Ιστορία Α΄ Γυμνασίου (23) – Μ. Αλέξανδρος

Η πορεία της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου (πηγή: Wikimedia Commons)

Αλέξανδρος: Η κατάκτηση της Ανατολής

 

Βασικά σημεία

1. Αλέξανδρος

(α) πότε και γιατί ανέβηκε στο θρόνο της Μακεδονίας;

Ο Αλέξανδρος ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Μακεδονίας το 336 π.Χ. μετά τη δολοφονία του Φιλίππου Β΄.

(β) σπουδές:

Ήταν μαθητής του γνωστού φιλοσόφου Αριστοτέλη. Διάβαζε Έλληνες συγγραφείς (τον ποιητή Πίνδαρο, τους ιστορικούς Ηρόδοτο και Θουκυδίδη), ενώ αγαπημένος του ποιητής ήταν ο Όμηρος.

(γ) στόχοι:

Να πραγματοποιήσει το σχέδιο του πατέρα του συντρίβοντας τους Πέρσες.

Λεπτομέρεια ψηφιδωτού από οικία της Πέλλας. Στα δεξιά εικονίζεται πιθανόν ο Αλέξανδρος και αριστερά μάλλον ο φίλος του Ηφαιστίων

(Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας, πηγή: Βικιπαίδεια)

2. Η πορεία του Αλέξανδρου-κυριότερες μάχες

(α) ποιες μάχες του χάρισαν το θρόνο της περσικής αυτοκρατορίας και πότε έγινε η καθεμιά;

i. η μάχη στον Γρανικό ποταμό (334 π.Χ.), όπου αντιμετωπίζει νικηφόρα τις δυνάμεις περσών σατραπών της Μικράς Ασίας.

ii. η μάχη της Ισσού (333 π.Χ.), όπου νικά τις δυνάμεις που έχει συγκεντρώσει ο ίδιος ο Δαρείος Γ΄ Κοδομανός.

iii. η μάχη στα Γαυγάμηλα (331 π.Χ.), όπου νικά για δεύτερη φορά τον Δαρείο. Ο Δαρείος διαφεύγει και λίγο αργότερα δολοφονείται από τον σατράπη (και ανεψιό του) Βήσσο (330 π.Χ.). Ο Βήσσος συνελήφθη από τον Αλέξανδρο και εκτελέστηκε (329 π.Χ.).

Αλέξανδρος και Δαρείος στη μάχη της Ισσού. Ψηφιδωτό από την Πομπηία, αντίγραφο ελληνικού πρωτοτύπου.

(Αρχαιολογικό Μουσείο Νάπολης, πηγή: Βικιπαίδεια)

3. Μετά τα Γαυγάμηλα

(α) πορεία προς την Ινδία:

- Μετά την ήττα και τη δολοφονία του Δαρείου ο Αλέξανδρος είναι πλέον ο κυρίαρχος του περσικού θρόνου. Καταλαμβάνει χωρίς αντίσταση τις παραδοσιακές πρωτεύουσες του περσικού κράτους: τη Βαβυλώνα, τα Σούσα, την Περσέπολη και τα Εκβάτανα.

- Τα επόμενα χρόνια κατακτά τις ανατολικές επαρχίες του περσικού κράτους (Αρεία, Βακτρία, Δραγγιανή, Αραχωσία), αφού λυγίζει την αντίσταση τοπικών ηγεμόνων και πληθυσμών.

(β) σύγκρουση με τον Πώρο:

Το 326 π.Χ. περνά τον Ινδό ποταμό και στη συνέχεια νικά τον Ινδό βασιλιά Πώρο στον Υδάσπη, παραπόταμο του Ινδού.

(γ) επιστροφή στη Βαβυλώνα:

Κινείται ανατολικά, αλλά μόλις φτάνει σε έναν άλλο παραπόταμο του Ινδού, τον Ύφαση, οι στρατιώτες του εξαντλημένοι του ζητούν να επιστρέψουν. Το 323 π.Χ., αφού διασχίζει την φοβερή έρημο της Γεδρωσίας, γυρίζει στη Βαβυλώνα, όπου πεθαίνει από ασθένεια.

