Κοντόπουλος Αβραάμ, Οι Ολυμπιακοί Αγώνες τότε και τώρα

Ανάγλυφο με σκηνή αθλοπαιδιάς (χόκεϊ) στη βάση αγάλματος κούρου. 500-490 π.Χ. Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 3477. ΥΠ.ΠΟ./ΤΑΠ. Σπαθάρη, Έ., Το Ολυμπιακό πνεύμα, εκδόσεις ΑΔΑΜ, Αθήνα 1992, σ. 188. ©ΥΠ.ΠΟ. (πηγή: ΙΜΕ)

Πολλοί θεωρούν τους Ολυμπιακούς Αγώνες απλώς μια παγκόσμια αθλητική διοργάνωση. Ωστόσο, αποτελούν διαχρονικό σύμβολο ανθρώπινης προσπάθειας, συνεργασίας και ειρήνης. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι Ολυμπιακοί προσφέρουν την ευκαιρία σε ανθρώπους διαφορετικών λαών να συναντηθούν και να συμφιλιωθούν, γι΄ αυτό η συνάθροιση αυτή λειτουργούσε ως γιορτή ενότητας και εκεχειρίας. Αξιοσημείωτο είναι πως οι αξίες αυτές παραμένουν ζωντανές και στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Οι πρώτοι καταγεγραμμένοι Ολυμπιακοί Αγώνες πραγματοποιήθηκαν 776 π.Χ. στην Αρχαία Ολυμπία, στην Πελοπόννησο. Ο πρώτος νικητής ήταν ο Κόρης ο Ηλείος, στο αγώνισμα δρόμου, το λεγόμενο «στάδιον», το οποίο ήταν περίπου 192 μέτρα. Αργότερα, η αφετηρία των αγώνων αποτέλεσε την αρχή ενός νέου χρονολογικού συστήματος. Πιο συγκεκριμένα, οι Έλληνες άρχισαν να μετρούν τον χρόνο σε Ολυμπιάδες δηλαδή σε 4ετείς κύκλους.

Η Ολυμπία ήταν ιερός τόπος αφιερωμένος στον πατέρα των Θεών, Δία. Η συγκέντρωση, εκεί, κάθε τέσσερα χρόνια είχε θρησκευτική, πολιτική και πολιτισμική σημασία. Οι αγώνες γίνονταν προς τιμήν των Θεών και ιδιαίτερα του Διός. Η συμμετοχή αλλά και οι παρακολούθηση των αγώνων επιτρεπόταν μόνο σε Έλληνες άνδρες πολίτες. Καταλήγουμε, λοιπόν, στο συμπέρασμα πως η σημασία των αγώνων δεν περιοριζόταν μόνο στο αγωνιστικό μέρος αλλά και στην προώθηση της πανελλήνιας συνεργασίας και ειρήνης.

Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν θεσμός εκεχειρίας. Ειδικότερα, ο θεσμός αυτός λεγόταν Ολυμπιακή Εκεχειρία. Την περίοδο των αγώνων, όλοι οι πόλεμοι μεταξύ των πόλεων-κρατών σταματούσαν έως το πέρας του γεγονότος. Διοργανώτρια πόλη των αγώνων ήταν πάντα η Ήλιδα και ήταν η πόλη-κράτος που κήρυττε την πανελλήνια εκεχειρία. Η διαδικασία αυτή αποτελούσε αναγκαία προϋπόθεση για την πραγματοποίηση των αγώνων, αφού έτσι διασφαλιζόταν η ασφαλής μετακίνηση των αθλητών και των θεατών προς την Ολυμπία. Επιπρόσθετα, η περιοχή της Ολυμπίας αποτελούσε ουδέτερο χώρο και, φυσικά, απαγορευόταν οποιαδήποτε στρατιωτική παρουσία. Χάρη στον θεσμό αυτό προωθούνταν η ειρήνη μεταξύ των πόλεων.

 

Ελλανοδίκες επιβλέπουν αγώνα πάλης. Παράσταση σε μελανόμορφο αμφορέα του ζωγράφου του Άμαση. Τέλη 6ου αι. π.Χ. Σπαθάρη, Έ., Το Ολυμπιακό πνεύμα, εκδόσεις ΑΔΑΜ, Αθήνα 1992, σ. 126. ©Antikenmuseum und Sammlung Ludwig, Basel (πηγή: ΙΜΕ)

Η διοργάνωση

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούσαν αυστηρά οργανωμένο γεγονός. Υπεύθυνοι της διοργάνωσης ήταν οι Ελλανοδίκες -δηλαδή οι διαιτητές- αλλά και οι Ηλείοι. Οι Ελλανοδίκες επέβλεπαν τα αγωνίσματα, την τήρηση των κανονισμών και τη συμπεριφορά των αθλητών. Όλοι οι αθλητές περνούσαν κάποιο καθορισμένο χρονικό διάστημα προετοιμασίας στην Ήλιδα, ενώ ορκίζονταν πως θα αγωνιστούν δίκαια. Οι αγώνες είχαν διάρκεια περίπου πέντε ημερών και υπήρχε προκαθορισμένο πρόγραμμα για κάθε ημέρα. Η διοργάνωση λάμβανε χώρο στο στάδιο, στην παλαίστρα και στο γυμνάσιο της Ολυμπίας. Ως απόρροια, η σωστή οργάνωση εξασφάλισε την ομαλή διεξαγωγή των αγώνων και τη δικαιοσύνη, ενώ ενίσχυε το κύρος της διοργάνωσης.

