Τι είναι τελικά το σχολείο;
του Δημ.
Κρόκου
Ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας που συμβάλλει στην ανθρώπινη εξέλιξη, είναι το σχολείο. Όμως, ποιος πραγματικά είναι ο ρόλος του, αφενός ως προς το άτομο και αφετέρου ως προς την κοινωνία; Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα απασχολεί καθημερινά χιλιάδες ανθρώπους, από μαθητές μέχρι εκπαιδευτικούς, καθώς όσο απλή και αν είναι, φαντάζει «άπιαστο» όνειρο για τα ελληνικά δεδομένα.
Αναλυτικότερα, το σχολείο πρέπει να δίνει κατευθύνσεις, οράματα και ελπίδες στους μαθητές. Πρέπει να αποτελεί αφύπνιση συνειδήσεων και έμπνευση για κάτι καλύτερο. Οφείλει να είναι εκκολαπτήριο ελεύθερων και δημιουργικών ανθρώπων και όχι απλά ένας τόπος, στον οποίο οι μαθητές παραβρίσκονται κατ’ ανάγκη. Σαν ένας κατεξοχήν εκπαιδευτικός θεσμός, δεν πρέπει να πρεσβεύει στους νέους την μονοτονία και την αδρανοποίηση, αλλά ηθικές και πνευματικές αξίες που θα αποτελέσουν αρωγό στην μετέπειτα ζωή τους.
Είναι αδιαμφισβήτητο πως οι νέοι αποτελούν το μέλλον αυτής της χώρας. Άρα το σχολείο πρέπει να τους προετοιμάζει κατάλληλα, έτσι ώστε να ενταθούν στη κοινωνία ως ολοκληρωμένες, ακέραιες και ισχυρές προσωπικότητες, που δεν θα ποδηγετούνται από τυχόν επιτήδειους. Εντός του πλαισίου κοινωνικοποίησης και πολιτικοποίησης που το διέπει, πρέπει να αντιμετωπίζει το κάθε μαθητή ξεχωριστά, ερεθίζοντας τον με τέτοιο τρόπο, ώστε να φωτιστούν οι πολύπλευρες πτυχές του χαρακτήρα του. Και το πιο σημαντικό, το σχολείο δεν εξυπηρετεί συμφέροντα και στερεότυπα, αλλά το ίδιο το άτομο, καθώς μέσα από το ατέρμονο ταξίδι της γνώσης, θα επιτύχει να μην το αντιμετωπίζουν μελλοντικά ως μια μονάδα παραγωγής και χρήματος. Ουσιαστικά, όμως, μιλάμε για ένα ολιστικό εκπαιδευτικό σύστημα, ανθρωποκεντρικού και όχι οικονομικού χαρακτήρα.
Φυσικά, όσο ευάκουστα και ευανάγνωστα κι αν είναι τα παραπάνω, στην Ελλάδα αποτελούν μια ακόμη ουτοπία. Για την υλοποίηση τους απαιτούνται θυσίες, οικονομικού κυρίως χαρακτήρα, που δεν πιστεύω πως οι κυβερνώντες είναι διατεθειμένοι να πράξουν. Γενικά, όμως, στη χώρα μας η οικονομία προηγείται καθετί άλλου, πόσο μάλλον της εκπαίδευσης. Βέβαια, ποτέ κανείς, στη σύγχρονη μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας δεν αναλογίστηκε πως θα ήταν τα πράγματα αν γινόταν το αντίθετο. Ίσως δε χρειάστηκε, αφού είχε προνοήσει και για αυτό ο πάντοτε διαχρονικός Σωκράτης, υποστηρίζοντας πως η εκπαίδευση φέρνει την ανάπτυξη και την ευφορία μιας χώρας. Ίσως πάλι να μην θέλησαν να το σκεφτούν. Όμως γιατί; Εδώ, βέβαια, έγκειται το μεγαλύτερο πρόβλημα του Ελληνικού λαού, το ότι κανείς δεν αναζήτησε ποτέ αυτό το γιατί. Άλλοι το προσπάθησαν, αλλά δεν τα κατάφεραν και άλλοι απλά συμβιβάστηκαν. Όμως το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο, ένας τεχνοκρατικά μορφωμένος λαός που αποτελεί εύκολη «λεία» στα δίχτυα των οικονομικοπολιτικών συμφερόντων των ισχυρών.
Βέβαια, πρέπει να καταστεί σαφής και η στάση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, όπως επίσης και τι είδους πολίτες επιθυμεί να εντάξει στην κοινωνία, παθητικοποιημένους και αδρανείς ή άτομα με αναπτυγμένη κριτική σκέψη. Όποια και αν είναι η απάντηση, εμείς πρέπει να αναρωτηθούμε, τι είναι τελικά το σύγχρονο ελληνικό σχολείο, ένα μέσο για την κατάκτηση της γνώσης ή ένα καλά μεταμφιεσμένο όργανο προπαγάνδας και υποβολής. Όπως και να έχει, καθίσταται πλέον επιτακτική ανάγκη να βγάλουμε τις παρωπίδες και να συνειδητοποιήσουμε το κίνδυνο που ελλοχεύει άμεσα, γιατί σε αντίθετη περίπτωση τα πράγματα για τον ελληνικό λαό θα επιδεινωθούν με γεωμετρική πρόοδο και κανείς δε θα μπορεί να αντιστρέψει την κατάσταση.
Ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας που συμβάλλει στην ανθρώπινη εξέλιξη, είναι το σχολείο. Όμως, ποιος πραγματικά είναι ο ρόλος του, αφενός ως προς το άτομο και αφετέρου ως προς την κοινωνία; Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα απασχολεί καθημερινά χιλιάδες ανθρώπους, από μαθητές μέχρι εκπαιδευτικούς, καθώς όσο απλή και αν είναι, φαντάζει «άπιαστο» όνειρο για τα ελληνικά δεδομένα.
Αναλυτικότερα, το σχολείο πρέπει να δίνει κατευθύνσεις, οράματα και ελπίδες στους μαθητές. Πρέπει να αποτελεί αφύπνιση συνειδήσεων και έμπνευση για κάτι καλύτερο. Οφείλει να είναι εκκολαπτήριο ελεύθερων και δημιουργικών ανθρώπων και όχι απλά ένας τόπος, στον οποίο οι μαθητές παραβρίσκονται κατ’ ανάγκη. Σαν ένας κατεξοχήν εκπαιδευτικός θεσμός, δεν πρέπει να πρεσβεύει στους νέους την μονοτονία και την αδρανοποίηση, αλλά ηθικές και πνευματικές αξίες που θα αποτελέσουν αρωγό στην μετέπειτα ζωή τους.
Είναι αδιαμφισβήτητο πως οι νέοι αποτελούν το μέλλον αυτής της χώρας. Άρα το σχολείο πρέπει να τους προετοιμάζει κατάλληλα, έτσι ώστε να ενταθούν στη κοινωνία ως ολοκληρωμένες, ακέραιες και ισχυρές προσωπικότητες, που δεν θα ποδηγετούνται από τυχόν επιτήδειους. Εντός του πλαισίου κοινωνικοποίησης και πολιτικοποίησης που το διέπει, πρέπει να αντιμετωπίζει το κάθε μαθητή ξεχωριστά, ερεθίζοντας τον με τέτοιο τρόπο, ώστε να φωτιστούν οι πολύπλευρες πτυχές του χαρακτήρα του. Και το πιο σημαντικό, το σχολείο δεν εξυπηρετεί συμφέροντα και στερεότυπα, αλλά το ίδιο το άτομο, καθώς μέσα από το ατέρμονο ταξίδι της γνώσης, θα επιτύχει να μην το αντιμετωπίζουν μελλοντικά ως μια μονάδα παραγωγής και χρήματος. Ουσιαστικά, όμως, μιλάμε για ένα ολιστικό εκπαιδευτικό σύστημα, ανθρωποκεντρικού και όχι οικονομικού χαρακτήρα.
Φυσικά, όσο ευάκουστα και ευανάγνωστα κι αν είναι τα παραπάνω, στην Ελλάδα αποτελούν μια ακόμη ουτοπία. Για την υλοποίηση τους απαιτούνται θυσίες, οικονομικού κυρίως χαρακτήρα, που δεν πιστεύω πως οι κυβερνώντες είναι διατεθειμένοι να πράξουν. Γενικά, όμως, στη χώρα μας η οικονομία προηγείται καθετί άλλου, πόσο μάλλον της εκπαίδευσης. Βέβαια, ποτέ κανείς, στη σύγχρονη μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας δεν αναλογίστηκε πως θα ήταν τα πράγματα αν γινόταν το αντίθετο. Ίσως δε χρειάστηκε, αφού είχε προνοήσει και για αυτό ο πάντοτε διαχρονικός Σωκράτης, υποστηρίζοντας πως η εκπαίδευση φέρνει την ανάπτυξη και την ευφορία μιας χώρας. Ίσως πάλι να μην θέλησαν να το σκεφτούν. Όμως γιατί; Εδώ, βέβαια, έγκειται το μεγαλύτερο πρόβλημα του Ελληνικού λαού, το ότι κανείς δεν αναζήτησε ποτέ αυτό το γιατί. Άλλοι το προσπάθησαν, αλλά δεν τα κατάφεραν και άλλοι απλά συμβιβάστηκαν. Όμως το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο, ένας τεχνοκρατικά μορφωμένος λαός που αποτελεί εύκολη «λεία» στα δίχτυα των οικονομικοπολιτικών συμφερόντων των ισχυρών.
Βέβαια, πρέπει να καταστεί σαφής και η στάση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, όπως επίσης και τι είδους πολίτες επιθυμεί να εντάξει στην κοινωνία, παθητικοποιημένους και αδρανείς ή άτομα με αναπτυγμένη κριτική σκέψη. Όποια και αν είναι η απάντηση, εμείς πρέπει να αναρωτηθούμε, τι είναι τελικά το σύγχρονο ελληνικό σχολείο, ένα μέσο για την κατάκτηση της γνώσης ή ένα καλά μεταμφιεσμένο όργανο προπαγάνδας και υποβολής. Όπως και να έχει, καθίσταται πλέον επιτακτική ανάγκη να βγάλουμε τις παρωπίδες και να συνειδητοποιήσουμε το κίνδυνο που ελλοχεύει άμεσα, γιατί σε αντίθετη περίπτωση τα πράγματα για τον ελληνικό λαό θα επιδεινωθούν με γεωμετρική πρόοδο και κανείς δε θα μπορεί να αντιστρέψει την κατάσταση.
Νέα Παιδεία (2018), τεύχος 166
❦
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου