 |
| K. Γ. Καρυωτάκης (1896-1928) |
Βίος και έργο
Πολλές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του ποιητή περιλαμβάνει το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Φρέντυ Γερμανού (προβλήθηκε το 1981) στη σειρά "Εκπομπές που αγάπησα". Μιλούν πρόσωπα που γνώρισαν τον Καρυωτάκη στην Πρέβεζα και αφηγούνται περιστατικά από την παραμονή του εκεί. Στην εκπομπή εμφανίζεται και ο αδελφός του ποιητή, Θάνος Καρυωτάκης.
Πλούσιο υλικό για τον Καρυωτάκη θα βρείτε και στο μπλογκ ...κ' η ποίησις είναι το καταφύγιο που φθονούμε.
❧
Kώστας Καρυωτάκης, Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα
Από εκφραστική άποψη θα πρέπει να προσεχτεί η παρομοίωση με την οποία ξεκινάει το ποίημα και η οποία στοιχειοθετεί και τον τίτλο του. Η ανθοδέσμη από τριαντάφυλλα συμβολίζει με τον πιο εύγλωττο τρόπο το ερωτικό κάλεσμα και την ερωτική επιθυμία, τα στοιχεία ακριβώς που ακυρώνονται στην τελευταία στροφή. Θα πρέπει επίσης να σχολιαστούν οι τρεις τελευταίοι στίχοι του ποιήματος, όπου συσσωρεύονται ερωτηματικές αντωνυμίες και ερωτήματα που τίθενται από τον ποιητή και μένουν αναπάντητα. Οι δυο στροφές του ποιήματος έχουν διαφορετικό ύφος. Στην πρώτη υποβόσκει κάποια ειρωνική διάθεση του Καρυωτάκη, με την έκφραση μιας αμφιθυμίας απέναντι στο όμορφο βράδυ. Αυτή η διάθεση δηλώνεται κυρίως με τη φράση «αιφνίδια καλοσύνη», με το παρενθετικό «θα ’λεγες» και φυσικά με την τελευταία πρόταση «Η σκέψις, τα ποιήματα,/ βάρος περιττό». Η τελευταία αυτή αναφορά πρέπει να προσεχτεί ιδιαίτερα, γιατί δείχνει τη διάσταση ανάμεσα στην ποίηση και τη ζωή, που φαίνεται ότι απασχολεί γενικότερα τον Καρυωτάκη στην ποίησή του. Η δεύτερη στροφή αρχίζει με μια πολύ δυνατή μεταφορά, που δίνει το στίγμα της ψυχικής του διάθεσης με ένα στίχο εξαιρετικής πρωτοτυπίας: «έχω κάτι σπασμένα φτερά». Σε αυτήν τη στροφή όλα πια είναι καθαρά και όλα μοιάζουν δίχως νόημα. Η φαινομενική αντίθεση ανάμεσα στις δυο στροφές καθιστά πιο δραστικό το περιεχόμενο της δεύτερης και πιο έντονο το συναίσθημα της ματαίωσης. Η χρήση του πρώτου προσώπου με την εξομολογητική του ειλικρίνεια οξύνει τη δύναμη της βιωματικής κατάθεσης, ενώ ο ελεύθερος στίχος του απελευθερώνει περισσότερο την (αυτο)κριτική διάθεση του ποιητή και δένει με την τολμηρότερη εκφραστική και θεματική του ποιήματος.
Βιβλίο του καθηγητή, σελ. 96-97
Σχολιασμός περιεχομένου
1η στροφή: η ερωτική ατμόσφαιρα
Η σκηνή τοποθετείται κάποιο καλοκαιρινό βράδυ (στ. 2, 8, 15), το οποίο η ποιητική φωνή το παρομοιάζει με μπουκέτο τριαντάφυλλα: έρχεται στο νου κάτι όμορφο και δροσερό, όπως τα συγκεκριμένα λουλούδια, και ταυτόχρονα κάτι που παραπέμπει σε ατμόσφαιρα αισθηματική/ερωτική. Η εντύπωση συνοδεύεται από μια πολύ ευχάριστη και ευαίσθητη μυρωδιά (στ. 3-4 μεταφορές: κάποια χρυσή, λεπτότατη/ …ευωδιά): η διέγερση όρασης και όσφρησης αμέσως φέρνει ευτυχία στην ψυχή (στ. 5-6).
Το πρόσωπο που μιλά στέκεται κρατώντας το παλτό του (στ.7· θυμάται, σκέφτεται ή νιώθει αμηχανία;) και φαίνεται ταραγμένο (στ. 8 στ’ ανεστραμμένο πρόσωπο …). Αισθάνεται μια ένταση στην ατμόσφαιρα που θυμίζει ερωτική επαφή (στ. 9 ηλεκτρισμένη από φιλήματα). Μέσα σε αυτό το κλίμα κάθε ενδιαφέρον για στοχασμό και ποίηση είναι περιττό (στ. 11-12).
2η στροφή: το αδιέξοδο
Ο πρώτος στίχος της 2ης στροφής διαλύει αμέσως το ερωτικό κλίμα της 1ης στροφής:
Έχω κάτι σπασμένα φτερά.
Τα σπασμένα φτερά (μεταφορική έκφραση, ασφαλώς) παραπέμπουν στην απογοήτευση, στην απαισιοδοξία, στην αδυναμία, στην αποτυχία. Το ποιητικό πρόσωπο είτε έχει απογοητευτεί από τον έρωτα είτε δείχνει ανίκανο να τον απολαύσει μέσα στη ζεστή και όμορφη ατμόσφαιρα:
δεν ξέρω καν γιατί μας ήρθε
το καλοκαίρι αυτό.
Τα αναπάντητα ερωτήματα (στ. 16-19) υπογραμμίζουν το αδιέξοδο στη ζωή του, που είναι γενικό και απόλυτο: δεν περιμένει ούτε απρόσμενες χαρές ούτε αγάπες ούτε ονειρεμένα ταξίδια.
Στιχουργική
Το ποίημα είναι γραμμένο σε ελεύθερο στίχο, χωρίς σταθερό αριθμό συλλαβών ανά στίχο και ίδιο αριθμό στίχων ανά στροφή. Επίσης, η ομοιοκαταληξία χρησιμοποιείται αραιά και χωρίς σταθερό τύπο: ζευγαρωτή στους στ. 4-5· πλεχτή στους στ. 9 και 11· επίσης, ομοιοκαταληκτούν οι στ. 2, 7, 12, 15 και 18· 13 και 16.
❦
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου