Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου (4) - Ενότητα 4η

Ο συγγραφέας Λουκιανός από τα Σαμόσατα της Συρίας (125-180 π.Χ.) [πηγή: Βικιπαίδεια]

 

Ενότητα 4^η   Οι Σεληνίτες

 

Συμπληρωματικά υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

Τις περισσότερες πληροφορίες για τον βίο του Λουκιανού τις αντλούμε μέσα από το ίδιο το έργο του. Γεννήθηκε γύρω στο 120 μ.Χ. στα Σαμόσατα της Κομμαγηνής. Ο ίδιος αναφέρει ότι ήταν Σύρος. Το σχετικό λήμμα στο λεξικό Σούδα παρέχει την πληροφορία ότι ο Λουκιανός εργάστηκε ως δικηγό­ρος στην Αντιόχεια της Συρίας και αργότερα στράφηκε «ἐπὶ τὸ λογογραφεῖν». Ταξίδεψε σε πνευματι­κά κέντρα και παρακολούθησε μαθήματα ρητορικής. Καθώς ωρίμαζε, αναζητούσε νέους τρόπους έκ­φρασης και αυτές οι αναζητήσεις αποτυπώνονται στο έργο του. Χαρακτηριστικό δείγμα αυτών των αναζητήσεων αποτελούν οι διάλογοί του, στους οποίους συνδύασε στοιχεία των πλατωνικών διαλόγων με τις μενίππειες σάτιρες, τους μίμους και τη Νέα Κωμωδία. Ο Λουκιανός έζησε μακρό βίο, όπως δια­φαίνεται μέσα από δικά του σχόλια σε έργα του. Δεν ξέρουμε πότε πέθανε, αλλά από το έργο του Ἀλέ­ξανδρος συνάγεται ότι ζούσε μετά τον θάνατο του Μάρκου Αυρηλίου (180 μ.Χ.).

Το έργο του είναι ευρύ, ποικίλο και δύσκολο να ενταχθεί σε λογοτεχνικά είδη. Του αποδίδονται πε­ρίπου ογδόντα έργα, εκ των οποίων τα περισσότερα θεωρούνται γνήσια. Υπήρξε σοφιστής, ρήτορας και σατιρικός που αρεσκόταν στις φανταστικές αφηγήσεις και στη διακωμώδηση της εποχής του. Υπάρ­χουν ποικίλες τάσεις στην κριτική που ασκήθηκε σχετικά με την αξία του έργου του Λουκιανού. Ορι­σμένοι μελετητές θεώρησαν τον Λουκιανό απλό μιμητή του Μενίππου, κυνικού φιλοσόφου του 3ου αι. π.Χ., ωστόσο η νεότερη έρευνα δίνει έμφαση στη σχέση του Λουκιανού με την εποχή του και στον τρό­πο με τον οποίο την απεικόνισε, συχνά σατιρίζοντας και διακωμωδώντας την.

βιβλίο του καθηγητή, σ. 37-38

 