Τοπογραφικό σχέδιο της Αλεξάνδρειας, που αποτυπώνει την πόλη περίπου το 30 π.Χ. (πηγή: Wikipedia)

 

Το έργο του Αλέξανδρου

 

Βασικά σημεία 

 

Η πολιτική του Αλέξανδρου για τη διακυβέρνηση της αυτοκρατορίας του

(α) στρατός:

Ο Αλέξανδρος εντάσσει στον στρατό του Πέρσες που έχουν εκπαιδευτεί στη μακεδονική πολεμική τακτική και έχουν γνωρίσει την ελληνική παιδεία.

(β) διοικητική διαίρεση:

Διατηρεί την διοικητική διαίρεση που προϋπήρχε.

(γ) έθιμα:

Υιοθετεί ορισμένα έθιμα της περσικής αυλής, για να επιβληθεί ευκολότερα στην περσική αριστοκρατία και στον περσικό λαό ως διάδοχος του Δαρείου.

(δ) γάμοι:

Ενθαρρύνει τους μεικτούς γάμους. Πολλοί ανώτατοι αξιωματικοί του και 10.000 στρατιώτες του παντρεύονται Περσίδες. Ο ίδιος παντρεύτηκε την πριγκίπισσα Ρωξάνη.

(ε) πόλεις:

Ο Αλέξανδρος είναι διάσημος και για τις πόλεις που ίδρυσε, στις οποίες εγκαταστάθηκαν αρχικά στρατιώτες. Οι περισσότερες είχαν το όνομα Αλεξάνδρεια· διασημότερη αυτή της Αιγύπτου.

Ο γάμος του Αλεξάνδρου με την Ρωξάνη (Ιλ Σοντόμα, 1517)
(πηγή: Βικιπαίδεια)

Τα ενοποιητικά στοιχεία της οργάνωσης του κράτους του

(α) λαοί:

Ο Αλέξανδρος φαίνεται ότι δεν ήθελε στην αυτοκρατορία του τους Πέρσες υποτελείς των Ελλήνων. Χωρίς να είναι ξεκάθαρο το όραμά του, γιατί δεν έζησε για να το υλοποιήσει, φαίνεται ότι δεν επιδίωκε τον εξελληνισμό των Περσών, αλλά τη δημιουργία ενός μεικτού πληθυσμού, που θα διατηρούσε και τα περσικά και τα ελληνικά στοιχεία.

(β) διδασκαλία ελληνικών:

Ο Αλέξανδρος οργάνωσε συστηματική διδασκαλία των ελληνικών σε 40.000 Πέρσες νέους.

(γ) πολιτισμός:

Φέρνει από την Ελλάδα καλλιτέχνες (Λύσιππος, Απελλής) και οργανώνει αθλητικούς και μουσικούς αγώνες κατά τα ελληνικά πρότυπα.

(δ) θρησκεία:

Επιτρέπει στην αυτοκρατορία του τη λατρεία όποιου θεού επιθυμεί ο καθένας (ανεξιθρησκία).

(ε) οικονομία:

Επιβάλλει την κυκλοφορία ενός μακεδονικού νομίσματος, που αντικαθιστά τα περσικά νομίσματα, τους δαρεικούς. Προχωρά σε έργα υποδομής (κατασκευή ή επιδιόρθωση δρόμων, διωρύγων, λιμανιών), για να διευκολύνει τις επικοινωνίες και το εμπόριο και να ενισχύσει την οικονομία του κράτους.

Αργυρό τετράδραχμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, 323 π.Χ., κοπής Ταρσού. Στην άλλη πλευρά του νομίσματος εμφανίζεται ο Δίας ενθρονισμένος,

και το κείμενο της επιγραφής είναι ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ (πηγή: Βικιπαίδεια)

Για περισσότερες πληροφορίες:

• Διαβάστε περισσότερα για τον Αλέξανδρο και την εκστρατεία του εδώ και εδώ (από το βιβλίο των Κυρτάτα & Ράγκου, Η Ελληνική Αρχαιότητα: Πόλεμος - Πολιτική - Πολιτισμός)
• Σε αυτόν τον σύνδεσμο θα βρείτε μία χρονογραμμή με χάρτες και πολλές πληροφορίες για την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου. 
• Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος; Οι φιλόλογοι-ιστορικοί Ήρκος και Στάντης Αποστολίδης μιλούν για τον αήττητο στρατηγό (εκπομπή «Στα Άκρα», ΕΡΤ2).

 

❦