Ιστορία Β΄ λυκείου (24) – Η Γαλλική επανάσταση και η Ναπολεόντεια περίοδος (1789-1815)

  

Η Ελευθερία οδηγεί τον Λαό, πίνακας του Ευγένιου Ντελακρουά, 1830 (πηγή: Βικιπαίδεια)

 

Η Γαλλική επανάσταση και η Ναπολεόντεια περίοδος (1789-1815)

 

Βασικά σημεία

 

β. Η έκρηξη της Επανάστασης (1789)

 

Η σύγκληση των Γενικών τάξεων

 

§ 1 Συνέλευση των τριών τάξεων

Ο Νεκέρ προτείνει συνέλευση των αντιπροσώπων των τριών τάξεων. Οι αντιπρόσωποι της Τρίτης τάξης (του λαού) υπερείχαν ελαφρά.

 

§ 2 Αντίδραση στα σχέδια του βασιλιά

• Οι αντιπρόσωποι του λαού περίμεναν μεταρρυθμίσεις, αλλά ο Λουδοβίκος σχεδίαζε επιβολή νέων φόρων που θα τους πλήρωνε ο λαός.
• Οι αντιπρόσωποι του λαού αντέδρασαν και αυτοανακηρύχθηκαν Εθνική Συνέλευση.

 

§ 3 Ο Όρκος του Σφαιριστηρίου

• Οι αντιπρόσωποι του λαού ορκίστηκαν (Όρκος του Σφαιριστηρίου) να μην αποχωρήσουν πριν δώσουν σύνταγμα στη Γαλλία.
• Η αντίδραση του Λουδοβίκου ήταν μάταιη και η συνέλευση έγινε Συντακτική, αφού προσχώρησαν σε αυτή εκπρόσωποι του κλήρου και των ευγενών.

 

Η Άλωση της Βαστίλης του Jean-Pierre Houël (1735–1813). Η Βαστίλη (Bastille Saint-Antoine) ήταν ένα φρούριο στο Παρίσι. Κτίστηκε το 1370, κατά τη διάρκεια του Εκατονταετούς πολέμου, στο προάστιο Σεν-Αντουάν. Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της χρησιμοποιήθηκε ως κρατική φυλακή από τους βασιλείς της Γαλλίας. Πυρπολήθηκε από τον γαλλικό λαό στις 14 Ιουλίου 1789, γεγονός που αποτέλεσε την απαρχή της Γαλλικής Επανάστασης και έκανε τη Βαστίλη ένα σημαντικό σύμβολο του κινήματος της Γαλλικής Δημοκρατίας. Αργότερα κατεδαφίστηκε και αντικαταστάθηκε από την Πλατεία της Βαστίλης. Σήμερα δεν σώζεται ούτε ίχνος του κτιρίου. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Το τέλος του Παλαιού Καθεστώτος

 

§ 1-2 Εξέγερση

• Ο Λουδοβίκος αντιδρά συγκεντρώνοντας στρατό.
• Ο λαός σε απάντηση καταλαμβάνει τη Βαστίλη (φυλακή αντιφρονούντων, 14 Ιουλίου) με το σύνθημα ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη.
• Η εξέγερση μεταδίδεται στις επαρχίες, όπου καταλύονται οι αρχές και λεηλατούνται οι πύργοι των ευγενών.

 

§ 3 Ψήφιση της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων

• Η Συντακτική συνέλευση βάζει τέλος στο Παλαιό Καθεστώς καταργώντας τα προνόμια (4 Αυγούστου) και στη συνέχεια (26 Αυγούστου) ψηφίζει την εμπνευσμένη από τις ιδέες του Διαφωτισμού Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη.
• Ο Λουδοβίκος αναγκάζεται να αποδεχθεί το νέο καθεστώς και να παραμείνει στο Παρίσι υπό των έλεγχο των επαναστατών.

 

Ο Ναπολέων Βοναπάρτης (1769-1821) ήταν Γάλλος στρατηγός κορσικανής καταγωγής και αυτοκράτορας της Γαλλίας (ως Ναπολέων Α΄). πηγή: Βικιπαίδεια

 

στ. Η εποχή του Ναπολέοντα (1799-1815)

 

§ 1 Επιτυχίες του Ναπολέοντα

Ο Ναπολέων (αρχικά ύπατος και από το 1804 ως αυτοκράτορας) καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της Ευρώπης, αλλά η εκστρατεία του στη Ρωσία αποτυγχάνει (1812).

 

§ 2  Ήττα και εξορία

Ηττήθηκε στις μάχες της Λειψίας (1813) και του Βατερλό (1815) και εξορίστηκε στην Αγία Ελένη, όπου πέθανε (1821).

 

§ 3 Αποκατάσταση της απολυταρχίας

Οι νικήτριες ευρωπαϊκές δυνάμεις αποκαθιστούν τα απολυταρχικά καθεστώτα παντού στην Ευρώπη.

 

§ 4-5 Νέα τάξη πραγμάτων

• Αναδεικνύονται οι κυρίαρχες δυνάμεις: Αυστρία, Ρωσία και Πρωσία. Η Γαλλία υποχωρεί, ενώ η Αγγλία αναγνωρίζεται ως παγκόσμια δύναμη.
• Η κατάσταση αυτή (status quo) επικυρώθηκε από το Συνέδριο της Βιέννης (1815).

 

 

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη ψηφίστηκε το 1789 κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης από τη Συντακτική Συνέλευση. πηγή: Βικιπαίδεια

 

ζ. Ο χαρακτήρας και το έργο της Επανάστασης

 

§ 1 Ριζοσπαστικός χαρακτήρας

Τα ανακτοβούλια της Ευρώπης δεν κατάφεραν να ανατρέψουν την ορμή της Επανάστασης, η οποία είχε επηρέασε διεθνώς τις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις.

ανακτοβούλιο: το συμβούλιο του βασιλιά, σε περίοδο απόλυτης μοναρχίας [Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής]

 

§ 2-3 Πολιτικός τομέας

• λαϊκή κυριαρχία: δικαίωμα ψήφου και Λέσχες (πρόδρομοι των κόμματων).
• προστατεύονται η ελευθερία, η ισότητα και τα δικαιώματα των πολιτών.
• πολίτης: υπεύθυνο άτομο με συνείδηση των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων του. Τα δικαιώματα αυτά κατοχυρώνονται από το Αστικό Δίκαιο (Ναπολεόντειος Κώδικας, 1804).
• πρωταγωνιστικός ο ρόλος του λαού στην εξέλιξη των γεγονότων (ιστορικό γίγνεσθαι) και του τύπου ως εκφραστή πολιτικών και κοινωνικών ομάδων.

 

§ 4-5 Έθνος και εθνικός στρατός

• συνεκτικό στοιχείο των πληθυσμών: είναι πλέον το έθνος και όχι ο μονάρχης.
• το έθνος θα είναι ο μοχλός των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων τον 19ο αιώνα.
• εθνικός στρατός: υπερασπίζεται τα εθνικά συμφέροντα και τις κοινωνικές κατακτήσεις· παράλληλα, μεταδίδει σε όλη την Ευρώπη τις ιδέες της εθνικής ανεξαρτησίας και της πολιτικής ελευθερίας.

 

§ 6 Οικονομικός και κοινωνικός τομέας

Ριζικές μεταρρυθμίσεις:

• κατάργηση των φεουδαρχικών δικαιωμάτων.
• δήμευση περιουσιών πολλών ευγενών και της Εκκλησίας για χάρη του γενικού συμφέροντος.
• λήψη μέτρων υπέρ των ασθενέστερων τάξεων.

 

§ 7- 8 Εκπαίδευση & Θρησκεία

• καθιερώνεται η δωρεάν και υποχρεωτική παιδεία και ιδρύονται ανώτερα πνευματικά ιδρύματα.
• επιστημονικά ινστιτούτα: προωθούν την επιστημονική έρευνα.
• πολιτιστική κληρονομιά: αναγνωρίζεται η αξία της, διαφυλάσσεται και αναδεικνύεται σε μουσεία.
• κατοχυρώνεται η ανεξιθρησκία.
• χωρισμός Εκκλησίας και κράτους. Η Εκκλησία περιορίζεται στις θρησκευτικές της αρμοδιότητες.

 

§ 9 Αποτίμηση

• Ένδοξη Επανάσταση (Αγγλία, 1688) και Αμερικανική επανάσταση: απέβλεπαν στην πολιτική ισότητα.
• Γαλλική Επανάσταση: επιδίωξε και την κοινωνική ισότητα. Γενικά, αποτέλεσε την αστείρευτη πηγή ενός γενικότερου προβληματισμού που θα λάμβανε σάρκα και οστά στο μέλλον.

 

 

Θέλω κι άλλο!

Ντοκιμαντέρ για τη Γαλλική Επανάσταση:

• μέρος 1ο: από το ξέσπασμα την επανάστασης έως την πτώση της Βαστίλλης.
• μέρος 2ο: από την πτώση της Βαστίλλης έως την άνοδο του Ροβεσπιέρου.
• μέρος 3ο: από τη δίκη και την εκτέλεση του Λουδοβίκου έως την άνοδο του Ναπολέοντα.

 

 ❦