Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄ Γυμνασίου (5) - Ενότητα 5η

Απεικόνιση του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου σε ψηφιδωτό της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινούπολης (πηγή Βικιπαίδεια)

Ενότητα 5^η: Η ελεημοσύνη βασίλισσα των αρετών

 

Συμπληρωματικό υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

Ο Ιωάννης Χρυσόστομος (η προσωνυμία τον συνοδεύει από τον 6ο αι. και του αποδό­θηκε λόγω της ρητορικής του δεινότητας) γεννήθηκε μεταξύ 344 και 354 μ.Χ. Αναφορές στον βίο του έχουμε και στο ίδιο το έργο του, αλλά και σε μαρτυρίες σύγχρονων και μετα­γενέστερων εκκλησιαστικών ιστορικών. Η οικογένειά του ήταν μία από τις επιφανέστερες της Αντιόχειας.

Ο Ιωάννης σπούδασε ρητορική, φιλοσοφία και θεολογία και γνώρισε τον μοναχικό βίο. Χειροτονήθηκε διάκονος, πρεσβύτερος και επίσκοπος. Μεγάλο όπλο του, πέρα από την παι­δεία του, ήταν η ρητορική δεινότητα και ο μαγευτικός λόγος του. Στην προσπάθειά του για κάθαρση της Εκκλησίας από ανάξιους κληρικούς απέκτησε εχθρούς. Οι σχέσεις του με την αυτοκράτειρα Ευδοξία (σύζυγο του αυτοκράτορα Αρκαδίου) ήταν επίσης ταραχώδεις. Αρχι­κά ο Ιωάννης κέρδισε τον σεβασμό της, όμως αργότερα καθαιρέθηκε και εξορίστηκε, καθώς κάποιοι αυλικοί επηρέαζαν την Ευδοξία εναντίον του. Αργότερα ο Ιωάννης επανήλθε και η Ευδοξία εκδήλωσε με επιστολή τη χαρά της, ενώ λίγο αργότερα οι σχέσεις τους διαταρά­χθηκαν ξανά, με αποτέλεσμα δεύτερη εξορία. Μετά τον θάνατο της Ευδοξίας διατάχθηκε να πάει στα Κόμανα του Πόντου, αλλά ο Ιωάννης, εξαντλημένος από τις κακουχίες, πέθανε καθ’ οδόν στην Πιτυούντα το 407 μ.Χ.

Το έργο του, το οποίο σώζεται στην πλειονότητά του, είναι ογκώδες και ποικίλο, αποτελούμενο κυρίως από ομιλίες (κηρύγματα), πραγματείες και επιστολές.

βιβλίο του καθηγητή, σελ.44

 

Αρχαίο κείμενο	Μετάφραση
Ἀγαπητοί, μὴ γινώμεθα	Αγαπητοί μου, ας μη γινόμαστε
θηριωδέστεροι τῶν ἀλόγων	πιο άγριοι από τα ζώα.
Ἐκείνοις πάντα κοινὰ καὶ οὐδὲν ἔχει πλέον τοῦ ἄλλου·	Σε εκείνα τα πάντα είναι κοινά, και κανένα ζώο δεν έχει περισσότερα αγαθά από τα άλλα.
σὺ δὲ ἄνθρωπος ὤν, γίνῃ χαλεπώτερος θηρίου,	Εσύ όμως, αν και είσαι άνθρωπος, γίνεσαι πιο σκληρός κι από θηρίο,
κατακλείων μιᾷ οἰκίᾳ τροφὰς μυρίων πενήτων.	κλείνοντας ερμητικά σ’ ένα σπίτι όσα τρόφιμα θ’ αρκούσαν για να θρέψουν αμέτρητους φτωχούς.
Καίτοι γε οὐχ ἡ φύσις ἡμῖν μόνη κοινή, ἀλλὰ καὶ ἕτερα πλείονα·	Και βέβαια δεν είναι μόνο η φύση κοινή για εμάς, αλλά και άλλα περισσότερα:
οὐρανὸς κοινὸς καὶ ἥλιος καὶ σελήνη καὶ ἀστέρες	είναι κοινός ο ουρανός, ο ήλιος, η σελήνη και τα άστρα,
καὶ ἀὴρ καὶ θάλασσα καὶ γῆ	ο αέρας, η θάλασσα και η γη,
καὶ ζωὴ καὶ τελευτὴ καὶ γῆρας καὶ νόσος καὶ ὑγεία	η ζωή και ο θάνατος, τα γηρατειά, η αρρώστια και η υγεία,
καὶ χρεία τροφῆς καὶ ἐνδυμάτων.	η ανάγκη για τροφή και για ρούχα.
Πῶς οὖν οὐκ ἄτοπον (ἐστί)	Πώς λοιπόν δεν είναι παράλογο
τοὺς κοινωνοῦντας ἐν τοσούτοις ἀλλήλοις	αυτοί που μοιράζονται τόσα πολλά μεταξύ τους,
οὕτως εἶναι πλεονέκτας ἐν τοῖς χρήμασιν,	να είναι έτσι πλεονέκτες στα χρήματα
καὶ μὴ διατηρεῖν τὴν αὐτὴν ἰσονομίαν;	και να μην τηρούν την ίδια ισότητα;
Ὁ γὰρ θάνατος ἀπάγει τῆς μὲν ἀπολαύσεως,	Ο θάνατος ασφαλώς απομακρύνει από την απόλαυση
ἄγει δὲ πρὸς τὰς εὐθύνας.	και οδηγεί στην τιμωρία.
Ἵν' οὖν μὴ τοῦτο γένηται,	Για να μη συμβεί, λοιπόν, αυτό,
χρησώμεθα πολλῇ τῇ ἐλεημοσύνῃ.	ας κάνουμε πολλές ελεημοσύνες.
Αὕτη γάρ ἐστιν ἡ βασίλισσα τῶν ἀρετῶν,	Πράγματι, αυτή [η ελεημοσύνη] είναι η βασίλισσα των αρετών,
ἣ καὶ ἐξαιρήσεται ἡμᾶς τῆς τιμωρίας.	που θα μας απαλλάξει από την τιμωρία.
Τὰ περιττὰ δὴ ποιήσωμεν χρήσιμα,	Τα περιττά λοιπόν ας τα κάνουμε ωφέλιμα,
προέμενοι τὸν πολὺν πλοῦτον,	αφού παραμερίσουμε τον πολύ πλούτο,
καὶ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως,	και κατά την ημέρα της κρίσεως,
κἂν μυρία πεπλημμεληκότες ὦμεν,	ακόμη κι αν έχουμε διαπράξει αμέτρητα παραπτώματα,
ὁ Θεὸς μεταδώσει συγγνώμης ἡμῖν.	ο Θεός θα μας συγχωρήσει.

 Ιωάννης Χρυσόστομος, Εἰς τὸ ῥητὸν τοῦ Προφήτου Δαυΐδ.

 

Συμπληρωματικά σχόλια για το κείμενο της Ενότητας

Το απόσπασμα της Ενότητας ανήκει στην Ὁμιλία Α’, εἰς τὸ ῥητὸν τοῦ Προφήτου Δαυΐδ. Ο Ιωάννης Χρυσόστομος έγραψε δύο ομιλίες εἰς τοὺς Ψαλμούς, οι οποίες έχουν ως αφετη­ρία τους έναν στίχο από τους Ψαλμούς (48.17): «μὴ φοβοῦ, ὅταν πλουτίσῃ ὁ ἄνθρωπος, ἢ ὅταν πληθυνθῇ ἡ δόξα τοῦ οἴκου αὐτοῦ». Κύριο θέμα είναι ο πλούτος και η αβεβαιότητα που τον χαρακτηρίζει, καθώς μεταφέρεται από τον έναν άνθρωπο στον άλλον. Στην ομιλία του ο Ιωάννης καυτηριάζει τη ματαιοδοξία των πλουσίων, την πλεονεξία, την υπεροψία και τη σκλη­ρότητα, ενώ εκθειάζει την αγάπη, τη φιλοξενία και την ελεημοσύνη, την οποία θεωρεί βασί­λισσα των αρετών.

βιβλίο του καθηγητή, σελ.44

 

 Λεξιλογική άσκηση: