Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου (3) - Ενότητα 3η

Η στήλη της Κλείτορος που απεικονίζει τον Πολύβιο. Έργο του 2ου π.Χ. αι. (Μουσείο Ρωμαϊκού Πολιτισμού, πηγή: Βικιπαίδεια)

Ενότητα 3^η: Το χρέος του ιστορικού

 

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

Ο Πολύβιος ήταν ιστορικός. Γεννήθηκε γύρω στο 200 π.Χ. στη Μεγαλόπολη της Αρκαδίας (πόλη που ανήκε στην Αχαϊκή Συμπολιτεία). Τα βιώματα του Πολυβίου ήταν τέτοια (για παράδειγμα, ο πατέρας του Λυκόρτας είχε εκλεγεί πολλές φορές στρατηγός της συμμαχίας), που γρήγορα τον οδήγησαν να συμμετάσχει ενεργά στην πολιτική ζωή της πατρίδας του και της Αχαϊκής Συμπολιτείας. Το 170/169 π.Χ. έγινε ίππαρχος της Συμπολιτείας, αλλά μετά την ήττα του Περσέα στην Πύδνα το 168 π.Χ. πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Ρωμαίους μαζί με άλλους εξέχοντες Αχαιούς και οδηγήθηκε στη Ρώμη, για να δικαστεί, στην ουσία όμως ως όμηρος. Παρέμεινε στη Ρώμη δεκαεπτά χρόνια περιμένοντας τη δίκη του (που δεν έγινε ποτέ).

Κατά τη διάρκεια της ομηρίας έγινε δεκτός στον κύκλο της φιλελληνικής αριστοκρατίας της Ρώμης και συνδέθηκε φιλικά με τον Κορνήλιο Σκιπίωνα Αιμιλιανό, τον Γάιο Λαίλιο τον νεότερο, τον Κάτωνα κ.ά. Χάρη σε αυτούς μπόρεσε να παραμείνει στην πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας και γύρω στο 149 π.Χ., ακολουθώντας τον φίλο του Σκιπίωνα Αιμιλιανό, πήρε μέρος στην εκστρατεία εναντίον της Καρχηδόνας. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 146 π.Χ., μετά την άλωση της Καρχηδόνας και της Κορίνθου, αλλά συνέχισε τα ταξίδια του επισκεπτόμενος την Αλεξάνδρεια, τις Σάρδεις και άλλα μέρη. Πέθανε σε ηλικία 82 ετών πέφτοντας από άλογο.

Τα ιστορικά γεγονότα της εποχής του και κυρίως η ραγδαία ρωμαϊκή επέκταση αποτέλεσαν το έναυσμα για να ασχοληθεί με την ιστοριογραφία. Ο ίδιος διακηρύσσει πολλές φορές στο έργο του ότι τον ενδιαφέρει να ερευνήσει με ποιον τρόπο και με ποιο πολίτευμα κατάφεραν οι Ρωμαίοι να επεκτείνουν την κυριαρχία τους. Η άποψη του Πολυβίου είναι ότι μόνο συλλαμβάνοντας την αλληλουχία όλων των γεγονότων και εξετάζοντας τις ομοιότητες και τις διαφορές τους μπορεί κάποιος να αποκομίσει όφελος και απόλαυση από την Ιστορία.

Ο Πολύβιος χρησιμοποίησε μεθόδους παρόμοιες με εκείνες του Θουκυδίδη (αυτοψία, έλεγχος και μελέτη των πηγών, αλλά και συστηματικός διαχωρισμός ἀρχῶν και αἰτιῶν). Οι Ἱστορίαι του αριθμούσαν 40 βιβλία και πραγματεύονταν την αύξηση της δύναμης της Ρώμης και την εδραίωση της εξουσίας της από την αρχή του Β΄ Καρχηδονιακού πολέμου (221 π.Χ.) -στα πρώτα δύο βιβλία γίνεται μια σύντομη επισκόπηση της περιόδου 264-220 π.Χ.- έως την ήττα του Περσέα (168 π.Χ.). Φιλοδοξία του ιστορικού ήταν να καλύψει και τα γεγονότα που ακολούθησαν, κι έτσι συνέχισε το έργο του φτάνοντας μέχρι την τελική υποταγή της Ελλάδας το 146 π.Χ. Από το έργο του μόνο τα πέντε πρώτα βιβλία σώζονται ακέραια, ενώ τα υπόλοιπα αποσπασματικά.

[βιβλίο του καθηγητή, σ.31]

 

Αρχαίο κείμενο	Μετάφραση
Ἐν μὲν οὖν τῷ λοιπῷ βίῳ	Στην υπόλοιπη, επομένως, ζωή
ἴσως οὐκ ἄν τις ἐκβάλλοι τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν·	δεν θα μπορούσε ίσως να αποβάλει κανείς αυτού του είδους την εύνοια (προς γνωστούς και φίλους)·
καὶ γὰρ δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα εἶναι φιλόφιλον καὶ φιλόπατριν	γιατί, πράγματι, ο ενάρετος άνδρας πρέπει να αγαπάει τους φίλους και την πατρίδα του,
καὶ συμμισεῖν τοὺς ἐχθροὺς τοῖς φίλοις καὶ συναγαπᾶν τοὺς φίλους·	να μισεί τους ίδιους εχθρούς που μισούν και οι φίλοι του και να αγαπά τους ίδιους φίλους.
ὅταν δὲ τις ἀναλαμβάνῃ τὸ ἦθος τῆς ἱστορίας,	Όταν όμως επωμίζεται τον χαρακτήρα του ιστορικού,
χρὴ ἐπιλαθέσθαι πάντων τῶν τοιούτων	πρέπει να τα ξεχάσει όλα αυτά
καὶ πολλάκις μὲν εὐλογεῖν καὶ κοσμεῖν τοὺς ἐχθρούς τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις,	και πολλές φορές, κατά πρώτον, να επαινεί και να τιμά με τα πιο επαινετικά λόγια τους εχθρούς,
ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο,	κάθε φορά που οι πράξεις τους το απαιτούν,
πολλάκις δ' ἐλέγχειν καὶ ψέγειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους,	και, κατά δεύτερον, πολλές φορές να κρίνει και να κατηγορεί με αισχρό τρόπο τους στενούς συγγενείς του,
ὅταν αἱ τῶν ἐπιτηδευμάτων ἁμαρτίαι τοῦθ' ὑποδεικνύωσιν.	όταν τα σφάλματα των ενεργειών τους αυτό υποδεικνύουν.
Ὥσπερ γὰρ ζῴου τῶν ὄψεων ἀφαιρεθεισῶν ἀχρειοῦται τὸ ὅλον,	Όπως ακριβώς όταν ένας ζωντανός οργανισμός χάσει τα μάτια του, αχρηστεύεται ολόκληρος,
οὕτως ἐξ ἱστορίας ἀναιρεθείσης τῆς ἀληθείας	έτσι, λοιπόν, εάν λείψει από την ιστορία η αλήθεια,
τὸ καταλειπόμενον αὐτῆς γίνεται διήγημα ἀνωφελὲς.	ό,τι απομένει από αυτήν γίνεται μια διήγηση δίχως όφελος.

 Πολύβιος, Ἱστορίαι 1.14.4-7

Συμπληρωματικά σχόλια για το κείμενο της Ενότητας

Στο απόσπασμα της Ενότητας διαφαίνονται οι απόψεις του Πολυβίου για το χρέος του ιστορικού, ο οποίος πρέπει να ελέγχει τις πηγές του και να παρουσιάζει με αντικειμενικό τρόπο τα γεγονότα.

βιβλίο του καθηγητή, σ.32

 

 Λεξιλογική άσκηση: