Γιατί αποφασίσατε να γυρίσετε;
Ακόμη και στα αρχαία κείμενα αναφέρεται ότι όλοι οι εξόριστοι Έλληνες υποφέρουν και θέλουν να γυρίσουν (ο Κωνσταντίνος κατοικούσε μόνιμα στην Ελλάδα από το 2013).
1΄ Επιχειρήσατε να επιστρέψετε και επί Μητσοτάκη και υπήρξε αντίδραση. Ήταν λάθος επιλογή;
Όχι, αλλά ο Πρόεδρος πίεζε. Δεν ήθελα να ασχοληθώ με την πολιτική. Ήρθα για να δείξω στα παιδιά μου την Ελλάδα. Πέτυχα να αυξήσω τη νοσταλγία στα παιδιά μου για την Ελλάδα.
Νιώθατε ανεπιθύμητος;
Ποτέ. Η Ελλάδα ήταν πάντα το σπίτι μου. Τα πάω καλά με τον κόσμο και δεν ανακατεύομαι με την πολιτική.
4΄ Ζήτησα από τον Πρόεδρο Στεφανόπουλο να επισκεφθώ το Προεδρικό Μέγαρο (ήταν παλιά το ανάκτορο), για να δω τις αλλαγές. Έγιναν πράγματα που εμείς δεν θα κάναμε ποτέ. Η πολυτέλεια ήταν υπερβολική.
Δεν έχω σκοπό να ανακατευτώ με την πολιτική, ούτε εγώ ούτε ο γιος μου, ο Νικόλαος. Η Ελλάδα έχει ήδη πάρα πολλούς πολιτικούς.
8΄ Ζήτησε κανείς από σας ή τον Νικόλαο να μπείτε στην πολιτική;
Από μένα όχι. Δεν ξέρω για τον γιο μου. Πρέπει να τον ρωτήσετε.
Κάθε βασιλιάς ονειρεύεται την παλινόρθωση. Για σας έχει τελειώσει αυτή η ιστορία;
Θα αποφασίσει ο λαός. Αν θέλουν τη βασιλεία, ας το αποφασίσουν. Εγώ δεν θα κουνήσω το δάχτυλό μου για να επανέλθει η βασιλεία.
10΄ Ο τόπος έχει την πρώτη αριστερή κυβέρνηση. Έχει αλλάξει η συμπεριφορά του κόσμου ή του κράτους απέναντί σας;
Συνάντησα μία φορά στο αεροδρόμιο τον νυν πρωθυπουργό (ενν. τον Τσίπρα), όταν είχε αναλάβει αρχηγός κόμματος, και τον βρήκα συμπαθέστατο. Διάβαζα μια εφημερίδα και αυτός περίμενε τη βαλίτσα του. Δεν με κατάλαβε αμέσως. Μόλις με κατάλαβε, με ρώτησε: "τι λένε οι ξένοι για την Ελλάδα;". Τον συμβούλεψα να μην πει στον Έλληνα πράγματα που δεν αληθεύουν ή δεν μπορείς να κάνεις.
Ρωτάει ο κόσμος: "τι γράφει το διαβατήριό σας";
Ο Ανδρέας Παπανδρέου μου έδωσε ελληνικό διαβατήριο και ο Καραμανλής το πήρε. Τώρα κυκλοφορώ με ξένο. Σύμφωνα με μια συνθήκη, όταν ένας βασιλιάς ή αυτοκράτορας εκπέσει του αξιώματος, μένει με τον τίτλο.
13΄ Μόλις βγήκε ο Τσίπρας, ο Κωνσταντίνος δήλωσε στους Sunday Times ότι πρέπει να του δώσει ο κόσμος μια ευκαιρία. Σωστά ερμηνεύτηκε ως στήριξη;
Ναι. Πρέπει να δώσεις την ευκαιρία, να δεις τι θα κάνει. Οι προσπάθειες (καλές ή όχι) υπάρχουν, δουλεύει σκληρά.
14΄ Τι έχετε να πείτε για την διαπραγμάτευση του καλοκαιριού και το δημοψήφισμα;
Δεν έχω να πω κάτι.
15΄ Πώς βλέπουν έξω την Ελλάδα;
Όχι πολύ καλά.
17΄ Μέσα στην κρίση κάνατε κάτι για να βοηθήσετε τη χώρα;
Όχι, δεν έτυχε.
19΄ Τα εμφύλια πάθη έχουν τελειώσει;
Όχι, αλλά έχει γίνει μεγάλη πρόοδος. Πρέπει να πάμε μπροστά. Δεν μπορούμε να ζούμε συνέχεια με το παρελθόν.
20΄ Νιώσατε την ανάγκη να ζητήσετε συγγνώμη για όσα υπέφεραν κάποιοι άνθρωποι, όταν κυβερνούσε ο πατέρας σας (π.χ. εξορίες);
Για να ζητήσεις συγγνώμη, πρέπει να ξέρεις το γιατί, όπως για ένα ειδικό θέμα: έχω πει επανειλημμένως ότι έκανα λάθος με τις επιστολές (μάλλον εννοεί αυτές που αντάλλαξε το 1965 με τον γέρο Παπανδρέου).
Ναι, αλλά κάποιοι λόγω των συνθηκών κάποιοι υπέφεραν και ήταν κυρίως αριστεροί. Νιώθετε την ανάγκη να τους ζητήσετε συγγνώμη;
Τουλάχιστον πρέπει να κάνεις μεγάλη προσπάθεια, για να μην ξανασυμβεί αυτό. Τι αξία έχει να ζητήσεις συγγνώμη;
Έχει αξία γιατί κατασιγάζονται κάποια πάθη, που παραδεχθήκατε ότι υποβόσκουν ακόμη σε έναν βαθμό.
Μπορεί, αλλά αυτά με τον καιρό φεύγουν. Ο μόνος τρόπος να σωθούμε είναι να ενωθούμε.
22΄ Φοβηθήκατε επανάληψη της Ιστορίας, π.χ. Διχασμός;
Όχι, ο κόσμος έχει ωριμάσει.
23΄ Ψηφίζετε;
Δεν έχω ψηφίσει ποτέ.
24΄ Λέγεται ότι η μητέρα σας έπαιξε κάποιο ρόλο στην εκλογή τού Καραμανλή. Το συζητήσατε ποτέ; Το θεωρείτε λάθος;
Είναι επικίνδυνο να κοιτά κανείς μια εποχή πολύ αργότερα: αλλιώς σκέφτεσαι τώρα και αλλιώς τότε. Δεν έχω ερευνήσει αυτό το θέμα. Θυμάμαι ότι παρακολουθούσα κάποτε τις ακροάσεις που έκανε ο πατέρας μου. Μέχρι τα 18 χρόνια και σύμφωνα με το Σύνταγμα μπορούσα να αναλάβω ως αντιβασιλεύς, δε μίλαγα. Ο Παύλος ήθελε να ξέρω πώς χειρίζεται αυτός τα θέματα. Δεν μπορούσα να ξέρω τι γινόταν στα παρασκήνια.
29΄ Θα επιλέγατε σήμερα τη σύγκρουση με τον Γεώργιο Παπανδρέου;
Αν είχα ευκαιρία, σήμερα θα έκανα κάποια πράγματα με μεγαλύτερη προσοχή. Είχα προτείνει στον Π. να πει στους δημοσιογράφους ότι τα βρήκαμε και εγώ θα υπέγραφα το Προεδρικό Διάταγμα [ενν. βάσει του οποίου θα αναλάμβανε ο Παπανδρέου εκτός από Πρωθυπουργός και Υπουργός Άμυνας] και θα μετέφερα την ανάκριση για τον Ασπίδα από το Υπουργείο Αμύνης στο Υπ. Δικαιοσύνης. Μέσα μου είχα καταλάβει ότι ήταν πολύ αργά: θα έπρεπε να είχα δουλέψει νωρίτερα την πρόταση αυτή. Μην ξεχνάτε ότι είναι και το θέμα της ηλικίας [ενν. ότι ήταν μικρός και άπειρος].
31΄ Το Παλάτι (ο ίδιος ή ο Αρναούτης ή ο Χοϊδάς) είχε ετοιμάσει τους ανθρώπους που ορκίστηκαν εκείνο το βράδυ (Νόβα, Μητσοτάκη), στις 15 Ιουλίου 1965;
Η ευθύνη ήταν δική μου. Ο Αρναούτης δεν είχε ασχοληθεί με το θέμα.
[διακόπτει ο Παπαχελάς] Ο Μητσοτάκης έχει διηγηθεί σε μένα ότι τον στείλατε [τον Αρναούτη;] από την Κέρκυρα μαζί με τον Κόκκα στη Γλυφάδα να τον ρωτήσει [τον Μητσοτάκη;] τι πρέπει να κάνετε εσείς, 5-10 μέρες πριν τις 15 Ιουλίου.
Δεν μπορούσα να το κάνω μόνος μου; Τηλέφωνα δεν υπήρχαν; Μόνο στον Νόβα (ήταν Πρόεδρος της Βουλής) είχα πει ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να μη βρω λύση με τον Παπανδρέου και θα του έδινα εντολή [ενν. σχηματισμού κυβέρνησης]. Δεν ξέρω αν ο Νόβας έκανε άλλες συνεννοήσεις.
33΄ Από διάφορες διηγήσεις και αρχεία είναι σαφές ότι υπήρξε μια προσπάθεια "επηρεασμού", να το πω έτσι, βουλευτών την τρίτη φορά που συστάθηκε κυβέρνηση Στεφανόπουλου. Κάποια στιγμή ενεπλάκησαν και οι Αμερικάνοι (CIA) και κάποιοι εφοπλιστές ενδεχομένως. Έπεσε κάτι στην αντίληψή σας;
Δεν είχα ακούσει ούτε είχα αντιληφθεί. Δεν το αποκλείω, αλλά κανείς δε συνεννοήθηκε μαζί μου. Παλιά, οι Άγγλοι της Intelligence Service λέγανε ότι υπάρχουν δύο χώρες στις οποίες δεν αξίζει να στείλεις πράκτορες: στην Ιαπωνία, γιατί δεν θα μάθεις τίποτε, και στην Ελλάδα, γιατί εκεί δεν υπάρχει μυστικό.
35΄ Είχατε προειδοποιηθεί για το πραξικόπημα;
Δεν ήξερα ότι έχει γίνει πραξικόπημα. Όταν ήρθε μετά το κίνημα και με βρήκε ο Παττακός, ισχυρίστηκε ότι είχε ενημερώσει τον Αρναούτη για το πραξικόπημα. Κάλεσα τον Αρναούτη, ο οποίος το αρνήθηκε. Ο Παττακός επέμεινε και ο Αρναούτης εκνευρίστηκε και τον αποκάλεσε "ψεύτη". Ο Παττακός το ξανασκέφθηκε και θυμήθηκε ότι είχε μιλήσει στον Κομπόκη (υπασπιστής του Κωνσταντίνου και πρώην λοκατζής, διοικητής μοίρας καταδρομών στον Ασπρόπυργο), ο οποίος το παραδέχθηκε. Ήταν μυημένος στο σχέδιο.
40΄ Είχατε ενημέρωση για το κίνημα το στρατηγών;
Όχι. Ο Κομπόκης είδε τον Παττακό και ο Π. του είπε να βρει τον Αρναούτη, αλλά ο Κ. έκρινε ότι δεν έπρεπε να μιλήσει ούτε στον Αρναούτη ούτε σε μένα. Το κίνημα θα ήταν τεράστιο λάθος. Αυτές ήταν ιδέες του Καραμανλή -δε λέω ότι ήταν ανακατεμένος σε κινήματα, ήταν τότε στο Παρίσι. Τον είχα καλέσει να επιστρέψει και να μπει στην πολιτική.
43΄ Σήμερα θα είχατε ορκίσει τη Χούντα;
Οπωσδήποτε, θα τους όρκιζα. Ήμασταν στο άγνωστο. Κανείς δεν είχε εξουσία τότε, μόνο εγώ. Αλλά, εμένα ποιος με άκουγε; Ήξερα ότι πάρα πολλοί αξιωματικοί ανά την επικράτεια δε συμφωνούσαν με τους Χουντικούς και θα αντιδρούσαν, αν μάθαιναν ότι είμαι αιχμάλωτος της Χούντας. Θα πηγαίναμε σε εμφύλιο.
45΄ Γιατί τότε επιχειρήσατε αντιπραξικόπημα; Δεν είναι αντιφατικό;
Όχι. Έκανα τη μέγιστη προσπάθεια να τους διώξω χωρίς να χυθεί αίμα.
46΄ Κάποιοι λένε ότι αυτό έγινε δίδαγμα στην αδελφή σας και γι' αυτό ο Χουάν Κάρλος, όταν έγινε το κίνημα στην Ισπανία, κράτησε εντελώς διαφορετική στάση.
Αυτό είναι ελληνική εικασία. Τι σχέση έχει η Ισπανία με την Ελλάδα;
Αν δεν τους ορκίζατε για λίγες μέρες;
Πήρα αυτήν τη συμβουλή: να κλειστώ στα Ανάκτορα και να μην βλέπω κανένα. Αυτά είναι αστεία πράγματα.
47΄ Οι συνταγματάρχες είχαν το πράσινο φως των Αμερικανών;
Δεν ξέρω. Με ρώτησε το ίδιο και ο αρχηγός της CIA στην Ελλάδα. Του είπα ότι είναι ανόητο να με ρωτά αυτός κάτι τέτοιο. Μου έδωσε τον λόγο της τιμής του ότι δεν ήξερε τίποτα. Τον ρώτησα αν μπορεί να μου εγγυηθεί ότι οι παρατρεχάμενοί του δεν είχαν επικοινωνία με τον Παπαδόπουλο και τον Μακαρέζο.
[διακόπτει ο Παπαχελάς] Ήταν και ο σύνδεσμος της ΚΥΠ με τη CIA τότε [ενν. τον Παπαδόπουλο ή τον Μακαρέζο;].
Μου είπε ότι δεν μπορεί να το εγγυηθεί.
Τον ρωτήσατε μετά το πραξικόπημα;
Ένα χρόνο μετά τουλάχιστον.
49΄ Γιατί φύγατε μετά το αντιπραξικόπημα;
Δεν ήθελα να χυθεί αίμα. Αν έμενα, θα πηγαίναμε στα άκρα. Είχα το Ναυτικό και την Αεροπορία μαζί μου. Είχα ζητήσει να πετάξουν τα αεροπλάνα πάνω από την Αθήνα και να σπάσουν το φράγμα του ήχου. Μου είπαν ότι δεν γίνεται, γιατί θα αποβάλουν οι έγκυες. Τους είπα: "Ήταν ανάγκη να μου το πείτε; Δεν πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για το καλό της πατρίδος;". Μου είπαν: "Θα πέσει η Ακρόπολη".
51΄ Γιατί το 1974 έπρεπε να περιμένετε τηλεφώνημα του Καραμανλή; Δεν μπορούσατε να επιστρέψετε αμέσως;
Δεν είχα ιδέα τι θα γινόταν. Με τον Καραμανλή είχαμε συναντηθεί πολλές φορές στο εξωτερικό. Πρώτη φορά στο Λουξεμβούργο. Γι' αυτόν ήμουν ο εγγυητής της νομιμότητος. Μετά το ξέχασε.
Άρα, ο Καραμανλής σας είπε ότι θα επιστρέψει στην Αθήνα και, μόλις διαπιστώσει ότι τα πράγματα είναι εντάξει, θα σας τηλεφωνήσει. Δεν το έκανε ποτέ.
Σωστά.
Εσείς γιατί δε γυρίσατε στην Αθήνα;
Ξέρω γω; Από ανοησία; Υποτίθεται ότι όλα έπρεπε να προχωρήσουν κατά το Σύνταγμα και τον νόμο.
Σας συμβούλεψαν κάποιοι να επιστρέψετε;
Άλλοι μου έλεγαν να επιστρέψω και άλλοι να μην ασχοληθώ.
Ήταν λάθος αυτό [ενν. που δεν επέστρεψε];
Βεβαίως, εκ των υστέρων ήταν λάθος. Δεν περίμενα ότι ο Καραμανλής, που τον διόρισε πρωθυπουργό ο βασιλιάς Παύλος -ο Παύλος τον έκανε πρωθυπουργό όχι ο λαός- [θα φερόταν έτσι].
56΄ ΄Υπάρχουν αναπάντητα ερωτήματα για εκείνη την περίοδο;
Πάρα πολλά. Είχα σκοπό να φύγει η Χούντα από τη μέση και η χώρα να πάει σε εκλογές με την απλή αναλογική. Ήθελα να σταματήσει η κατάσταση με τους εξόριστους στα νησιά. Δεν μπορούσα να ανεχθώ ότι ο κοσμάκης ήταν φυλακή, εξορία. Η ζωή μου τότε ήταν μαρτύριο.