Αρχαίο κείμενο	Μετάφραση
Ἤν πού τις φαλακρὸς ᾖ,	Εάν κάποιος είναι φαλακρός,
καλὸς δὲ παρὰ Σεληνίταις νομίζεται.	θεωρείται όμορφος από τους Σεληνίτες.
Καὶ μὴν καὶ γένεια φύουσιν	Αφήνουν μάλιστα και γένια
μικρὸν ὑπὲρ τὰ γόνατα.	λίγο πιο πάνω από τα γόνατα.
Καὶ οὐκ ἔχουσιν ὄνυχας ἐν τοῖς ποσὶν,	Νύχια δεν έχουν στα πόδια,
ἀλλὰ πάντες εἰσὶν μονοδάκτυλοι.	αλλά είναι όλοι μονοδάκτυλοι.
Καὶ ἐπειδὰν ἢ πονῶσιν ἢ γυμνάζωνται,	Και όταν κοπιάζουν ή ασκούνται,
ἱδροῦσιν γάλακτι πᾶν τὸ σῶμα,	ιδρώνουν παράγοντας γάλα σ’ όλο τους το σώμα,
ὥστε καὶ πήγνυνται τυροὺς ἀπ' αὐτοῦ.	ώστε παρασκευάζουν και τυριά απ’ αυτό.
Τοὺς δὲ ὀφθαλμοὺς περιαιρετοὺς ἔχουσι	Τα μάτια τους πάλι μπορούν ν’ αφαιρεθούν,
καὶ πολλοὶ ἀπολέσαντες τοὺς σφετέρους	και πολλοί αν χάσουν τα δικά τους,
παρ' ἄλλων χρησάμενοι ὁρῶσιν.	βλέπουν χρησιμοποιώντας αυτά που παίρνουν από άλλους.
Τινὲς δὲ ἔχουσιν καὶ πολλοὺς ἀποθέτους, οἱ πλούσιοι.	Μερικοί πάλι, οι πλούσιοι, έχουν και αποθηκευμένα μάτια για ώρα ανάγκης.
Κάτοπτρον δὲ μέγιστον κεῖται	Επίσης, ένας καθρέφτης τεράστιος βρίσκεται
ὑπὲρ φρέατος οὐ πάνυ βαθέος.	πάνω από ένα όχι πολύ βαθύ πηγάδι.
Ἂν μὲν οὖν τις καταβῇ εἰς τὸ φρέαρ,	Εάν λοιπόν κατέβει κάποιος στο πηγάδι,
ἀκούει πάντων τῶν ἐν τῇ γῇ λεγομένων,	ακούει όλα όσα λέγονται πάνω στη γη,
ἐὰν δὲ ἀποβλέψῃ εἰς τὸ κάτοπτρον,	εάν πάλι κανείς κοιτάξει προσεκτικά τον καθρέφτη,
ὁρᾷ πάσας μὲν πόλεις, πάντα δὲ ἔθνη.	βλέπει όλες τις πόλεις και όλα τα έθνη.
Τότε καὶ ἐγὼ ἐθεασάμην τοὺς οἰκείους	Τότε κι εγώ είδα τους συγγενείς μου
καὶ πᾶσαν τὴν πατρίδα,	και όλη την πατρίδα,
οὐκέτι ἔχω εἰπεῖν εἰ δὲ κἀκεῖνοι ἐμὲ ἑώρων.	δεν μπορώ όμως καθόλου να πω αν κι εκείνοι με έβλεπαν.
Ὅστις δὲ ταῦτα μὴ πιστεύει οὕτως ἔχειν,	Όποιος δεν πιστεύει ότι αυτά έτσι έχουν,
ἄν ποτε καὶ αὐτὸς ἐκεῖσε ἀφίκηται,	αν κάποτε κι ο ίδιος φτάσει εκεί,
εἴσεται ὡς ἀληθῆ λέγω.	θα καταλάβει ότι λέω την αλήθεια.

Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 1.23-26 (διασκευή)

Συμπληρωματικά σχόλια για το κείμενο της Ενότητας

Χαρακτηριστικό έργο του Λουκιανού είναι η Ἀληθὴς Ἱστορία (ή Αληθή Διηγήματα), που έχει τη μορφή μυθιστορήματος. Ο τίτλος του είναι ειρωνικός, αφού, όπως δηλώνει ο ίδιος, τίποτε από όσα γρά­φει δεν είναι αλήθεια.

Στον πρόλογο μας πληροφορεί ότι σκοπός του είναι να σατιρίσει παλιούς ποιητές, ιστορικούς και φιλοσόφους οι οποίοι περιέγραφαν στα έργα τους πράγματα απίθανα και μυθικά και μάλιστα προ­σπαθούσαν να πείσουν ότι ήταν αληθινά ή ότι οι ίδιοι τα είχαν ελέγξει. Δηλώνει ότι του προξένησε απορία το ότι όλοι αυτοί έλεγαν ψέματα έχοντας την εντύπωση ότι δε θα τους καταλάβαινε ο κόσμος. Από αυτή του την παρατήρηση προέκυψε, όπως λέει, η ιδέα να γράψει ένα ανάλογο έργο· συμπληρώ­νει μάλιστα, θέλοντας να σατιρίσει τα ιστοριογραφικά έργα και τα μυθιστορήματα, ότι από ματαιοδοξία θέλησε να αφήσει κάτι στις επόμενες γενιές και να εκμεταλλευτεί το δικαίωμα να γράφει ό,τι του περνάει από το μυαλό. Προτρέπει, επίσης, τον αναγνώστη να μην τα πιστέψει, αφού πρόκειται για γε­γονότα που ούτε είδε ο ίδιος ούτε του τα είπαν άλλοι ούτε συνέβησαν ποτέ.

βιβλίο του καθηγητή, σ. 38