Κώστας Μπαλάσκας, Το ταλέντο και τα συναφή

Το ταλέντο και τα συναφή

του Κώστα Μπαλάσκα

Κάθε άτομο γεννιέται με τη δυνατότητα να ακολουθήσει πολλούς δρόμους. Ποιο δρόμο θα πάρει τελικά θα εξαρτηθεί από το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται και τις ανάγκες, από τα ερεθίσματα που δέχεται και τα σημάδια που του αφήνουν, από τυχαίους παράγοντες και περιστατικά. Όλα αυτά σε συνδυασμό βέβαια και με κάποιες γενετικές καταβολές που καθιστούν το άτομο περισσότερο ή λιγότερο ευαίσθητο και δεκτικό σε ορισμένες πηγές ερεθισμάτων (γλωσσικά, μουσικά, ζωγραφικά, κινητικά, κατασκευαστικά, τεχνικά, πρακτικά κ.α.) διαμορφώνοντας ανάλογα την ειδική νοημοσύνη του, η οποία θα εκδηλωθεί ως προτίμηση, αγάπη, προσήλωση σε «κάτι» και η οποία ενδέχεται να εξελιχθεί σε ξεχωριστή ικανότητα, άρα και ξεχωριστή επίδοση σ’ αυτό το «κάτι. Σ»’ αυτή την περίπτωση λέμε πως το άτομο είναι προικισμένο, πως έχει κλίση, έφεση, χάρισμα, ταλέντο· λέξεις φορτισμένες με μεταφυσική απόχρωση, αφού οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έτυχε να βρουν το δικό τους «κάτι» ή δεν είχαν τη δυνατότητα  να αφοσιωθούν σ’ αυτό. Το πρώτο ζητούμενο όμως, για να βρει ο άνθρωπος το δικό του δρόμο που θα δώσει ίσως και νόημα στη ζωή του, είναι να βρει  αυτό που θέλει να κάνει και, αφού το βρει, να το ακολουθήσει και να αφοσιωθεί σ’ αυτό με πάθος. Ίσως η διαδικασία αυτή περιγράφει το ταλέντο.

Το ταλέντο μπορεί να συνδέεται και με την αναπλήρωση κάποιας έλλειψης/στέρησης ή με την επούλωση κάποιας πληγής ή με την ανταπόκριση σε φανερή ή λανθάνουσα επιθυμία του πατέρα, της μητέρας ή κάποιου σημαντικού άλλου, μπορεί όμως να είναι και προσπάθεια διαφυγής. Το ταλέντο ως δεξιότητα και επίδοση ή ως αγάπη και προσήλωση συνήθως φανερώνεται νωρίς. Αυτό που είναι ίσως για τους άλλους κοπιαστική δουλειά, για το ταλαντούχο άτομο είναι ευχαρίστηση και χαρά. Δεν κουράζεται -και δε βαριέται να ασχολείται- και δε βλέπει την ώρα να ασχοληθεί ξανά με το αντικείμενο της αγάπης του. Το ταλέντο είναι σαν ένας έρωτας που σε κατέχει και σε συναρπάζει. Τελικά δε μπορείς να πεις  αν εσύ επέλεξες το «κάτι» ή αν αυτό σε επέλεξε. Ακόμη και αν αναγκαστείς να πάρεις άλλο δρόμο στη ζωή σου παραμελώντας το ταλέντο σου, αυτό θα μείνει κοντά σου σαν χόμπι ή σαν παράπονο απωθημένης επιθυμίας

Αν όμως ακολουθήσεις την έφεση, το ταλέντο σου στο «κάτι» (κυρίως αυτό που σχετίζεται με κάποια τέχνη είτε «καλή» είτε «βάναυση») γιατί βλέπεις ότι δε μπορείς να ζήσεις μακριά του, τότε το καλλιεργείς με τη δουλειά, με τη μελέτη, με την άσκηση, το κατακτάς, μαθαίνεις  τα μυστικά του και τότε αρχίζεις να διακρίνεσαι και να ξεχωρίζεις σ’ αυτό. Ορισμένοι μάλιστα λένε πως το ταλέντο δεν είναι παρά άσκηση και σκληρή δουλειά. Η σκληρή δουλειά όμως, αν δεν είναι από πίεση (του πατέρα, της μητέρας ή άλλου) είναι απόρροια της αγάπης που αποτελεί το κύριο γνώρισμα του ταλέντου. Στην εκμάθηση βοηθούν πολύ και οι καλές επιλογές δασκάλων. Ευτύχημα είναι να βρεις το δάσκαλο που θα σε κάνει να βγάλεις τον καλύτερο εαυτό σου, το δάσκαλο που θα σε μάθει να ξεχωρίζεις μόνος σου ποιο είναι καλύτερο από το καλό ώστε να αναζητάς πάντα το καλύτερο, ασκούμενος συνεχώς με την τέχνη σου, ασκητής της.

Όμως ούτε αυτό φτάνει για να αναπτύξεις στο έπακρο το ταλέντο σου και να αναδειχτείς. Πρέπει να σε βοηθήσει και η τύχη η οποία ως γνωστό βοηθάει τους τολμηρούς και ζητάει  την τόλμη σου. Το ταλέντο και την τέχνη σου πρέπει να τη δουν και να την εκτιμήσουν οι άλλοι και για να τη δουν πρέπει να τη δείξεις. Δείξε τη λοιπόν με σιγουριά και με πίστη στον εαυτό σου και στην τέχνη σου. Αν δεν πιστεύεις εσύ στον εαυτό σου, πώς θα κάνεις τους άλλους να πιστέψουν σε σένα; Η Τέχνη, απόρροια του ταλέντου, πάει μαζί με την Τύχη και με την Τόλμη, όπως έγραψε και ο Ελύτης σε ένα παλιό δοκίμιό του.

Νέα Παιδεία (2018), τεύχος 166

❦