Θουκυδίδης) των Κ. Διαλησμά, Α. Δρουκόπουλου, Ε. Κουτρουμπέλη, Γ. Χρυσάφη:

 

1. Εισαγωγή

α) Κεφάλαιο Β΄: Θουκυδίδης Ολόρου Αλιμούσιος

(1. Η ζωή του - 2. Το έργο του. Ενδιαφέροντα και ιδέες - Μέθοδος - Η δομή του έργου. Ο χρόνος της σύνθεσής του - Γλώσσα και ύφος)

β) Κεφάλαιο Γ΄: Ξενοφών Γρύλλου Ερχιεύς (1. Η ζωή του - 2. Το έργο του. Ενδιαφέροντα και ιδέες).

 

2. Κείμενα

α) Θουκυδίδου, Ιστορίαι, Βιβλίο 3ο, με βασικό θεματικό πυρήνα: Ισχύς και δίκαιο, η «ηθική» του πολέμου

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

• Κεφάλαιο 70 (μόνο από μετάφραση)
• Κεφάλαιο 71-73
• Κεφάλαιο 74
• Κεφάλαιο 75
• Κεφάλαιο 78 (μόνο από μετάφραση)
• Κεφάλαιο 81
• Κεφάλαιο 82-83 (μόνο από μετάφραση)

β) Ξενοφών, Ελληνικά, Βιβλίο 2ο, με βασικό θεματικό πυρήνα: Στρατιωτική υπεροχή και πολιτική κυριαρχία

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

• Κεφάλαιο 1. παρ. 16-32 (μόνο από μετάφραση)
• Κεφάλαιο 2. παρ. 1-4
• Κεφάλαιο 2. παρ. 16-23
• Κεφάλαιο 3. παρ. 11-16 (μόνο από μετάφραση)
• Κεφάλαιο 3. παρ. 50-56
• Κεφάλαιο 4. παρ. 1-17 (μόνο από μετάφραση)
• Κεφάλαιο 4. παρ. 18-23

 

Στην Α΄ Λυκείου οι μαθητές και οι μαθήτριες θα προσεγγίσουν και θα εμβαθύνουν, στο πλαίσιο της δομολειτουργικής προσέγγισης των πρωτότυπων κειμένων και σε άμεσο συσχετισμό με αυτά (κειμενοκεντρική προσέγγιση), στα εξής γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα:

 

Α) Γραμματικά φαινόμενα

• Φωνηεντόληκτα ουσιαστικά Γ΄ κλίσης (μονόθεμα)

• Φωνηεντόληκτα ουσιαστικά Γ΄ κλίσης (διπλόθεμα)

• Υγρόληκτα ουσιαστικά Γ΄ κλίσης (διπλόθεμα)

• Ανώμαλα ουσιαστικά

• Επίθετα Γ΄ κλίσης (φωνηεντόληκτα, αφωνόληκτα και ενρινόληκτα). Κλίση μετοχών

• Ανώμαλα παραθετικά επιθέτων και επιρρημάτων

• Αντωνυμίες κτητικές

• Κλίση συνηρημένων ρημάτων σε -άω, -έω και -όω. Σχηματισμός των άλλων χρόνων

• Αόριστος Β΄

• Παθητικός Μέλλοντας Α΄ και Παθητικός Αόριστος Α΄

• Ρήματα υγρόληκτα και ενρινόληκτα. Σχηματισμός Μέλλοντα και Αορίστου

• Σχηματισμός Μέλλοντα των σε -ίζω ρημάτων

• Σχηματισμός συντελικών χρόνων αφωνόληκτων ρημάτων.

 

Β) Συντακτικά φαινόμενα

• Κατηγορούμενο. Γενική κατηγορηματική. Επιρρηματικό και προληπτικό κατηγορούμενο

• Αντικείμενο άμεσο και έμμεσο. Σύστοιχο αντικείμενο. Κατηγορούμενο του αντικειμένου

• Απαρέμφατο έναρθρο και άναρθρο. Απρόσωπη σύνταξη

• Μετοχές: κατηγορηματική και επιρρηματική. Συνημμένη και απόλυτη

• Β΄ όρος σύγκρισης

• Ομοιόπτωτοι - Ετερόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί

• Επιρρηματικοί προσδιορισμοί (εμπρόθετοι, πλάγιες πτώσεις)

• Παρατακτική - Υποτακτική σύνδεση

• Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις (είδος, εκφορά, λειτουργία)

• Δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις (είδος)

• Υποθετικοί λόγοι (εντοπισμός υπόθεσης - απόδοσης).

 

 

ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Απόφαση 104182/Δ2/29-08-2022 (ΦΕΚ 4678/Β΄/05-09-2022) του Υπουργείου Παιδείας

[βρείτε το ΦΕΚ στην ιστοσελίδα της ΔΔΕ Φλώρινας (ενημέρωση: Σεπτέμβριος 2022)]

 

Α. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα

Ι. Για την εξέταση της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στην Α' τάξη Ημερήσιου και Εσπερινού Γενικού Λυκείου, δίνεται στους/στις μαθητές/-ήτριες σε φωτοαντίγραφο:

α) απόσπασμα κειμένου, διδαγμένου από το πρωτότυπο, δώδεκα έως είκοσι (12-20) στίχων, με νοηματική συνοχή,

β) απόσπασμα κείμενου, διδαγμένου από μετάφραση, και ζητείται: 

 

α) να μεταφράσουν στη Νέα Ελληνική ένα τμήμα του πρωτότυπου κειμένου οκτώ έως δέκα (8-10) στίχων.

β) να απαντήσουν σε:

i. τρεις (3) ερωτήσεις ερμηνευτικές που μπορεί να αναφέρονται σε ιδέες, αξίες, προβλήματα, στη στάση, στο ήθος ή στον χαρακτήρα προσώπων, στο ιστορικό, κοινωνικό, πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής της συγγραφής του έργου, στη δομή του κειμένου, σε υφολογικά και αισθητικά θέματα. Οι δύο (2) από τις ερωτήσεις αυτές αναφέρονται στο απόσπασμα κειμένου, διδαγμένου από το πρωτότυπο, και η τρίτη στο τμήμα του διδαγμένου από μετάφραση κειμένου σε συσχετισμό με το παραπάνω εξεταζόμενο πρωτότυπο απόσπασμα.

ii. μία (1) ερώτηση λεξιλογική-σημασιολογική που αναφέρεται στην παραγωγή και σύνθεση λέξεων της Αρχαίας Ελληνικής, σε ομόρριζες λέξεις, σε απλές ή σύνθετες, στη σύνδεση λέξεων της Αρχαίας και της Νέας Ελληνικής, στη διατήρηση ή στην αλλαγή της σημασίας τους, σε συνώνυμα και αντώνυμα κ.λπ.

iii. μία (1) ερώτηση γραμματικής.

ίν. μία (1) ερώτηση συντακτικού.

ν. μία (1) ερώτηση κλειστού τύπου (σωστό ή λάθος, πολλαπλής επιλογής, αντιστοίχισης, κ.ά.) που αναφέρεται στο γραμματειακό είδος του κειμένου, στον συγγραφέα ή στο έργο του.

Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «ii», «iii» και «iv» μπορεί να αναλύονται σε δύο (2) ισοδύναμα βαθμολογικώς υποερωτήματα.

Η μετάφραση βαθμολογείται με τριάντα (30) μονάδες και καθεμιά από τις επτά (7) ερωτήσεις με δέκα (10) μονάδες

Το διδαγμένο κείμενο από το πρωτότυπο, και, μαζί με αυτό, το οριζόμενο προς μετάφραση τμήμα του, η λεξιλογική-σημασιολογική ερώτηση υπό το στοιχείο «β, ii» και η ερώτηση υπό το στοιχείο «β, v» επιλέγονται από την Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας. Οι υπόλοιπες ερωτήσεις, καθώς και το απόσπασμα του διδαγμένου από μετάφραση κειμένου ορίζονται από τους/τις διδάσκοντες/ουσες.

 

❦