Ιστορία Α΄ λυκείου (4) - Ομηρική εποχή

Η Κάθοδος των Δωριέων από τις περιοχές της Ηπείρου προς τα νότια καθώς και άλλων ελληνικών φύλων, όπως αποδίδεται από τον H.G. Wells στο έργο του The Outline of History (1920)

 

 

Ομηρική εποχή (1100-750)

 

Βασικά σημεία

 

 

1. Ομηρική εποχή (1100-750), σ. 76  

(α) ποια τα βασικά χαρακτηριστικά της περιόδου; 
Πρόκειται για μεταβατική εποχή: σημειώνονται αναστατώσεις και συνεχείς μετακινήσεις ελληνικών φύλων. 

(β) ποια η κύρια πηγή πληροφοριών για την περίοδο αυτή; 
Τα ομηρικά έπη (έδωσαν το όνομα στην εποχή) και η αρχαιολογική έρευνα. 

(γ) ποιες άλλες ονομασίες έδωσαν οι ερευνητές στην περίοδο; 
Ελληνικός μεσαίωνας ή σκοτεινοί χρόνοι.

2. Οι μετακινήσεις (σ. 77-78)  

(α) τι ήταν η κάθοδος των Δωριέων (γύρω στα 1100 π.Χ.) και γιατί συνέβη;

Μετά την κατάρρευση του Μυκηναϊκού κόσμου οι Δωριείς (ελληνικό φύλο):

1η θεωρία: κινούνται από τον Βορρά (Πίνδος και Ν. Όλυμπος) προς Δωρίδα και μετά προς Πελοπόννησο και νησιά του νότιου Αιγαίου (δείτε και τον χάρτη στην αρχή της ανάρτησης).

2η θεωρία: βρίσκουν την ευκαιρία να μετακινηθούν από ορεινές σε πεδινές περιοχές και να τις καταλάβουν. 

Περισσότερες πληροφορίες εδώ.

(β) ποια η άμεση συνέπεια της καθόδου των Δωριέων; 

Μετακινήσεις ελληνικών πληθυσμών: α΄ ελληνικός αποικισμός (11^ος – 9^ος π.Χ. αι.)· Αιολείς, Ίωνες, Δωριείς (τα χρώματα με τα οποία σημειώνονται τα φύλα είναι τα ίδια με αυτά που χρησιμοποιεί ο χάρτης του σχολικού βιβλίου στη σελ.79, για να δείξει την πορεία και τις εγκαταστάσεις κάθε φύλου στο Αιγαίο και στα παράλια της Μ. Ασίας).

 

Κατανομή των αρχαίων ελληνικών διαλέκτων κατά την κλασική περίοδο

 

3. Οικονομική, κοινωνική και πολιτική οργάνωση (σ. 80-82)

(α) τι δηλώνει ο όρος οίκος; 

Τα μέλη μιας οικογένειας, τα άτομα που εξαρτιόνταν οικονομικά από αυτήν και το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας (κτήματα, εξοπλισμός, ζώα κλπ.) του οίκου. Πολύ χρήσιμες πληροφορίες δίνει το παράθεμα της σελ.81 Ο ομηρικός "οίκος". 

(β) ποια προϊόντα παρήγαγαν τα μέλη του οίκου;  Πώς καλυπτόταν η έλλειψη αγαθών; 

Κυρίως γεωργικά και κτηνοτροφικά, όπως και ό,τι άλλο χρειαζόταν για την επιβίωσή τους. Οι ελλείψεις αναπληρώνονταν με ανταλλαγές, με πόλεμο ή πειρατεία.

 
(γ) κοινωνική διαστρωμάτωση: 

Κοινωνικές ομάδες            

- Άριστοι: οι ευγενείς (οικονομικά ισχυροί κάτοχοι γης).
- Πλήθος: άτομα που ζούσαν στο πλαίσιο του οίκου, αλλά δεν ήταν συγγενείς των ευγενών.
- Δημιουργοί: οι τεχνίτες που εξυπηρετούσαν πολλούς οίκους.

- Δούλοι: αποτελούσαν περιουσία του οίκου 

(δ) πώς ήταν οργανωμένες οι πρώτες ελληνικές κοινωνίες;

Σε κράτη φυλετικά: κάθε κράτος συγκροτούνταν από φυλές και γένη που είχαν δεσμούς συγγένειας. Εδώ περισσότερες πληροφορίες. 

(γ) πολιτική οργάνωση: 
Πολιτικές ομάδες

- Βασιλιάς: αρχηγός του στρατού με θρησκευτική και δικαστική εξουσία
- βουλή γερόντων: συμβούλιο ισχυρών
- εκκλησία του δήμου: το πλήθος, κυρίως πολεμιστές.

4. Ο πολιτισμός (σ. 82-83)

- γραφή: αλφαβητική (εδώ στοιχεία για την προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου). Στο άρθρο της Βικιπαίδειας μπορείτε να δείτε έναν πίνακα με τις βασικές παραλλαγές των γραμμάτων στα αρχαία ελληνικά αλφάβητα της αρχαϊκής εποχής.
- θεοί: σταδιακά δημιουργούνται ιερά πανελλήνιας εμβέλειας και συγκροτείται το Δωδεκάθεο.
- ποίηση: επική (ομηρικά έπη)
- τέχνη: γεωμετρική. Δείτε εδώ μια παρουσίαση για τη γεωμετρική τέχνη. Περισσότερα δείγματα της τέχνης της εποχής στην Πινακοθήκη του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (το βελάκι κάτω οδηγεί στην επόμενη εικόνα).

 

   

❦