58΄ Σε άλλες χώρες ο θεσμός της βασιλείας λειτούργησε ενωτικά, ενώ στην Ελλάδα διχαστικά. Σας απασχόλησε αυτό ποτέ;
Στην Ελλάδα μένουμε προσκολλημένοι σε κάποιες ιδέες. Στο εξωτερικό είναι αλλιώς. Στην Ισπανία ο Φράνκο είχε ετοιμάσει αλλιώς τη δομή της χώρας.
Όταν έγινα βασιλιάς ήμουν 24 ετών. Ο Παπανδρέου πρέπει να ήταν πολύ μεγαλύτερος απ' ό,τι είμαι εγώ τώρα· είχε κάνει στην πολιτική επί Γεωργίου Β΄. Τον Φεβρουάριο του 1965 σε ένα δείπνο στα ανάκτορα του είπα: "Πρόεδρε, εσείς είστε σοφός, βλέπετε τον κόσμο και την πολιτική με διαφορετικά μάτια. Εγώ βλέπω τον κόσμο με τα μάτια ενός ανθρώπου 24 ετών. Εφόσον συμφωνείτε να αναγνωρίσουμε το ΚΚΕ. Θέλω να δω αν έχουν πέραση οι κομμουνιστές". Μου απάντησε: "Αυτό δε θα το κάνω ποτέ". "Γιατί;" "Τι θα κάνουμε με τους Έλληνες που είναι στο παραπέτασμα;" "Ας γίνει σταδιακά". "Θα χάσω πάρα πολλούς ψήφους από την Αριστερά". Μου είπε επίσης: "Διαφωνία βασιλιά και Δεξιάς δεν είναι παρά μία ενδοοικογενειακή υπόθεση. Διαφωνία βασιλιά και δημοκρατικής παράταξης είναι τραγωδία του έθνους."
Έχω την εντύπωση ότι δε μου δόθηκε ποτέ η ευκαιρία. Αν είχαμε ένα πιο σύγχρονο Σύνταγμα, θα ήταν πιο έυκολο. Μη νομίζετε ότι για όλα φταίει ο βασιλιάς. Και οι πολιτικοί έχουν τεράστια ευθύνη.
64΄ Σκέφτεστε ότι μπορεί να επανέλθει η μοναρχία στην Ελλάδα;
Το είπα και πριν: δεν θα το επιδιώξω. Αν γίνει μόνο του, θα το δεχθώ.
65΄ Θα αναλαμβάνατε κάποιον άλλον ρόλο; Ο κ. Γ. Καρατζαφέρης θα σας ήθελε σε ρόλο πρεσβευτή για καλύτερη επικοινωνία με χώρες που έχουν βασιλευόμενη δημοκρατία.
Γιατί να μπούμε σε τέτοια κουβέντα; Αποκλείεται. Δεν είμαι ο πρώην βασιλεύς Κωνσταντίνος. Είμαι ο βασιλεύς Κωνσταντίνος. Αυτό δεν αλλάζει με τίποτα. Είμαι πρώην ή τέως βασιλεύς της Ελλάδας, ναι.
66΄ Σας ενδιαφέρει η ανάμιξη με την ελληνική πολιτική;
Ὀχι.
68΄ Οι βασιλόφρονες από ποιο πολιτικό κόμμα εκφράζονται;
Πιθανότατα από κανένα. Δεν μπορεί ένα κόμμα να εκφράσει τη βασιλεία. Ο Ουμπέρτο στην Ιταλία διάλεξε να κάνει βασιλικό κόμμα και στην αρχή πήρε εντυπωσιακό ποσοστό, αλλά μετά από κάθε εκλογική διαδικασία μίκραινε.
69΄ Ένα κόμμα βασιλικό θα επεδίωκε την παλινόρθωση.
Δεν μπορώ να ξεχάσω ότι το 1967 υπήρχε πολιτική ηγεσία. Γιατί τα φορτώνετε όλα στον βασιλιά;
70΄ Έχετε αγωνία για το πώς θα σας γράψει η Ιστορία;
Θα προτιμούσα να λένε ότι κράτησα την Ελλάδα έξω από εμφύλιο και πόλεμο με άλλη χώρα.
❦
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου