Ιστορία Β΄ Γυμνασίου (34) – Οι ανακαλύψεις

 

Οι διαδρομές του δρόμου του Μεταξιού (πηγή: Βικιπαίδεια)

  

Οι ανακαλύψεις

 

Βασικά σημεία

 

1. Τα κίνητρα και οι προϋποθέσεις

(α) τα κίνητρα

Οι λόγοι που ώθησαν τους Ευρωπαίους να ταξιδέψουν σε μακρινούς τόπους ήταν:

• κυρίως οικονομικοί: έψαχναν για χρυσό, καρυκεύματα και αρώματα.
• πολιτικοί: οι φιλοδοξίες των ηγεμόνων
• επιστημονικοί: η περιέργεια
• θρησκευτικοί: η διάδοση του Χριστιανισμού.

 

(β) οι εξελίξεις που επέτρεψαν τους θαλασσοπόρους να πραγματοποιήσουν μακρινά ταξίδια

Από τον 13^ο αι. τα ταξίδια γίνονταν όλο και πιο εύκολα λόγω:

• της πυξίδας
• του αστρολάβου
• των πορτολάνων
• της καραβέλας

 

 

Πορτολάνος του Vesconte Maggiolo (1541). Πηγή: Βικιπαίδεια   Στρατιωτική πυξίδα που χρησιμοποιήθηκε στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο (πηγή: Βικιπαίδεια)	Ο αστρολάβος του Χάρτμαν από τη συλλογή Yale. Πηγή: Βικιπαίδεια Σύγχρονο αντίγραφο καραβέλας (πηγή: Βικιπαίδεια)

2. Τα εξερευνητικά ταξίδια

Μερικοί από τους σημαντικότερους θαλασσοπόρους και οι περιοχές στις οποίες έφτασαν:

Θαλασσοπόροι	Περιοχές
Βάσκο ντε Γκάμα	Ινδία (1498)
Χριστόφορος Κολόμβος	Θέλοντας να φτάσει στην Ινδία, έπλευσε δυτικά και ανακάλυψε νησιά και ηπειρωτικές περιοχές της κεντρικής Αμερικής (1492-1504)
Φερδινάνδος Μαγγελάνος	Πέτυχε τον πρώτο περίπλου της Γης (1519-1522)

 

   

3. Η τύχη των προκολομβιανών πολιτισμών

(α) οι πρωταγωνιστές των εξερευνήσεων του Νέου Κόσμου και η συμφωνία τους

Πιο δραστήριοι στην κατάκτηση νέων εδαφών και στη δημιουργία αποικιών ήταν οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί. Η μοιρασιά των εδαφών έγινε με τη συνθήκη της Τορντεζίλας (1494), πόλης της Ισπανίας, με αποτέλεσμα να προκύψει η πορτογαλική και η ισπανική αυτοκρατορία. Από τα τέλη του 16^ου αι. διεκδίκησαν μερίδιο στα εδάφη του Νέου Κόσμου και οι Ολλανδοί, οι Άγγλοι και οι Γάλλοι. 

 

(β) οι κατακτητές και οι ιθαγενείς της Αμερικής

Οι κατακτητές έδειξαν ιδιαίτερη σκληρότητα. Κυρίως οι Ισπανοί εξόντωσαν χωρίς κανέναν ενδοιασμό την πλειονότητα των ιθαγενών κατοίκων της κεντρικής και νότιας Αμερικής και εξαφάνισαν τον πολιτισμό τους (προκολομβιανοί πολιτισμοί).

 

 

Η προκολομβιανή κεντρική και νότια Αμερική (πηγή: Λίγη ακόμη ιστορία ..., κεφ. 9, σελ.26, εγχειρίδιο για την εκπαίδευση μουσουλμανοπαίδων)

 

4. Συνέπειες των ανακαλύψεων

(α) κέντρο βάρους της οικονομικής δραστηριότητας:

Μετατοπίζεται από τη Μεσόγειο στον Ατλαντικό και στη Βόρεια Θάλασσα, γιατί αυτές τις θάλασσες πλέον διασχίζουν οι εμπορικοί δρόμοι.

 

(β) νέα λιμάνια:

Αναδεικνύονται σε σημαντικά οικονομικά και εμπορικά κέντρα η Σεβίλλη, η Λισσαβόνα και η Αμβέρσα.

 

(γ) οικονομικές δραστηριότητες:

Η αφθονία των μετάλλων (χρυσού και αργύρου) διευρύνει τις ανταλλαγές και ευνοεί νέες εμπορικές και τραπεζικές δυνατότητες. Οι εξελίξεις είναι πιο επωφελείς για την αστική τάξη.

 

(δ) ανάπτυξη επιστημονικών κλάδων:

Οι ανακαλύψεις βοήθησαν στην πρόοδο πολλών επιστημών, όπως της γεωγραφίας, της αστρονομίας, της εθνολογίας, της ζωολογίας κλπ.

 

(ε) ιθαγενείς

Οι συνέπειες των ανακαλύψεων ήταν δραματικές για τους ιθαγενείς γιατί:

• Εξοντώθηκε πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού τους
• Θεωρήθηκαν κατώτεροι και έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης
• Οι κατακτητές καρπώνονταν τον πλούτο των εδαφών τους
• Οι περισσότεροι καταδικάστηκαν στη φτώχεια και στην υπανάπτυξη

 

❧

 

Παραθέματα

 

[Οι κατακτητές συναντούν τους ιθαγενείς]

Οι πρώτοι λευκοί κατακτητές βρέθηκαν αντιμέτωποι με τους ινδιάνικους πολιτισμούς. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι συμπεριφέρθηκαν βάρβαρα και λίγο έλειψε να εξαφανίσουν τα πάντα. Γιατί, στις καταστροφές που προκάλεσε η κατάκτηση, ήρθαν να προστεθούν δεινά πολύ πιο σοβαρά, η εκμετάλλευση και η καταναγκαστική εργασία. Ο πληθυσμός των Ινδιάνων ελαττώθηκε σε απίστευτο βαθμό. Παντού όπου ο Ινδιάνος είχε παραμείνει πρωτόγονος (νομάς που τρεφόταν συχνά με μανιόκα^[1]) και ζούσε κατά φυλές, σαρώθηκε αμέσως, από τις πρώτες σχεδόν επαφές του με την ευρωπαϊκή παρουσία. Μόνο καταφύγιό του ήταν κάποιες περιοχές με πολύ δύσκολη πρόσβαση, όπως η Αμαζονία, όπου ο Λευκός εισχώρησε πολύ διστακτικά, και με αρκετή καθυστέρηση.

Αλλά οι πραγματικοί ινδιάνικοι πολιτισμοί, οι πολιτισμοί των πυκνοκατοικημένων περιοχών, κατόρθωσαν τελικά όλοι να επιζήσουν. Άοπλοι καθώς ήταν οι Ινδιάνοι, και με κακό τεχνικό εξοπλισμό (δεν γνώριζαν ούτε τον τροχό ούτε τον σίδηρο, ούτε την πυρίτιδα, ούτε τα κατοικίδια ζώα πλην του λάμα), αποτέλεσαν ασφαλώς εύκολη λεία, δεδομένου μάλιστα ότι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τον εχθρό από την πρώτη κιόλας στιγμή και δέχτηκαν καίρια πλήγματα (η πόλη του Μεξικού, τότε Τενοτστιτλάν, το Κούσκο). Ωστόσο, οι πληθυσμοί αυτοί σώθηκαν χάρη στον αριθμό και στην αλληλεγγύη τους. Σήμερα το Μεξικό διακηρύσσει υπερήφανα ότι είναι «γη ινδιάνικη», ενώ πάνω στα υψίπεδα των Άνδεων συνεχίζεται ο ίδιος παμπάλαιος τρόπος διαβίωσης των ιθαγενών, εξαθλιωμένος κι αναλλοίωτος, βαθιά ριζωμένος και, εκεί που είναι, αναντικατάστατος.

Braudel Fernand, Γραμματική των Πολιτισμών, μτφ. Άρης Αλεξάκης, 

Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2005, σελ. 582-3

 

[1] Η Μανιότη η εδώδιμος (κοινώς ονομάζεται κασάβα, μανιόκα, στις Μαλδίβες το αποκαλούν γιούκα), είναι ξυλώδης θάμνος που ευδοκιμεί στην Νότια Αμερική. Καλλιεργείται ευρέως ως ετήσια καλλιέργεια στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές για την εδώδιμη αμυλούχα κονδυλώδη ρίζα, μια σημαντική πηγή υδατανθράκων. Η μανιόκα, όταν αποξηρανθεί σε εκχύλισμα σκόνης (ή περλέ), ονομάζεται ταπιόκα. [πηγή: Βικιπαίδεια]

 

♦

 

[Η εξόρυξη των μετάλλων και η εκμετάλλευσή τους]

Πρώτος στη σειρά υπήρξε κάποτε ο κύκλος των πολύτιμων μετάλλων, που χρονολογείται ήδη από την εποχή της κατάκτησης: κύκλος του χρυσού, που σχεδόν δεν ξεπέρασε τα μέσα του 16ου αιώνα, κύκλος του αργύρου (κυρίως στα ορυχεία του Μεξικού και του Ποτοσί) μέχρι τα 1630-1640 περίπου. Αυτά τα πολύτιμα μέταλλα ήταν το τίμημα σκληρών θυσιών: αν δεν εφαρμοζόταν ένα ανελέητο σύστημα στρατολόγησης των Ινδιάνων, ποιος θα δεχόταν ποτέ, στο Ποτοσί, να εκτελέσει τις εργασίες της εξόρυξης και της χύτευσης των μετάλλων, εργασίες εξαντλητικές, σε 4.000 μέτρα υψόμετρο, σε παγερά βουνά όπου δεν υπήρχαν ξύλα, δεν υπήρχαν τρόφιμα, καμιά φορά μάλιστα ούτε και νερό; Οι ράβδοι του αργύρου μεταφερόταν ως τον Ειρηνικό, έπειτα στο Καγιάο, επίνειο της Λίμας, στη συνέχεια στον Παναμά όπου φορτώνονταν αρχικά σε μουλάρια και αργότερα σε βάρκες για να φτάσουν, διαπλέοντας τον ποταμό Τσάγρες, στις ακτές της Θάλασσας των Αντιλλών. Από κει, τις παραλάβαιναν τα ισπανικά πλοία και τις μετέφεραν στην Ισπανία.

Ποιος όμως επωφελείται από όλη αυτή την οργάνωση; Διάφοροι Ισπανοί έμποροι, Ισπανοί «υπάλληλοι», διάφοροι επιχειρηματίες που δρουν ήδη σε διεθνή κλίμακα, όπως οι Γενοβέζοι έμποροι, hombres de negocios [επιχειρηματίες], επίσημοι δανειστές του βασιλέα της Ισπανίας… Και οπωσδήποτε όχι η ίδια η Αμερική, που υφίσταται συνεχή αφαίμαξη: ράβδοι χρυσού, ασημένια κέρματα, όλο το βιός της… η Αμερική που θα έδινε το παν για λίγα μέτρα ύφασμα, για μερικούς σάκους αλεύρι σιταρένιο, για μερικά πιθάρια λάδι, για λίγα βαρέλια κρασί, για κάποιους μαύρους δούλους…

Όμως, τον 17ο αιώνα, τα αποθέματα του αργύρου αρχίζουν να εξαντλούνται στο Ποτοσί, κι αμέσως η δύστυχη ισπανική Αμερική σχεδόν εγκαταλείπεται στην τύχη της.

Το 1680, η πορτογαλική Αμερική γνωρίζει κι αυτή με τη σειρά της τον πυρετό του χρυσού που, αυτή τη φορά, συλλέγεται χάρη στη συνεργασία των μαύρων δούλων. Ωστόσο κι εδώ ο πυρετός αυτός αρχίζει να υποχωρεί γύρω στα 1730, ενώ εξάλλου, την ίδια εποχή, αναβιώνουν τα ορυχεία αργύρου της Νέας Ισπανίας (του σημερινού Μεξικού). Οπότε η βραζιλιανή επαρχία Μίνας Ζεράις (Γενικά Ορυχεία) εγκαταλείπεται από τον πληθυσμό της και αναπροσανατολίζει όπως όπως τη δραστηριότητά της στη βαμβακοπαραγωγή.  