Τα αγωνίσματα των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ποικίλα. Αντικατόπτριζαν τη φυσική δύναμη, την αντοχή και τις αξίες των αρχαίων Ελλήνων. Στην αρχή, υπήρχε μόνο το άθλημα του δρόμου, το «στάδιον». Στη συνέχεια, με την πάροδο του χρόνου, προστέθηκαν νέα αγωνίσματα και σηματοδοτούνταν η εξέλιξη των αγώνων. Πιο συγκεκριμένα, προστέθηκαν ο δίαυλος, ο δόλιχος και άλλα. Χαρακτηριστικό άθλημα αποτελούσε το πένταθλο που περιλάμβανε το άλμα εις μήκος, τον ακοντισμό, τη δισκοβολία, το στάδιον και, φυσικά, την πάλη. Άλλα αγωνίσματα δύναμης ήταν η πυγμή και το παγκράτιο, τα οποία φημίζονταν για τη σκληρότητά τους. Ακόμη, υπήρχαν αρματοδρομίες, ιππικοί αγώνες που εξύψωναν το κοινωνικό κύρος. Έτσι, τα αγωνίσματα δεν είχαν μόνο αγωνιστικό χαρακτήρα αλλά και παιδευτικό ρόλο.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες, μπορούσαν να συμμετέχουν μόνο Έλληνες άνδρες και κυρίως ελεύθεροι πολίτες. Η προετοιμασία των αθλητών σήμαινε προπόνηση σε γυμνάσιο ή παλαίστρα, σωστή διατροφή, άσκηση και τεχνική. Η νίκη ενός αθλητή προσέδιδε τιμή στην πόλη-γενέτειρά του. Οι νικητές βραβεύονταν με στεφάνι αγριελιάς και υπήρχε αναγνώριση, κύρος και ειδικά προνόμια. Η αφοσίωση και η πειθαρχία των αρχαίων αθλητών θυμίζει τη σκληρή προετοιμασία των σύγχρονων Ολυμπιονικών.

Οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν ήταν μόνο σωματική δοκιμασία. Υπήρχαν ιδανικά και αξίες, όπως το «ευ αγωνίζεσθαι», η αρετή, η τιμή και ο σεβασμός προς τους θεούς και τους αντιπάλους. Οι νικητές θεωρούνταν πρότυπα για την κοινωνία. Το ήθος, η πειθαρχία και η δικαιοσύνη ήταν εξίσου σημαντικά με τη δύναμη και την ταχύτητα. Οι αγώνες προωθούσαν την ενότητα των πόλεων-κρατών και τη συλλογική υπερηφάνεια. Οι ίδιες αξίες συνεχίζουν να εμπνέουν τους σύγχρονους Ολυμπιονίκες, οι οποίοι τιμούν το «ευ αγωνίζεσθαι», τη δικαιοσύνη και την αμοιβαία εκτίμηση, όπως και οι αθλητές της αρχαιότητας. Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι οι αξίες των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν, είναι και θα είναι διαχρονικές.

 

Το εσωτερικό του Παναθηναϊκού Σταδίου λίγο πριν την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896. Αθήνα, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο. Σπαθάρη, Έ., Το Ολυμπιακό πνεύμα, εκδόσεις ΑΔΑΜ, Αθήνα 1992, σ. 327. ©ΕΛΙΑ (πηγή: ΙΜΕ)

Το τέλος των αρχαίων Αγώνων και η αρχή των σύγχρονων

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελείωσαν την αρχαία πορεία τους άδοξα. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Θεοδόσιος κατήργησε τους αγώνες το 393 μ.Χ. στην προσπάθεια του να αποσυνδέσει την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Η διοργάνωση «έσβησε» για πάνω από 1500 χρόνια.

Ο Γάλλος βαρόνος Πιερ ντε Κουμπερτέν αποφάσισε να αναβιώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι πρώτοι σύγχρονοι αγώνες διεξήχθησαν στην Αθήνα το 1896 και οι διοργανωτές τους εμπνεύστηκαν αξίες και συμβολισμούς από την αρχαιότητα. Ο πρώτος νικητής ήταν ο Σπύρος Λούης στο αγώνισμα του Μαραθώνιου. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες επέστρεψαν στην γενέτειρα τους τη νέα χιλιετία, δηλαδή το 2004.

Ανακεφαλαιώνοντας, οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν κάτι περισσότερο από μια απλή αθλητική διοργάνωση. Οι αρχαίες αξίες διατηρούνται μέχρι και σήμερα. Η αναβίωσή τους το 1896 φανερώνει την διαχρονικότητα και την παγκόσμια σημασία τους. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες μας μαθαίνουν να παραμερίζουμε τις διαφορές μας και να προκρίνουμε τη συνεργασία, την προσπάθεια και το ήθος. Παράλληλα, οι Ολυμπιακοί Αγώνες συνεχίζουν να εμπνέουν τον κόσμο, κρατώντας ζωντανό το πνεύμα της αρχαίας Ολυμπίας, δείχνοντας ότι οι αξίες της ειρήνης, της ενότητας και της ανθρώπινης προσπάθειας είναι πραγματικά διαχρονικές.

Ο Αβραάμ Κοντόπουλος είναι μαθητής της Α΄ τάξης του 2ου ΓΕΛ Θερμαϊκού και μέλος της σχολικής ομάδας Erasmus+. Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια της υλοποίησης προγράμματος Erasmus+

 ♦