Ιστορία Γ΄ λυκείου (19) - Ο ανταγωνισμός στο στρατόπεδο των νικητών

Οι τρεις μεγάλοι ηγέτες στη Διάσκεψη του Πότσδαμ: Ουίνστον Τσόρτσιλ, Χάρι Τρούμαν και Ιωσήφ Στάλιν. [πηγή: Βικιπαίδεια]

Βασικά σημεία

 

Ο ανταγωνισμός μεταξύ των Συμμάχων και οι συμφωνίες για το μέλλον της Ευρώπης

 

§ 1 Σφαίρες επιρροής και Συνδιάσκεψη της Γιάλτας

• Εμφανίζονται σημάδια ανταγωνισμού μεταξύ των συμμάχων, της σοσιαλιστικής Ρωσίας και των φιλελεύθερων δυτικών δυνάμεων, ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου.
• Οκτώβριος 1944: Τσόρτσιλ και Στάλιν κατανέμουν την επιρροή τους σε Ελλάδα (Βρετανία), Βουλγαρία (Ρωσία) και Γιουγκοσλαβία (κατ' ισομοιρία).
• Συνδιάσκεψη της Γιάλτας (4-11 Φεβρουαρίου 1945): Τσόρτσιλ, Ρούζβελτ και Στάλιν συμφωνούν στη συγκρότηση κυβερνήσεων αντιπροσωπευτικών όλων των δημοκρατικών τάσεων με στόχο τη διενέργεια ελεύθερων εκλογών. Οι δυτικοί Σύμμαχοι θεώρησαν ότι η συμφωνία αυτή είχε καταπατηθεί από τον Στάλιν, διαδοχικά, στη Ρουμανία και την Πολωνία.

 

§ 2 Συνδιάσκεψη Πότσνταμ

• Συνδιάσκεψη στο Πότσνταμ (Ιούλιος 1945): η Σοβιετική Ένωση θέλει να ελέγξει την Ανατολική Ευρώπη· οι δυτικοί Σύμμαχοι διαφωνούν. Ο Τσόρτσιλ θα μιλήσει για το «iron curtain» («σιδηρούν παραπέτασμα») που πάει να υψωθεί ανάμεσα στη ζώνη υπό σοβιετική επιρροή και τη λοιπή Ευρώπη.
• Αρχίζει ο Ψυχρός πόλεμος: ο ανελέητος ανταγωνισμός μεταξύ των νικητών του πολέμου.

 

6/12/1944: Βρετανικά άρματα και στρατιώτες εισβάλλουν στα κεντρικά γραφεία του ΕΑΜ, στην οδό Κοραή, απέναντι από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. (πηγή: Βικιπαίδεια)

Η πολιτική κρίση στην Ελλάδα και τα «Δεκεμβριανά»

 

§ 1 Πολιτική διαίρεση μεταξύ των Ελλήνων

• Οι δύο προτάσεις για τη μεταπολεμική πορεία και της Ελλάδας: κοινοβουλευτική δημοκρατία (κατά το δυτικό πρότυπο), που ήθελε η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, ή υπαρκτός σοσιαλισμός (κατά το πρότυπο της Σοβιετικής Ένωσης), που προτιμούσε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ;
• Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης: πολιτικό παράγωγο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

 

§ 2 Τα Δεκεμβριανά

• Ο Γεώργιος Παπανδρέου περιέλαβε στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση εκπροσώπους όλων των αντιμαχόμενων μερίδων.
• Σύμφωνο Καζέρτας (26 Σεπτεμβρίου 1944): ο Βρετανός στρατηγός Σκόμπυ ανέλαβε τη διοίκηση των στρατιωτικών δυνάμεων στην Ελλάδα.
• Η Αθήνα απελευθερώθηκε στις 12 Οκτωβρίου 1944, αλλά μετά από ενδοκυβερνητικές διαφωνίες παραιτήθηκαν οι υπουργοί που προέρχονταν από το ΕΑΜ.
• Ακολούθησαν συγκρούσεις στο κέντρο της Αθήνας των φιλοκυβερνητικών δυνάμεων (μικρό τμήμα του ελληνικού στρατού, χωροφυλακή και το βρετανικό εκστρατευτικό σώμα) με δυνάμεις του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ. Επικράτησαν οι φιλοκυβερνητικές δυνάμεις και ακολούθησε η Συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945), η οποία προέβλεπε τη διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών και δημοψηφίσματος επί του πολιτειακού ζητήματος.

 

 ❦