Αλέκος Σακελλάριος, "Μπράβο, Κολονέλλο"

Εμπρός της Ελλάδος παιδιά. Έγχρωμη λιθογραφία 100x70 εκ. Έργο φιλοτεχνημένο από τον Κώστα Γραμματόπουλο. Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος. Πηγή: φωτογραφικό αρχείο ιστοσελίδας Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού

Με το χαμόγελο στα χείλη

πάν’ οι φαντάροι μας μπροστά...

 

Κι έτσι ήταν, δηλαδή... πραγματικά «με το χαμόγελο στα χείλη» ξε­κίνησαν εκείνο το πρωινό της 28ης Οκτωβρίου τα ελληνικά νιάτα, για να γράψουν με τη λόγχη τους μια από τις πιο ένδοξες σελίδες της Ιστο­ρίας μας, στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας. Με το χαμόγελο στα χείλη έφυγαν αυτοί που έφυγαν για το μέτωπο. Με το χαμόγελο στα χείλη έμειναν κι αυτοί που έμειναν πίσω, στα μετόπισθεν. Βασικό όπλο στον πόλεμο του ’40 το χαμόγελο! Με το χαμόγελο αντιμετώπισαν όλοι οι Έλληνες τον μαυροπουκάμισο καραγκιόζη του Παλάτσο ντε Βενέτσια, που μέσα στη χοντροκέφαλα του είχε δημιουργηθεί η πεποίθηση ότι ο πόλεμος στην Ελλάδα δεν θα ήταν παρά ένας διασκεδαστικός περίπατος για τους κοκορόφτερους φασίστες του.

Αλέκος Σακελλάριος, Οι φάρσες μέσα στην Κατοχή

Αλέκος Σακελλάριος (1913–1991). Πηγή: ert.gr

Ο Δημήτρης Χορν δεν ήταν πάντα ένας σοβαρός, κομψός και γκρίζος κύριος, όπως είναι σήμερα. Κάποτε -δεν λέμε πότε- ήταν ένα τρελόπαιδο, που το έλεγαν Τάκη και που ήταν έτοιμο, πάντοτε, να πάρει μέρος σε κάθε είδους τρέλα της εύθυμης και νεανικής τότε συντροφιάς.

Πρώτος και καλύτερος στις φάρσες, δεν άφηνε σε χλωρό κλαρί τους φίλους του, μια κι είχε την ευχέρεια να τους ξεγελάει με τις εκπληκτικές μιμήσεις που έκανε. Θυμάμαι μια φορά που πήρε τους πιο πολλούς από τους θεατρικούς συγγραφείς σαν Θόδωρος Συνοδινός -ο Συνοδινός ήταν τότε πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων θεατρικών Συγ­γραφέων- και τους κάλεσε, επειγόντως, στα γραφεία της Εταιρείας, για ένα «πολύ σοβαρό» ζήτημα. Οι περισσότεροι την έπαθαν. Και θα την πάθαινα φυσικά κι εγώ, αν στο τέλος του τηλεφωνήματος δεν ξεκαρδιζόταν στα γέλια.

Αλέκος Σακελλάριος, Ιστορίες της Κατοχής

Χαρακτικό του Τάσσου για το μπλόκο της Κοκκινιάς (17 Αυγούστου 1944). Πηγή: Wikipedia

Εφιαλτικές ήταν τότε οι κατοχικές νύχτες που περνάγαμε οι Αθη­ναίοι με την απειλή των «μπλόκων».

Τι ήταν, όμως, τα «μπλόκα»; Οι παλιότεροι θα τα θυμούνται, ασφαλώς. Κάθε λίγο και λιγάκι οι Ναζί απομόνωναν μια συνοικία -έκαναν μπλόκο-, μάζευαν είκοσι, τριάντα, πενήντα ανύποπτους άνδρες, που τους μετέφεραν σαν όμηρους για τα θηριώδη αντίποινα που έκαναν σε περιπτώσεις σαμποτάζ.

Είχε κυκλοφορήσει, ακόμα, και η φήμη ότι πολλοί από αυτούς που μάζευαν στα «μπλόκα» τους έστελναν στη Γερμανία ή για να δουλέψουν σαν εργάτες ή για να τους κλείσουν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως, όπου, μαζί με τους Εβραίους, τους έριχναν σε φούρνους και τους «έκα­ναν σαπούνια». Κι είναι μυστήριο πώς έφτασαν στην κατεχόμενη Αθήνα όλες αυτές οι φρικιαστικές πληροφορίες, οι περισσότερες από τις οποίες τόσο τραγικά επιβεβαιώθηκαν, όταν τέλειωσε ο πόλεμος.

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (5) - στίξη (θεωρία και ασκήσεις)

πηγή εικόνας: https://eduki.com

♦ Εισαγωγικά· σε εισαγωγικά κλείνονται:

1. λόγοι τρίτων που αναφέρονται αυτολεξεί:

             Τότε μας επεσήμανε: «Σκεφθείτε το “φείδου χρόνου”, αγαπητοί».

 

2. λέξεις ή φράσεις που χρησιμοποιούνται ειρωνικά, υποτιμητικά:

            Ποιος έχει σήμερα εμπιστοσύνη στους «πατέρες του έθνους»;

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (5) - 3η Ενότητα, Επιστολή στον Μενοικέα, 122

  

Προτομή του Επίκουρου σε πεντελικό μάρμαρο. Έργο της ρωμαϊκής εποχής (2ο μισό του 2ου αι.). Πηγή: Wikimedia Commons

 

Κείμενο αναφοράς: Επίκουρος, Επιστολή στον Μενοικέα, 122

 

Βασικά σημεία

1. Ο Επίκουρος και η σχολή του.

2. Ηδονή και εὐδαιμονία.

3. Φιλοσοφία και εὐδαιμονία.

4. Γλωσσικές επιλογές.

 

 

Ανάπτυξη

1. Λίγα λόγια για τον Επίκουρο και τη φιλοσοφική του σχολή:

Ο Επίκουρος (341-270 π.Χ.), γιος αθηναίου δασκάλου, γεννήθηκε στη Σάμο και είχε ήδη αρχίσει να διδάσκει στη Μυτιλήνη και στη Λάμψακο, προτού ιδρύσει, το 306, στην Αθήνα τη φιλοσοφική σχολή που ονομάστηκε κῆποι (από τον τόπο όπου συναθροίζονταν τα μέλη της). Η κοινότητα που ίδρυσε ο Επίκουρος διέφερε σε σημαντικά σημεία από την Ακαδημία του Πλάτωνα και το Λύκειο του Αριστοτέλη. Ήταν μία κοινωνία φίλων που ζουν με κοινές αρχές, αποτραβηγμένοι από τον δημόσιο βίο. Η φιλία, η οποία δεν έχει το πολιτικό περιεχόμενο που της δίνουν ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, αλλά αποτελεί αίσθημα συμπάθειας, έχει ιδιαίτερη ηθική σημασία στον επικουρισμό, και ο Κήπος εξασφάλιζε το πλαίσιο για την πραγματοποίησή της. Γυναίκες και δούλοι δεν αποκλείονταν. Το σύνθημά του λάθε βιώσας δεν ήταν επαναστατική καταγγελία της σύγχρονης κοινωνίας, αλλά συνταγή για την κατάκτηση της γαλήνης. Ο καλύτερος τρόπος να επιτύχει κανείς την ασφάλεια και την ευτυχία είναι να αποτραβηχτεί από τη δημόσια ζωή, απολαμβάνοντας, όταν έχει τη δυνατότητα, όλα τα ωραία πράγματα που προσφέρει η ζωή, έχοντας παράλληλα συνειδητοποιήσει πόσα λίγα χρειάζεται στην πραγματικότητα. Αφετηριακό σημείο της διδασκαλίας του είναι η ομορφιά, που προσπάθησε να την ανυψώσει σε αρχή της πρακτικής ζωής και να την εξασφαλίσει στο άτομο. Ο ίδιος ο Επίκουρος ήταν γόνιμος συγγραφέας (γύρω στα 300 συγγράμματα). Από όλη τη συγγραφική παραγωγή μόνο ένα μικρό τμήμα έχει διασωθεί. Έφτασαν ως τις μέρες μας τρεις επιστολές, τις οποίες ο Διογένης ο Λαέρτιος περιέλαβε στον Βίο του Επικούρου: Πρὸς Ἡρόδοτον [συμπυκνωμένη περίληψη των αρχών του ατομισμού], Πρὸς Πυθοκλέα [με βασικό θέμα τα αστρονομικά φαινόμενα], Πρὸς Μενοικέα όπου παρουσιάζει μία σαφή, αν και κάπως υπεραπλουστευμένη έκθεση της επικούρειας ηθικής θεωρίας. Το κείμενο αναφοράς προέρχεται από αυτή την επιστολή.

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου - αδίδακτο (1) - Ξενοφῶν, Ἱέρων 5, 1-3

 

Ξενοφώντας (πηγή: Wikimedia Commons)

Ξενοφῶν, Ἱέρων 5, 1-3

Στο έργο του Ιέρων ο Ξενοφώντας παρουσιάζει τον ομώνυμο τύραννο των Συρακουσών να συνομιλεί με τον ποιητή Σιμωνίδη τον Κείο για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι τύραννοι. Ανάμεσα στα άλλα, όπως τονίζεται στο παρακάτω απόσπασμα, είναι αναγκασμένοι να αποφεύγουν τους άξιους, που τους φοβούνται, και να συνεργάζονται με ανίκανους και διεφθαρμένους.

Χαλεπὸν δ᾽ ἐρῶ σοι καὶ ἄλλο πάθημα, ὦ Σιμωνίδη, τῶν τυράννων. Γιγνώσκουσι μὲν γὰρ οὐδὲν ἧττον τῶν ἰδιωτῶν τοὺς ἀλκίμους τε καὶ σοφοὺς καὶ δικαίους. Τούτους δ᾽ ἀντὶ τοῦ ἄγασθαι φοβοῦνται, τοὺς μὲν ἀνδρείους, μή τι τολμήσωσι τῆς ἐλευθερίας ἕνεκεν, τοὺς δὲ σοφούς, μή τι μηχανήσωνται, τοὺς δὲ δικαίους, μὴ ἐπιθυμήσῃ τὸ πλῆθος ὑπ᾽ αὐτῶν προστατεῖσθαι. Ὅταν δὲ τοὺς τοιούτους διὰ τὸν φόβον ὑπεξαιρῶνται, τίνες ἄλλοι αὐτοῖς καταλείπονται χρῆσθαι ἀλλ᾽ ἢ οἱ ἄδικοί τε καὶ ἀκρατεῖς καὶ ἀνδραποδώδεις; Οἱ μὲν ἄδικοι πιστευόμενοι, διότι φοβοῦνται ὥσπερ οἱ τύραννοι τὰς πόλεις μήποτε ἐλεύθεραι γενόμεναι ἐγκρατεῖς αὐτῶν γένωνται, οἱ δ᾽ ἀκρατεῖς τῆς εἰς τὸ παρὸν ἐξουσίας ἕνεκα, οἱ δ᾽ ἀνδραποδώδεις, διότι οὐδ᾽ αὐτοὶ ἀξιοῦσιν ἐλεύθεροι εἶναι. Χαλεπὸν οὖν καὶ τοῦτο τὸ πάθημα ἔμοιγε δοκεῖ εἶναι, τὸ ἄλλους μὲν ἡγεῖσθαι ἀγαθοὺς ἄνδρας, ἄλλοις δὲ χρῆσθαι ἀναγκάζεσθαι. Ἔτι δὲ φιλόπολιν μὲν ἀνάγκη καὶ τὸν τύραννον εἶναι: ἄνευ γὰρ τῆς πόλεως οὔτ᾽ ἂν σῴζεσθαι δύναιτο οὔτ᾽ εὐδαιμονεῖν: ἡ δὲ τυραννὶς ἀναγκάζει καὶ ταῖς ἑαυτῶν πατρίσιν ἐνοχλεῖν.

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (4) - Κείμενο: "Στους ορίζοντες του 21ου αιώνα" (Φάκελος υλικού) - σημειώσεις και σχεδιαγράμματα

  

Μια τίγρης σε έναν λόφο με φόντο μια πόλη όπου κάποτε υπήρχαν δάση (Ρόμπιν Ντάριους Κοντς, Γερμανία). Πηγή: Οι κορυφαίες φωτογραφίες άγριας ζωής για το 2024, Η Καθημερινή

ΕΝΟΤΗΤΑ 10η – Εμείς και το Φυσικό Περιβάλλον: Φόβοι και προσδοκίες

 

Κείμενο: Στους ορίζοντες του 21ου αιώνα (σελ. 138)

Πλαγιότιτλοι

1. Επαρκούν τα τρόφιμα για τον ολοένα αυξανόμενο πληθυσμό;

2. Επαρκούν τα τρόφιμα, πρόβλημα η σπατάλη.

3. Η δύναμη υποβάθμισης του περιβάλλοντος είναι σήμερα πολύ επικίνδυνη.

4. Οι μη ανανεώσιμοι πόροι θα εξαντληθούν.

5. Η υποβάθμιση του περιβάλλοντος είναι παγκόσμιο φαινόμενο.

6. Πώς θα αντιδράσει το περιβάλλον, όταν η ανθρώπινη παρέμβαση θα το έχει μεταβάλει σε κάτι που δεν θα μπορεί να αποκαλείται φυσικό;

7. Ποιος θα εφαρμόσει σχέδια ορθής διαχείρισης του περιβάλλοντος;

 

Λογοτεχνία γ΄ λυκείου (2) - Θανάσης Βαλτινός, "Φουραντάν"

  

Ο Θανάσης Βαλτινός γεννήθηκε στο Καστρί Κυνουρίας, το 1932. Από το 1950 ζει στην Αθήνα. Σπούδασε κινηματογράφο. Έχει γράψει σενάρια για τον κινηματογράφο, διηγήματα και μυθιστορήματα. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες. (πηγή: Βιβλιονέτ)

 

Βαλτινός Θ., Φουραντάν

«Ο Θανάσης Βαλτινός είναι ο μέγας πυκνωτής των ιστοριών. Μέσα σε ελάχιστες σελίδες, με ολιγόλεκτες αράδες, καταφέρνει να αφηγηθεί ιστορίες πλούσιες σε νόημα και σημασία. Μάστορας του μίνιμουμ, καταβυθισμένος στην καθημερινότητα αλλά και στην Ιστορία, με κεφαλαίο ιώτα, ο Βαλτινός χαρτογραφεί πεισματικά το χάος της ελληνικής πραγματικότητας, στήνει με ασπρόμαυρες στιγμιαίες λήψεις, με πολαρόιντ, σε αχανείς χώρους, εκθέσεις που, σαν εγκαταστάσεις του μεγάλου εικαστικού ιστοριοδίφη Christian Boltanski (1944), φωτίζουν το σκοτεινό ορυχείο του χρόνου»

[πηγή: Λογοτεχνία, Φάκελος εκπαιδευτικού, σελ.36-37]

 

Λογοτεχνία γ΄ λυκείου (1) - ερμηνευτικό σχόλιο (θέματα και ενδεικτικές απαντήσεις)

Γεώργιος Ροϊλός (1867-1928), Οι ποιητές (π. 1919). Λάδι σε μουσαμά, 130 εκ. x 170 εκ. Βρίσκεται στη συλλογή του Φιλολογικού Συλλόγου "Παρνασσός". Μεγάλοι ποιητές της γενιάς του 1880. Στα δεξιά της σύνθεσης απεικονίζεται ο Α. Προβελέγγιος να διαβάζει κάποιο ποίημά του, ενώ από τα αριστερά προς τα δεξιά διακρίνονται οι Γ. Στρατήγης, Γ. Δροσίνης, I. Πολέμης, K. Παλαμάς και Γ. Σουρής. (πηγή: Wikimedia Commons)

Λογοτεχνία Γ΄ λυκείου

 

Τρόπος εξέτασης

Το τρίτο θέμα σχετίζεται με το λογοτεχνικό κείμενο και αφορά στην παραγωγή ερμηνευτικού σχολίου, με το οποίο επιδιώκεται οι υποψήφιοι/ες, αφενός να αναπτύσσουν κρίσιμα θέματα/ερωτήματα που πραγματεύεται το λογοτεχνικό κείμενο, αξιοποιώντας συνδυαστικά κειμενικούς δείκτες ή και στοιχεία συγκειμένου, αφετέρου να τοποθετούνται/ ανταποκρίνονται στα θέματα/ερωτήματα αυτά, τεκμηριώνοντας τις προσωπικές τους θέσεις. Η προβλεπόμενη έκταση της απάντησης μπορεί να κυμαίνεται από 100 έως 200 λέξεις. Το τρίτο θέμα βαθμολογείται με 15 μονάδες.

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (3) - Ρηματικό πρόσωπο, ύφος

 

πηγή εικόνας: Pexels

Επιλογή ρηματικού προσώπου

 

• Ανήκω στον κόσμο, αλλά αυτός ο κόσμος δεν μου ανήκει, δεν είναι κτήμα μου. Είμαι ο διαχειριστής της ζωής και όχι ο ιδιοκτήτης της. Δεν είμαι δούλος του κόσμου, ούτε όμως έγινα κι αφεντικό του. Απλώς παραμένω οικονόμος της ζωής.
• Ανήκουμε στον κόσμο, αλλά αυτός ο κόσμος δεν μας ανήκει, δεν είναι κτήμα μας. Είμαστε οι διαχειριστές της ζωής και όχι οι ιδιοκτήτες της. Δεν είμαστε δούλοι του κόσμου, ούτε όμως γίναμε κι αφεντικά του. Απλώς παραμένουμε οικονόμοι της ζωής.