Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (17) - συνοχή και συνεκτικότητα

 

πηγή: asielts.com

Συνοχή

Η έννοια της συνοχής σχετίζεται με τα γλωσσικά μέσα/στοιχεία που εξασφαλίζουν λογική αλληλουχία σε φράσεις, παραγράφους και μεγαλύτερες ενότητες ενός κειμένου. Οι κυριότεροι τρόποι συνοχής είναι:

- Η επανάληψη: Στις μεγαλουπόλεις τα κοινωνικά προβλήματα διογκώνονται. Οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν, για το συμφέρον της κοινωνικής ηρεμίας, να αντιμετωπίσουν αποφασιστικά τα κοινωνικά προβλήματα.

- Η χρήση αντωνυμίας ή επιρρήματος: Σε καιρό κρίσης η ανεργία και τα κοινωνικά προβλήματα αυξάνονται. Αυτά δοκιμάζουν την κοινωνική συνοχή/Τότε δοκιμάζεται η κοινωνική συνοχή.

- Η παράλειψη: Οι ισχυροί οικογενειακοί και φιλικοί δεσμοί κάνουν ευτυχισμένο έναν άνθρωπο. Του χαρίζουν δύναμη και ασφάλεια.

- Η χρήση συνώνυμων λέξεων ή λέξεων με νοηματική συγγένεια:

• Στις μεγαλουπόλεις τα κοινωνικά προβλήματα αυξάνονται. Πολλαπλασιάζονται και δυσκολεύουν την καθημερινότητα των ανθρώπων.
• Η ανεργία είναι σοβαρό πρόβλημα. Η έλλειψη θέσεων εργασίας πρέπει να περιοριστεί.

- Η χρήση συνυπώνυμων λέξεων: Τα ΜΜΕ είναι μέρος της καθημερινότητάς μας. Η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, ο τύπος ενημερώνουν και ψυχαγωγούν.

- Η χρήση υπερώνυμων λέξεων: Οι γιατροί και οι νοσοκόμες δίνουν καθημερινή μάχη στα νοσοκομεία της χώρας. Το νοσηλευτικό προσωπικό αγωνίζεται για την ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου.

 

- Οι διαρθρωτικές λέξεις και φράσεις που δηλώνουν:

• αιτιολόγηση: επειδή, διότι, γιατί, έτσι, γι’ αυτόν τον λόγο, …

• αντίθεση – εναντίωση: αλλά, όμως, ωστόσο, από την άλλη πλευρά, αντίθετα, αν και, εντούτοις, άλλωστε, παρ’ όλα αυτά, …

• επεξήγηση, διασάφηση, παράδειγμα: δηλαδή, ειδικότερα, αναλυτικότερα, με άλλα λόγια, για να γίνω σαφέστερος, για παράδειγμα, παραδείγματος χάρη, λόγου χάρη, παραδειγματικά, ενδεικτικά…

• απαρίθμηση: πρώτο, δεύτερο, τρίτο, καταρχάς, τέλος, …

• προσθήκη: εκτός από αυτό, επιπλέον, παράλληλα, επιπρόσθετα, επίσης, ας σημειωθεί ακόμη ότι, ταυτόχρονα, συν τοις άλλοις, δεν πρέπει να λησμονούμε ακόμα ότι, …

• έμφαση, επιβεβαίωση: βέβαια, πράγματι, μάλιστα, ιδίως, κυρίως, είναι αξιοσημείωτο ότι, αξίζει να σημειωθεί ιδιαίτερα, πρέπει να τονιστεί ότι, χωρίς αμφιβολία, αδιαμφισβήτητα, οπωσδήποτε, αναντίρρητα, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας, περαιτέρω, περισσότερο, προπάντων, κατεξοχήν,…

• γενίκευση: γενικά, γενικότερα, τις περισσότερες φορές…

• συμπέρασμα: επιλογικά, συμπερασματικά, επομένως, λοιπόν, άρα, έτσι, ώστε, εν κατακλείδι, …

• χρονική σχέση: αρχικά, στην αρχή, ύστερα, έπειτα, προηγουμένως, εν τω μεταξύ, αργότερα, πάντοτε, αμέσως, συγχρόνως, τέλος, κάποτε, όταν, τότε, …

• όρο, προϋπόθεση: εκτός αν, με τον όρο, με την προϋπόθεση, εφόσον, σε περίπτωση που, με δεδομένο, …

 

♦

 

Συνεκτικότητα

Αναφέρεται στη σύνδεση των απόψεων του συντάκτη, η οποία επιτυγχάνεται όταν οι ιδέες διαδέχονται η μια την άλλη χωρίς νοηματικά χάσματα· έτσι, το κείμενο αποκτά ειρμό.

Οι κυριότεροι νοηματικοί δεσμοί ενός κειμένου, δηλαδή οι σχέσεις που συνδέουν τις ιδέες μεταξύ τους, είναι οι εξής:

1. Αιτιότητα: Δείχνει τη σχέση αιτίου και αποτελέσματος.

2. Αντίθεση: Δείχνει αντίθεση ή διαφορά μεταξύ δύο ιδεών.

3. Προσθήκη: Συνδέει ιδέες που προσθέτουν πληροφορίες ή ενισχύουν το νόημα.

4. Σύγκριση: Δείχνει ομοιότητα ή διαφορά μεταξύ ιδεών.

5. Χρονική ή τοπική σχέση: Δείχνει τη χρονική σειρά ή την τοπική σύνδεση των γεγονότων.

6. Επεξήγηση: Προσφέρει διευκρινίσεις ή επιπλέον πληροφορίες για κάτι που έχει ήδη ειπωθεί.

7. Αποτέλεσμα: Παρουσιάζει το αποτέλεσμα μιας ενέργειας ή κατάστασης.

8. Ερώτηση-απάντηση: θέτει έναν προβληματισμό και προχωρά στη διερεύνησή του.

 

♠