Ιστορία Γ΄ λυκείου (24) - Η Ελλάδα έως το 1974

Ο Σοφοκλής Βενιζέλος, αρχηγός του κόμματος των Φιλελευθέρων (αριστερά) και ο Νικόλαος Πλαστήρας, αρχηγός της Ε.Π.Ε.Κ. (δεξιά). Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Κ. Μεγαλοκονόμου. Χριστόπουλος, Γ., Μπαστιάς, Ι. (εκδ.), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΣΤ', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 2000, σ. 174. © Κ. Μεγαλοκονόμου. [πηγή: ιστότοπος Ελληνική Ιστορία του ΙΜΕ]

  

Βασικά σημεία

Το ανορθωτικό έργο των κυβερνήσεων 1950-1967

 

§ 1 Ανάγκη για ανάπτυξη

• Η καταστροφική δεκαετία του 1940: πόλεμος, κατοχή, πείνα, εμφύλιος.
• Απαραίτητη η ανοικοδόμηση και η οικονομική ανάπτυξη
• εκλογές του 1950 και του 1951: κυβέρνηση της Εθνικής Προοδευτικής Ένωσης Κέντρου (ΕΠΕΚ, αρχηγός ο στρατηγός Νικόλαος Πλαστήρας) και του Κόμματος των Φιλελευθέρων (αρχηγός ο Σοφοκλής Βενιζέλος).

 

§ 2 Εσωτερικά και εξωτερική πολιτική

• πρόοδος στα οικονομικά (υπουργός Συντονισμού:  Γεώργιος Καρτάλης).
• εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των συνεργάτες του (στελέχη του ΚΚΕ).
• εξωτερική πολιτική: ένταξη της Ελλάδας στο NATO (Φεβρουάριος 1952).

 

§ 3 Εξελίξεις μέχρι το 1955

• εκλογές 1952: κυβέρνηση του Ελληνικού Συναγερμού (αρχηγός ο στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος).
• υποτίμηση της δραχμής (υπουργός Συντονισμού Σπύρος Μαρκεζίνης) και οικονομικά μέτρα με στόχο την ανάπτυξη.
• 1955: σοβαρή κρίση στο Κυπριακό και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
• ο βασιλιάς Παύλος κάλεσε τον υπουργό Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνο Καραμανλή να σχηματίσει κυβέρνηση.

 

§ 4 Κωνσταντίνος Καραμανλής και ΕΡΕ

• Ο Καραμανλής ίδρυσε νέο κόμμα, την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ), και κυβέρνησε έως το 1963.
• ραγδαία οικονομική ανάπτυξη: μεγάλα έργα στη γεωργία, στο οδικό δίκτυο, στον τουρισμό και στη βιομηχανία.

 

§ 5 Σύνδεση με ΕΟΚ

• Η συμφωνία μελλοντική πλήρη ένταξη της χώρας υπογράφηκε στην Αθήνα στις 9 Ιουλίου 1961.
• Στόχοι: σταθεροποίηση της δημοκρατίας, ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και ισχυροποίηση στο διεθνές πεδίο.

 

§ 6 Εσωτερικά προβλήματα

• μετανάστευση κυρίως σε δυτικοευρωπαϊκές χώρες.
• καταγγελίες της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) για διακρίσεις σε βάρος της.
• Δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη από παρακρατική οργάνωση (Μάιος 1963).
• Ιούνιος 1963: ο βασιλιάς Παύλος εξαναγκάζει τον Καραμανλή σε παραίτηση.

 

§ 7 Γεώργιος Παπανδρέου και Ένωση Κέντρου

• εκλογές 1963 και 1964: κυβέρνηση Ένωσης Κέντρου (αρχηγός Γεώργιος Παπανδρέου).
• Προσπάθειες για διεύρυνση της δημοκρατίας και σημαντική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

 

§ 8 Πολιτική κρίση

• Ιούλιος 1965: ο νεαρός βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄ ανάγκασε τον Παπανδρέου σε παραίτηση, κάτι που προκάλεσε διαδηλώσεις στην Αθήνα (Ιουλιανά). Ακολούθησε σχηματισμός νέας κυβέρνησης από πρώην βουλευτές της Ένωσης Κέντρου (αποστάτες).
• 21η Απριλίου 1967: κατάλυση της δημοκρατίας και δικτατορία των συνταγματαρχών.

   

Οι πρωτεργάτες του στρατιωτικού πραξικοπήματος (από αριστερά): Στ. Παττακός (1912 - 2016), Γ. Παπαδόπουλος (1919 - 1999) και Ν. Μακαρέζος (1919 - 2009). [πηγή: Βικιπαίδεια]

Η δικτατορία των συνταγματαρχών, 1967-1974

 

§ 1 Η δικτατορία

• Ηγέτες: Γεωργίος Παπαδόπουλος, Νικόλαος Μακαρέζος (συνταγματάρχες) και Στυλιανός Παττακός (ταξίαρχος).
• Σύντομα έλεγξαν τον κρατικό μηχανισμό και τον στρατό.
• Απομόνωση: η σύνδεση με την ΕΟΚ «πάγωσε» και η Ελλάδα εκδιώχτηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης.
• Μόνον οι ΗΠΑ συνεργάστηκαν με τους δικτάτορες, κάτι που δημιούργησε την εντύπωση ότι οι ΗΠΑ επέβαλαν τη δικτατορία.

 

§ 2 Αντίδραση στη δικτατορία

• Από τους Έλληνες πολιτικούς: Γεώργιος Παπανδρέου, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Γεώργιος Μαύρος, Γεώργιος Ράλλης, Κωνσταντίνος Καραμανλής, Ανδρέας Παπανδρέου, Μίκης Θεοδωράκης, Μελίνα Μερκούρη.
• απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου από τον Αλέκο Παναγούλη απέτυχε. Ο Παναγούλης συνελήφθη και βασανίστηκε άγρια.
• Μάιος 1973: κίνημα του Πολεμικού Ναυτικού (απέτυχε).
• Κορυφαίες στιγμές της αντίδρασης: φοιτητικές εξεγέρσεις της Νομικής Σχολής στην Αθήνα, τον Φεβρουάριο του 1973, και του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριο του ίδιου έτους.
• Η εξέγερση του Πολυτεχνείου κατεστάλη από στρατιωτικές δυνάμεις τη νύχτα της 17ης Νοεμβρίου 1973: πολλοί πολίτες βρήκαν τον θάνατο, ενώ άλλοι συνελήφθησαν και υπέστησαν βασανισμούς.

 

§ 3 Δικτατορία του Ιωαννίδη

• Νοέμβριος 1973: ο ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης ανέτρεψε το καθεστώς Παπαδόπουλου και εγκαθίδρυσε ακόμη σκληρότερο δικτατορικό καθεστώς.
• Ιούλιος 1974: ο Ιωαννίδης προσπάθησε να ανατρέψει τον πρόεδρο Μακάριο στην Κύπρο.  Ακολούθησε τουρκική εισβολή, ύστερα από την οποία η δικτατορία κατέρρευσε και οι αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων κάλεσαν τον Κ. Καραμανλή στην εξουσία.

 

Θέλω κι άλλο!

Αντιδικτατορικός αγώνας, Ιστορία και Μνήμη: ιστότοπος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών με πολλές πληροφορίες για την περίοδο της Δικτατορίας και πλούσιο αρχειακό υλικό.

❦