Braudel Fernand, Γραμματική των Πολιτισμών, μτφ. Άρης Αλεξάκης, 

Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2005, σελ. 590-1. 

♦

Το βουνό του χρήματος

Πριν από πεντακόσια χρόνια η πιο ανεπτυγμένη κοινωνία της Νότιας Αμερικής, η αυτοκρατορία των Ίνκας, αγνοού­σε κι αυτή το χρήμα. Οι Ίνκας εκτιμούσαν τα αισθητικά χαρίσματα των σπάνιων μετάλλων. Ο χρυσός ήταν ο «ιδρώτας του ήλιου», το ασήμι τα «δάκρυα του φεγγαριού». Η εργασία ήταν η μονάδα μέτρη­σης της αξίας στην αυτοκρατορία των Ίνκας, όπως ακριβώς υποτίθε­ται ότι θα γινόταν αργότερα σε μια κομμουνιστική κοινωνία. Και, όπως είχε συμβεί στα κομμουνιστικά καθεστώτα, η οικονομία βασι­ζόταν στη συχνά ανηλεή, κεντρικά σχεδιασμένη και καταναγκαστική εργασία. Παρόλα αυτά, το 1532 η αυτοκρατορία των Ίνκας καταλύ­θηκε από κάποιον ο οποίος, όπως ο Χριστόφορος Κολόμβος, είχε με­ταβεί στον Νέο Κόσμο αποκλειστικά για να αναζητήσει και να μετα­τρέψει σε νόμισμα πολύτιμα μέταλλα.^[1]

Νόθος γιος ενός ισπανού συνταγματάρχη, ο Φρανσίσκο Πιζάρο είχε διασχίσει τον Ατλαντικό για να βρει την τύχη του, το 1502. Από τους πρώτους Ευρωπαίους που διέσχισαν τον ισθμό του Παναμά φτάνοντας στον Ειρηνικό, οδήγησε την πρώτη από τις τρεις αποστο­λές στο Περού το 1524. Το έδαφος ήταν τραχύ, η τροφή δυσεύρετη και οι πρώτοι ιθαγενείς πληθυσμοί που αντίκρισαν εχθρικοί. Παρόλα αυτά, το καλωσόρισμα που συνάντησε η δεύτερη αποστολή του; στην περιοχή Τούμπες, όπου οι κάτοικοι τους υποδέχτηκαν ως «παιδιά του ήλιου», έπεισε τον Πιζάρο και τους συνεργούς του να παραμείνουν. Επιστρέφοντας στην Ισπανία προκειμένου να λάβει τη βασιλική έγκριση για το σχέδιό του «να επεκτείνει την αυτοκρατορία της Καστίλης»^[2] ως «Κυβερνήτης του Περού», ο Πιζάρο συγκέντρωσε μια δύναμη από τρία καράβια, είκοσι επτά άλογα και σχεδόν ογδόντα άνδρες εφοδιασμένους με τον πιο σύγχρονο ευρωπαϊκό εξοπλισμό της εποχής: πυροβόλα όπλα και μηχανικές βαλλίστρες. Αυτή η τρίτη αποστολή απέπλευσε από τον Παναμά στις 27 Δεκεμβρίου 1530. Χρειάστηκε κάτι λιγότερο από δυο χρόνια για να πετύχουν το σκοπό τους οι επίδοξοι κατακτητές: μια σύγκρουση με τον Αταχουάλπα, έναν από τους δύο αντιμαχόμενους γιους του προσφάτους εκλιπόντος αυτοκράτορα των Ίνκας, Ουάυνα Κάπακ. Ο Αταχουάλπα, που είχε αρνηθεί την πρόταση του μοναχού Βινθέντε Βαλβέρντ να ασπαστεί το Χριστιανισμό πετώντας περιφρονητικά τη Βίβλο του στο έδαφος, παρακολουθούσε τώρα άπραγος τους Ισπανούς οι οποίοι, βασισμέ­νοι κυρίως στον τρόμο που ενέπνεαν τα άλογά τους (ζώα άγνωστα στους Ίνκας), εξολόθρευαν το στρατό του. Δεδομένης της μεγάλης αριθμητικής υπεροχής των Ίνκας, επρόκειτο πράγματι για έναν εκπληκτικό άθλο. Ο Αταχουάλπα σύντομα κατάλαβε τι έψαχνε ο Πιζάρο και προσπάθησε να εξαγοράσει την ελευθερία του με αντάλλαγμα να γεμίσει μια φορά με χρυσό και δυο φορές με ασήμι το δωμάτιο, όπου τον κρατούσαν αιχμάλωτο. Τους επόμενους μήνες οι Ίνκας συγκέντρωσαν συνολικά 13.420 λίβρες χρυσού 22 καρατίων και 26.000 λίβρες καθαρού αργύρου. Παρόλα αυτά, ο Πιζάρο αποφάσισε να εκτελέσει τον φυλακισμένο του, ο οποίος στραγγαλίστηκε δημόσια τον Αύγουστο του 1533. Με την πτώση της πόλης Κούσκο, η αυτοκρατορία των Ίνκας διαμελίστηκε μέσα σε ένα όργιο λεηλασιών από τους Ισπανούς. Παρά την εξέγερση της οποίας ηγήθηκε ο Ίνκα Μάνκο Κάπακ, το υποτιθέμενο ανδρείκελο, το 1536, η ισπανική κυριαρ­χία εδραιώθηκε ακλόνητα, γεγονός που συμβολίστηκε με την οικοδό­μηση μιας νέας πρωτεύουσας, της Λίμα. Η αυτοκρατορία διαλύθηκε επίσημα το 1572.

Ο ίδιος ο Πιζάρο πέθανε τόσο βίαια όσο είχε ζήσει, αφού τον μα­χαίρωσαν στη Λίμα το 1541, έπειτα από διένεξη με κάποιον από τους συντρόφους του κονκισταδόρες. Όμως η κληρονομιά του προς το ισπανικό στέμμα, στο τέλος ξεπέρασε και το μεγαλύτερο όνειρό του. Οι κονκισταδόρες είχαν επηρεαστεί από τον θρύλο του Ελ Ντοράντο, ενός ινδιάνου βασιλιά, για τον οποίο πίστευαν ότι κάλυπτε το σώμα του με χρυσόσκονη στις περιόδους των γιορτών. Στην περιοχή που οι άνδρες του Πιζάρο ονόμαζαν Άνω Περού, μια απόκρημνη έκταση γε­μάτη βουνά και ομίχλες όπου κάποιος, ασυνήθιστος στα μεγάλα υψό­μετρα, πασχίζει να αναπνεύσει, εκείνοι βρήκαν κάτι εξίσου πολύτι­μο. Με την κορυφή του να δεσπόζει στα 4.824 μέτρα (15.827 πόδια) πάνω από το επίπεδο της θάλασσας, το παράδοξα συμμετρικό Σέρο Ρίκο -κυριολεκτώντας, ο «πλούσιος λόφος»- υπήρξε η υπέρτατη εν­σάρκωση της πιο ισχυρής φαντασίας σχετικά με το χρήμα: ένα βουνό από ατόφιο αργυρομετάλλευμα. Όταν το 1545 ένας Ινδιάνος, ο Ντιέγκο Γκουάλπα, ανακάλυψε εκεί τις πέντε μεγάλες φλέβες αργύρου, άλλαξε την οικονομική ιστορία του κόσμου.

Οι Ίνκας ήταν αδύνατο να κατανοήσουν τον ακόρεστο πόθο για χρυσό και ασήμι που φαινόταν να διακατέχει τους Ευρωπαίους. «Ακόμα κι αν όλο το χιόνι των Άνδεων γινόταν χρυσάφι, ούτε τότε θα ήταν ικανοποιημένοι», παραπονιόταν ο Μάνκο Κάπακ. Οι Ίνκας δεν αντιλαμβάνονταν ότι για τον Πιζάρο και τους άνδρες του το ασή­μι ήταν κάτι περισσότερο από ένα στιλπνό, διακοσμητικό μέταλλο. Μπορούσε να μετατραπεί σε χρήμα: λογιστική μονάδα, αποθηκευτής αξίας -φορητή ισχύς.

Για να λειτουργήσουν τα ορυχεία, οι Ισπανοί αρχικά βασίστηκαν στην πληρωμή μισθών προς στους κατοίκους των γειτονικών χωριών. Όμως οι συνθήκες ήταν τόσο σκληρές, ώστε από τα τέλη του δέκατου έκτου αιώνα έπρεπε να εισαχθεί ένα σύστημα καταναγκαστικής ερ­γασίας (la mita), μέσω του οποίου οι ενήλικες άνδρες μεταξύ 18 και 50 ετών από τις δεκαέξι ορεινές επαρχίες επιστρατεύονταν επί δεκα­επτά εβδομάδες το χρόνο. Η θνησιμότητα ανάμεσα στους μεταλλωρύχους ήταν τρομακτική, κυρίως επειδή ήταν διαρκώς εκτεθειμένοι στις αναθυμιάσεις του υδραργύρου που παραγόταν κατά τον εξευγενισμό του μετάλλου στις υπαίθριες δεξαμενές, όπου το εξορυγμένο αργυρομετάλλευμα αναγόταν σε αμάλγαμα μαζί με τον υδράργυρο, πλενόταν και τέλος θερμαινόταν με σκοπό την καύση του υδραργύ­ρου. Ο αέρας κάτω στις γαλαρίες ήταν (και παραμένει) τοξικός και οι μεταλλωρύχοι έπρεπε να κατέβουν σε λαγούμια διακόσια πενήντα μέτρα κάτω, σε πολύ πρόχειρες σκάλες και να βγουν πάλι στην επι­φάνεια σκαρφαλώνοντας στα τέσσερα έπειτα από ατέλειωτες ώρες σκαψίματος, με σακιά κοιτάσματος δεμένα στην πλάτη τους. Οι κατο­λισθήσεις σκότωναν και σακάτευαν εκατοντάδες. Η νέα πόλη όπου κυριαρχούσε ο ασημένιος πυρετός, το Ποτοσί, ήταν, όπως δήλωνε ο Ντομίνγκο ντε Σάντο Τομάς, ένα «στόμα της κόλασης, που μέσα του μεγάλο πλήθος κόσμου έμπαινε κάθε χρόνο και θυσιαζόταν εξαιτίας της απληστίας των Ισπανών για το “θεό” τους». Ο Ροντρίγκο ντε Λοαΐσα αποκαλούσε τα ορυχεία «κολασμένους λάκκους», σημειώνο­ντας ότι «αν είκοσι υγιείς Ινδιάνοι μπουν μέσα τη Δευτέρα, οι μισοί μπορεί να βγουν σακατεμένοι το Σάββατο». Σύμφωνα με τα λόγια του αυγουστινιανού μοναχού φρα Αντόνιο ντε λα Καλάντσα, που έγραφε το 1638, «κάθε πέσο που κόπηκε στο Ποτοσί έχει στοιχίσει τη ζωή δέκα Ινδιάνων που πέθαναν στα έγκατα των ορυχείων». Καθώς το γηγενές εργατικό δυναμικό εξαντλείτο, έφεραν χιλιάδες αφρικανών σκλάβων για να τους αντικαταστήσουν ως «ανθρώπινα μουλά­ρια». Ακόμα και σήμερα υπάρχει κάτι το διαβολικό κοντά στις αποπνικτικές γαλαρίες και τις στοές του Σέρο Ρίκο.

Τόπος θανάτου για όσους εξαναγκάζονταν να δουλέψουν εκεί, το Ποτοσί ήταν εκεί όπου πλούτισε η Ισπανία. Μεταξύ των ετών 1556 και 1783, ο «πλούσιος λόφος» απέδωσε 45.000 τόνους καθαρό ασήμι το οποίο επρόκειτο να μετατραπεί σε ράβδους και νομίσματα στην Casa de Moneda (νομισματοκοπείο) και να φορτωθεί σε καράβια για τη Σεβίλλη. Παρά την αραιή του ατμόσφαιρα και το δριμύ του κλίμα, το Ποτοσί απέβη σύντομα μια από τις κυριότερες πόλεις της Ισπανι­κής Αυτοκρατορίας, με πληθυσμό που στο απόγειό του κυμαινόταν ανάμεσα στις 160.000 και 200.000 ανθρώπους, μεγαλύτερη από τις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις εκείνης της εποχής. Valer un Potosi, «αξίζει ένα Ποτοσί», υπάρχει ακόμα ως ισπανική έκφραση που ση­μαίνει ότι αξίζει μια περιουσία. Φαίνεται πως η κατάχτηση του Πιζάρο είχε κάνει πλούσιο το ισπανικό στέμμα, ξεπερνώντας κάθε όνειρο απληστίας.

Niall Ferguson, Η Εξέλιξη του Χρήματος, μια οικονομική ιστορία του κόσμου,

εκδ. Αλεξάνδρεια, 2008, τόμ. 1, σ.33-38 (στην έκδοση της εφημερίδας Η Καθημερινή).

 

[1] Οι κονκισταδόρες ήρθαν για να βρουν χρυσό, καθώς και ασήμι. Ο πρώτος οικισμός του Κολόμβου, η Ισαβέλα στην Ισπανιόλα (τη σημερινή Δομινικανή Δη­μοκρατία), ιδρύθηκε με σκοπό την εκμετάλλευση τοπικών αποθεμάτων χρυσού. Επίσης, ο Κολόμβος πίστευε πως είχε βρει ασήμι, όμως, στη συνέχεια φάνηκε πως τα μοναδικά ίχνη του μετάλλου υπήρχαν στα δείγματα μεταλλευμάτων που είχε φέρει μαζί με τους άνδρες του από την Ισπανία.
[2] Από το γάμο του Φερδινάνδου και της Ισαβέλας το 1474, μέχρι το 18ο αιώνα, η χώρα που ονομάζουμε Ισπανία ήταν τυπικά η ένωση δύο βασιλείων: της Αρα­γόνος και της Καστίλης.

 

 Θέλω κι άλλο!

• Χάρτης του δρόμου του μεταξιού που αποτυπώνει την έκταση των μεγάλων αυτοκρατοριών στα μέσα του 6ου αι.
• Ο Δρόμος του Μεταξιού: ο πρώτος «παγκόσμιος ιστός» στην ιστορία - ένα σύντομο βίντεο για μια από τις σημαντικότερες εμπορικές διαδρομές της ιστορίας.
• Αστρολάβος που αποδίδεται στον Jean Fusoris (circa 1365 - 1436): από την συλλογή ιστορικών επιστημονικών οργάνων του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.
• Εφοδιάζοντας μια καραβέλα: μαθησιακό αντικείμενο από το Φωτόδεντρο.
• Προκολομβιανή τέχνη: από τη συλλογή του Μουσείου Μπενάκη.
• Η αυτοκρατορία των Ίνκας: σύντομο εκπαιδευτικό βίντεο από το TED-Ed (με ελληνικούς υπότιτλους). 
• Το Μνημείο των Ανακαλύψεων: άρθρο στη Βικιπαίδεια.
  
• Το επικό ταξίδι του Φερδινάνδου Μαγγελάνου: δείτε δύο σύντομα βίντεο στα αγγλικά εδώ κι εδώ (χωρίς ελληνικούς υπότιτλους).
• Η κατάκτηση της Αμερικής από τους Ευρωπαίους: βίντεο χωρίς ελληνικούς υπότιτλους από το κανάλι Geo History (δείτε εδώ μια συντομότερη εκδοχή με ελληνικούς υπότιτλους).

  

 ❦