Ιστορία Α΄ Γυμνασίου (26) – Ελληνιστική εποχή

Τα ελληνιστικά βασίλεια (πηγή: Wikimedia Commons)

Τα ελληνιστικά βασίλεια

Βασικά σημεία

1. Τα βασίλεια
Τα κράτη στα οποία διασπάστηκε οριστικά η αυτοκρατορία του Αλέξανδρου μετά τη μάχη της Ιψού (301 π.Χ.):

• βασίλειο Μακεδονίας με ηγέτη τον Κάσσανδρο. 
• βασίλειο Θράκης και Μικράς Ασίας με ηγέτη τον Λυσίμαχο. 
• βασίλειο Συρίας (που περιλάμβανε τις περισσότερες ασιατικές περιοχές) με ηγέτη τον Σέλευκο.
• βασίλειο Αιγύπτου με ηγέτη τον Πτολεμαίο.

Πτολεμαίος ο Λάγου, ο επονομαζόμενος και Σωτήρ (πηγή: Wikimedia Commons)

2. Το κράτος της Αιγύπτου
(α) Ο στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου Πτολεμαίος Α΄ ο Λάγου ανέλαβε τη διακυβέρνηση του κράτους της Αιγύπτου. Έγινε ο ιδρυτής της δυναστείας των Λαγιδών, που κυβέρνησε την Αίγυπτο μέχρι το 31 π.Χ., δηλαδή μέχρι την κατάκτησή της από τους Ρωμαίους.

Το φυτό πάπυρος (πηγή: Βικιπαίδεια)

(β) τα σημαντικότερα στοιχεία του κράτους της Αιγύπτου:

• πόλη: Η σημαντικότερη πόλη ήταν η Αλεξάνδρεια.
• προϊόντα: Η Αίγυπτος παρήγε τεράστιες ποσότητες σιταριού. Επίσης, περιζήτητα ήταν τα αιγυπτιακά υαλικά, τα αλάβαστρα και ο πάπυρος.
• δημόσια ιδρύματα: ξακουστό ήταν το Μουσείο, ένα σπουδαίο για την εποχή πνευματικό ίδρυμα όπου καλλιεργούνταν και διδάσκονταν οι επιστήμες και οι τέχνες. Τμήμα του Μουσείου ήταν και η περίφημη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, που είχε τη μεγαλύτερη συλλογή χειρογράφων της εποχής.

Τοιχογραφία ρωμαϊκής εποχής που απεικονίζει νεαρό ο οποίος διαβάζει ένα παπύρινο χειρόγραφο (Herculaneum 1ος π.Χ. αι.).

Κείμενο σε χαρτί από πάπυρο (πηγή εικόνων: Βικιπαίδεια)

3. Το κράτος της Συρίας

Ιδρύθηκε από τον Σέλευκο και είχε πρωτεύουσα την Αντιόχεια (αρχικά ήταν η Βαβυλώνα).

4. Το κράτος της Περγάμου

Το βασίλειο της Περγάμου απέκτησε αίγλη στα χρόνια του Άτταλου Α΄ (βασίλεψε από το 241 έως τον θάνατό του, το 197 π.Χ.). Η Πέργαμος είχε περίφημη βιβλιοθήκη (αν όχι τόσο μεγάλη όσο της Αλεξάνδρειας), που αριθμούσε 200.000 χειρόγραφα. Στην Πέργαμο επινοήθηκε η περγαμηνή, υλικό γραφής από δέρμα ζώου, που χρησιμοποιήθηκε αντί για τον πάπυρο, επειδή ήταν ανθεκτικότερη.

Το βασίλειο του Περγάμου το 188 π.Χ. (πηγή: Βικιπαίδεια)

 

✽

Η κατάσταση στον ελλαδικό χώρο

Χάρτης της μητροπολιτικής Ελλάδας το 200 π.Χ. Διακρίνεται η επικράτεια της Αιτωλικής και Αχαϊκής Συμπολιτείας στην κεντρική Ελλάδα. (πηγή: Βικιπαίδεια)

 

Βασικά σημεία

 

1. Το κράτος της Μακεδονίας

Ηγέτης του βασιλείου της Μακεδονίας ήταν αρχικά ο Κάσσανδρος, ο ιδρυτής της Θεσσαλονίκης (316 π.Χ.). Το κράτος δοκιμάστηκε το 279 π.Χ., όταν οι Γαλάτες εισέβαλαν από τα βόρεια στο βασίλειο της Μακεδονίας και λεηλάτησαν την κεντρική Ελλάδα. Τους αντιμετώπισε με επιτυχία ο Αντίγονος Γονατάς (277 π.Χ.). Τελικά, οι Γαλάτες αναγκάστηκαν να κινηθούν προς τη Μικρά Ασία και να εγκατασταθούν στην περιοχή της Φρυγίας (τμήμα της κεντρικής Μικράς Ασίας, στην περιοχή της σημερινής Άγκυρας) που έκτοτε ονομάστηκε Γαλατία.

Οι Γαλάτες είναι ψηλοί, μυώδεις και με άσπρο δέρμα, τα μαλλιά τους είναι ξανθά, όχι μόνο εκ φύσεως, αλλά τα βάφουν για να τονίσουν το χρώμα [...]. Τα ρούχα που φορούν είναι ασυνήθιστα: φορούν χρωματιστούς και κεντητούς χιτώνες και παντελόνια που τα ονομάζουν βράκες [...]. Είναι στην όψη φοβεροί και η φωνή τους βαριά και τραχιά, στις συναντήσεις τους είναι λιγομίλητοι, αινιγματικοί και μιλούν με υπονοούμενα.

Διόδωρος ο Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη ιστορική [πηγή: Λίγη ακόμη Ιστορία, κεφ.6, σελ.6]

Η εισβολή των Γαλατών στον ελλαδικό χώρο και η τελική εγκατάστασή τους στη Μικρά Ασία (πηγή: Λίγη ακόμη Ιστορία, κεφ. 6 σελ.6)

2. Αιτωλική συμπολιτεία

Συγκροτήθηκε τον 4ο π.Χ. αι. από πόλεις-κράτη της σημερινής Στερεάς Ελλάδας και ήταν μια ομοσπονδία, δηλαδή μια ένωση πόλεων-κρατών με σκοπό να αντιμετωπίσουν από κοινού τα προβλήματά τους.

3. Αχαϊκή συμπολιτεία

Ανάλογους σκοπούς εξυπηρετούσε και η ίδρυση της Αχαϊκής συμπολιτείας, που συγκροτήθηκε από 4 πόλεις της βόρειας Πελοποννήσου το 280 π.Χ. Ο Άρατος και ο Φιλοποίμην ήταν δύο σημαντικές προσωπικότητες της συμπολιτείας.

Προτομή του βασιλιά Πύρρου, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης (πηγή Βικιπαίδεια)

4. Ο Πύρρος

Ο Πύρρος (318 - 272 π.Χ.) ήταν βασιλιάς της Ηπείρου. Προώθησε την οικονομική και πνευματική ανάπτυξη του κράτους του και η φιλοδοξία του ήταν να δημιουργήσει μια αυτοκρατορία στη Δύση, όμοια με αυτή του Αλεξάνδρου στην Ανατολή.

Οι κάτοικοι του Τάραντα, αποικίας των Σπαρτιατών στην Κάτω Ιταλία, ζήτησαν βοήθεια από τον Πύρρο, για ν’ αντιμετωπίσουν τους Ρωμαίους. Αρχικά, πέτυχε σημαντικές νίκες, αλλά με τόσο μεγάλες απώλειες, ώστε λέγεται ότι ο Πύρρος είπε «άλλη μια τέτοια νίκη και χαθήκαμε». Από τότε η νίκη που έχει τόσο μεγάλο κόστος σε ανθρώπινες ζωές για τον νικητή (σαν να είναι ήττα δηλαδή) ονομάζεται πύρρειος νίκη. Τελικά, ηττήθηκε και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Κάτω Ιταλία.

Ο Πύρρος συνέχισε τις πολεμικές επιχειρήσεις στη νότια Ελλάδα και σε μια νυχτερινή οδομαχία το 272 π.Χ. στο Άργος σκοτώθηκε.

Χάρτης με τη διαδρομή που ακολούθησε ο Πύρρος κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του στην Ιταλία. (πηγή Βικιπαίδεια)

Θέλω κι άλλο!

• Το ελληνικό κράτος της Βακτρίας: βίντεο με ελληνικούς υπότιτλους από το κανάλι Kings and Generals.
• Ινδο-ελληνικό βασίλειο: βίντεο με ελληνικούς υπότιτλους από το κανάλι Kings and Generals.

❦