Ο Γιώργος Κουμάντος για τους Ολυμπιακούς Αγώνες

Η παλαίστρα της Ολυμπίας, μέρος αφιερωμένο στην εκπαίδευση των παλαιστών και άλλων αθλητών (πηγή: Βικιπαίδεια)

Στα αποσπάσματα που ακολουθούν ο νομικός Γ. Κουμάντος (1925-2007) αναδεικνύει μερικές αρνητικές πτυχές των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Τα άρθρα είχαν δημοσιευθεί την περίοδο κατά την οποία η Ελλάδα διεκδικούσε τη διοργάνωση της Ολυμπιάδας του 2004 και είναι παρμένα από το βιβλίο του Θητεία στην ελευθερία, εκδ. Πόλις.

 

♦

 

2004: ΤΣΙΡΚΟ ΚΑΙ «ΥΒΡΙΣ»

Ποια σχέση μπορεί να έχει με τον αθλητισμό αυτή η φιέστα που οργανώνεται περιοδικά με το όνομα «Ολυμπιακοί Αγώνες»; Και πώς να έχει όταν είναι γνωστό ότι πρόκειται για μια αποθέωση του πρωταθλητισμού που καταπονεί μέχρι καταστροφής το ανθρώπινο σώμα στην επιδίωξη της «επίδοσης», με την απαραίτητη βοήθεια κάθε μορφής και ενέργειας χημικών ουσιών; Οι αθλητές που θέλουν να μετάσχουν στη φιέστα με κάποια προοπτική διάκρισης οφείλουν να είναι επαγγελματίες που συντηρούνται γι' αυτόν το σκοπό από τη φιλοδοξία των κρατών ή άλλων χορηγών, που ζουν αδιάκοπα κατά τις ανάγκες της προπόνησης και υποβάλλονται σε ειδική διατροφή, προορισμένη να αναπληρώσει άλλες χημικές ουσίες, χωρίς κίνδυνο ανακάλυψης. Περί ερασιτεχνισμού μόνον ως αστείο μπορεί να γίνει λόγος - κι άλλωστε κάθε σχετική συζήτηση αποφεύγεται προσεκτικά.

Ακόμα πιο εύλογα αναρωτιέται κανείς ποια σχέση έχει αυτό το πολύχρωμο -και, συχνά, κακόγουστο- πανηγύρι με τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην αρχαία Ελλάδα. Εκεί οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν ένας θεσμός που υπηρετούσε, με το μέσο μιας ευγενικής σωματικής άμιλλας των πολιτών (κι όχι ειδικά εκτρεφόμενων «μονομάχων»), την ειρήνη και την επιβεβαίωση της ενότητας των Ελλήνων, παρά το χωρισμό τους σε ανεξάρτητα και αντιμαχόμενα κράτη-πόλεις. Ο αρχαιοελληνικός θεσμός αποτέλεσε καλοδεχούμενη πηγή έμπνευσης για τον βαρόνο ντε Κουμπερτέν και τον (συνήθως λησμονημένο πρωτεργάτη της «αναβίωσης») δικό μας Δημήτριο Βικέλα. Στις πρώτες εκδηλώσεις της «αναβίωσης» επιζούσαν κάποια στοιχεία ευπρέπειας και σεμνότητας. Τώρα, όπως εξελίχθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν έχουν καμιά σχέση με τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αρχαιότητας.

 

Τα ιδανικά και το τσίρκο

Άσχετοι, αναγκαστικά, και προς τον αθλητισμό και προς τα ολυμπιακά ιδανικά, οι νεότεροι Ολυμπιακοί Αγώνες εξελίσσονται, ολοένα και περισσότερο σ' ένα γιγαντιαίο, παγκόσμιο τσίρκο. Στο προσκήνιο, βλέπουμε νέους ανθρώπους, καλά προετοιμασμένους σε επιστημονικά εκτροφεία, να αγωνίζονται για τιμές και χρήματα· στο παρασκήνιο δεν κατορθώνουν να κρυφτούν τα ιλιγγιώδη χρηματικά ποσά που χορεύουν τον δικό τους χορό στο ρυθμό των τηλεοπτικών μεταδόσεων, του μάρκετινγκ και των διαφημίσεων. Γιατί το τσίρκο είναι καλά στημένο, με βαρύγδουπο ιμπρεσάριο τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή, και το παντοδύναμο αφεντικό της (πιστό στέλεχος του Φράνκο), με κοινό ουσιαστικά όλη την ανθρωπότητα και με άφθονα ιδεολογικά κορδελάκια.

Απέναντι σ' αυτή την εκπόρνευση μιας αρχαιοελληνικής παράδοσης, που για μας θα έπρεπε να είναι ιερή, η αντίδραση της Ελλάδας θα έπρεπε να είναι η άρνηση κάθε σύμπραξης σ' αυτή την «ύβρι». Σε μιαν ευνομούμενη διεθνή κοινότητα, θα έπρεπε η Ελλάδα να μπορεί και να απαγορεύσει τη χρήση της αρχαίας ονομασίας - όπως προστατεύεται η ονομασία προέλευσης στα κρασιά ή τα τυριά. Αυτό βέβαια δεν γίνεται. Αλλά γιατί πρέπει ο τόπος μας να δίνει μια πλαστή σφραγίδα γνησιότητας με φλόγες, ιέρειες και άλλα φολκλορικά παρασκευάσματα σε μιαν εκδήλωση αντίθετη στο πνεύμα της αρχαιοελληνικής προέλευσης της;

26.1.1997

 

♦

 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ

 

[…]

Επαγγελματισμός και ντοπάρισμα

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες προορίζονταν εξαρχής για ερασιτέχνες αθλητές κάθε υπόνοια επαγγελματισμού ήταν λόγος αποκλεισμού. Αυτό διακηρύχθηκε και επίσημα στο άρθρο 1 της Ολυμπιακής Χάρτας (Βασικές Αρχές) που έλεγε: «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελούνται κάθε τέσσερα χρόνια. Συγκεντρώνουν σε μια ειλικρινή και τίμια αναμέτρηση ερασιτέχνες όλων των εθνών». Και ξαφνικά αυτό άλλαξε (βέβαια χωρίς τυμπανοκρουσίες) το 1983 και έγινε: «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελούνται κάθε τέσσερα χρόνια. Συγκεντρώνουν σε μια ειλικρινή και τίμια αναμέτρηση ολυμπιακούς αθλητές όλων των χωρών». Τι ήταν αυτό που οδήγησε στην αντικατάσταση ενός σαφούς όρου («ερασιτέχνης») με μια άδεια ταυτολογία (βέβαια όσοι συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι ολυμπιακοί αθλητές -αυτό δεν προσθέτει τίποτα);

3.8.1997

 

♦

 

ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΚΑΘΑΡΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ

[…]

Εκπόρνευση και πολιτιστική σάλτσα

Κακό μεγαλύτερο όμως και από τη διαπόμπευση και τη σπατάλη θα είναι η σύμπραξη μας στην επιχείρηση εκπόρνευσης του λεγόμενου «ολυμπιακού ιδεώδους». Η συναδέλφωση των λαών, η ευγενής άμιλλα, η ανυστερόβουλη επίδοση έχουν περιπέσει στα γρανάζια ενός τεράστιου εμπορικού μηχανισμού που λυμαίνεται το ιδεώδες με τις οικονομικές συναλλαγές, τις διαφημίσεις, τις τηλεοράσεις, το κυνήγι των ρεκόρ και την άμεση διακινδύνευση της υγείας των αθλητών εξαιτίας της ένοχης ανοχής του ντοπαρίσματος. Γιατί έπρεπε η Ελλάδα να υποστεί, να διεκδικήσει μάλιστα, τη μείωση από τη σύμπραξη σ' αυτό το μασκαραλίκι της εμπορευματοποίησης των πάντων;

Ας μην κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας, κάνοντας ότι αναζητούμε τρόπους εξωραϊσμού της εκπόρνευσης με δήθεν σχέδια για «καθαρούς» αγώνες ή για παράλληλες «πνευματικές Ολυμπιάδες». Ολυμπιακοί Αγώνες χωρίς τη χημική «υποστήριξη» του ντοπαρίσματος θα ήταν Ολυμπιακοί Αγώνες χωρίς καινούργια ρεκόρ, δηλαδή χωρίς το ενδιαφέρον (και τα εκατομμύρια) των διαφημιζομένων. Και η προσθήκη κάποιας πολιτιστικής σάλτσας στο περιθώριο των αγώνων θα έμοιαζε με Καραγκιόζη που υποχρέωσε το Κολλητήρι να φορέσει γοβάκια. Οι πραγματικοί εξουσιαστές των Ολυμπιακών Αγώνων ούτε την καθαρότητα επιδιώκουν ούτε για τον πολιτισμό ενδιαφέρονται -θέαμα πουλάνε για να πλασάρουν τα αθλητικά είδη.

[...]

Πανελλήνια αναβολικά

[…] Κι είναι τώρα πια πασίγνωστο –περίπου ομολογημένο- ότι μετάλλια και καινούργιες επιδόσεις σπάνια πραγματοποιούνται χωρίς τη βοήθεια της χημείας με τις βιταμίνες, τα αναβολικά και. όσα άλλα φάρμακα υποβοηθούν τη στιγμιαία επιτυχία και υπονομεύουν μόνιμα την υγεία ή και τη ζωή.

Το σκληρό ερώτημα είναι: με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων, θα ανοίξουμε διάπλατα τις πόρτες για ένα γενικό ντοπάρισμα της ελληνικής νεολαίας; Σ' ένα γενικό κλίμα φιλοδοξίας (που θα πάρει ασφαλώς και πατριωτικές αποχρώσεις) ποιος θα σταματήσει τους αθλητικούς «παράγοντες» και τους ίδιους τους αθλητές από το κυνήγι του ρεκόρ ή του μεταλλίου με τη χρήση αναβολικών; Προπάντων όταν η αθλητική επιτυχία συνοδεύεται από πολύ συγκεκριμένες οικονομικές υστεροβουλίες (το παραμύθι του ερασιτεχνισμού έχει από καιρό πεθάνει). Το αναβολικό μεταβάλλεται σε προϋπολογισμένο επαγγελματικό κίνδυνο: αν δεν ανακαλυφθεί, το αναβολικό εξασφαλίζει δόξα, χρήματα και επάγγελμα -αργότερα θα δούμε τι θα γίνει με την υγεία.

 

Έλεγχος και κυρώσεις

Τρόπος για την αποτροπή αυτής της καταστροφικής παρενέργειας των Ολυμπιακών Αγώνων υπάρχει. Και η πρόταση είναι να εφαρμοσθεί αυτός ο τρόπος που, άλλωστε, αποτελεί υλοποίηση των επανειλημμένων διακηρύξεων για αγώνες «καθαρούς», δηλαδή χωρίς χημικά μέσα: να γίνει αξιόποινο αδίκημα η χρήση χημικών ουσιών που βοηθούν με όποιον τρόπο στην αύξηση των αθλητικών επιδόσεων.

Μακάρι οι διεθνείς αρμόδιοι να έδειχναν την ειλικρίνεια των διακηρύξεών τους αποδεχόμενοι αμέσως την πρόταση και διαμορφώνοντας ένα σύστημα αποτελεσματικού ελέγχου και αποτελεσματικών κυρώσεων. Αν όμως αυτό δεν γίνει εγκαίρως για να εφαρμοσθεί το 2004, η Ελλάδα μπορεί μόνη της να καθιερώσει το αναγκαίο νομικό πλαίσιο για τους αγώνες που διεξάγονται στο έδαφός της. Και το πλαίσιο αυτό θα έπρεπε να προβλέπει: α) υποχρεωτικό έλεγχο των αθλητών από ανεξάρτητους γιατρούς με εισαγγελική επίβλεψη· β) γρήγορη κατά το δυνατόν διαδικασία για τη δικαστική επιβολή των κυρώσεων ήδη κατά τη διάρκεια των αγώνων· γ) κυρώσεις αρκετά αυστηρές ώστε να λειτουργούν αποτρεπτικά.

Το παρελθόν, προπάντων σε διεθνές επίπεδο, δεν επιτρέπει καμιά αισιοδοξία για το μέλλον: τα μάτια προθύμως παραμένουν κλειστά και οι ποινές είναι, πολλές φορές, χάδια. Αλλά κανένας κανονισμός και καμιά πρακτική δεν εμποδίζουν την οργανώτρια χώρα να αντιμετωπίσει κατά τις δικές της μεθόδους τις παράνομες πράξεις που τελούνται στο χώρο της -προπάντων όταν η χώρα αυτή έχει τίτλους θεματοφύλακα κάποιων ευγενικών παραδόσεων. Κι επιτέλους, ποια μπορεί να είναι η αντίδραση των διεθνών αρμοδίων αν θέλουν τουλάχιστον να σώσουν τα προσχήματα; Να πουν ότι κακώς διώκεται το ντοπάρισμα; Ή ότι αρνούνται τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων σε μια χώρα που έχει αποτελεσματική νομοθεσία για τη δίωξη του;

Για την Ελλάδα είναι θέμα τιμής ή, έστω, περιφρούρησης της απομένουσας τιμής. Πέρα από τις οικονομικές διεκδικήσεις για τη μοιρασιά των εσόδων, η αποτελεσματική παρεμπόδιση του ντοπαρίσματος είναι εξασφάλιση για την καθαρότητα των αγώνων και για την υγεία των νέων μας και των νέων όλου του κόσμου. Αν το κατορθώσουμε θα είναι η μεγαλύτερη συμβολή μας σε κάτι που ριζώνει στις ωραιότερες παραδόσεις της ιστορίας μας. Κι αν δεν το κατορθώσουμε θα είναι η μεγαλύτερη συμβολή μας στην αποκάλυψη μιας απάτης.

6.12.1998

 ❦