Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου (2) - Ενότητα 2η

Εξωτερική όψη της κύλικας του Δούριδος: ένα σχολείο της Αθήνας του 5ου π.Χ. αι. [πηγή: κατάλογος Αρχαιολογίας & Τέχνης, Perseus Digital Library, Photograph by Maria Daniels, courtesy of the Staatliche Museen zu Berlin, Preuίischer Kulturbesitz: Antikensammlun, February - March 1992]

 

 

Ενότητα 2^η Η εκπαίδευση των παιδιών στην αρχαία Αθήνα

 

 

Συμπληρωματικά υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

Ο Πλάτων -το πραγματικό του όνομα ήταν Αριστοκλής- γεννήθηκε γύρω στο 428/427 π.Χ. στην Αθήνα. Η οικογένεια του διχάστηκε πολιτικά μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, καθώς κάποιοι συγ­γενείς του ήταν δημοκρατικοί και κάποιοι άλλοι ολιγαρχικοί. Καταλυτική υπήρξε η γνωριμία του με τον Σωκράτη, του οποίου έζησε τη δίκη και την καταδίκη από κοντά. Ταξίδεψε αρκετά και συνάντησε άλ­λους σοφούς της εποχής του. Όταν επέστρεψε στην πόλη του από τα πρώτα ταξίδια του, γύρω στο 395 π.Χ., δεν έδειξε ενδιαφέρον για συμμετοχή στην πολιτική ζωή της Αθήνας -τον συγκινούσε περισσό­τερο η συγκρότηση μιας ιδεώδους πολιτείας που θα στηριζόταν στη γνώση του Αγαθού. Περί το 387 π.Χ., δημιούργησε μια σχολή στους κήπους του Ακάδημου, την περίφημη Ακαδημία.

Βασική του πεποίθηση ήταν ότι μόνο μέσα από τη φιλοσοφία οι πολιτικοί θα μπορούσαν να βρουν το σωστό δρόμο. Η απογοήτευσή του από την πολιτική κατάσταση της πατρίδας του -η οποία είχε καταδικάσει σε θάνατο έναν Σωκράτη- τον ώθησε να αναζητήσει άλλες πολιτείες για να εφαρμόσει τις απόψεις του περί διακυβέρνησης. Επισκέφτηκε συγκεκριμένα για το σκοπό αυτόν τρεις φορές τη Σι­κελία. Κατά την πρώτη του επίσκεψη στις Συρακούσες είχε συνάψει φιλία με τον Δίωνα, αλλά είχε δια­φωνήσει με τον τύραννο Διονύσιο Α'. Ακολούθησαν άλλες δύο επισκέψεις, όταν την εξουσία είχε α­ναλάβει ο Διονύσιος Β'.

Ο Πλάτων πέθανε περί το 348/347 π.Χ., έχοντας αφοσιωθεί τα τελευταία χρόνια της ζωής του στις μελέτες του και στην Ακαδημία· μάλιστα, κατά τον Παυσανία, τον έθαψαν εκεί κοντά.

Τα έργα του, εκτός από την Απολογία Σωκράτους και φυσικά τις επιστολές του, έχουν μορφή δια­λόγου. Στους διαλόγους του δεν εμφανίζεται ποτέ ο ίδιος, αποστασιοποιούμενος έτσι από την επιχει­ρηματολογία που αναπτύσσεται εκεί. Τα θέματα που θίγονται είναι η αρετή (ανδρεία, σωφροσύνη, δι­καιοσύνη), τα της πολιτείας, η οντολογία, η διαλεκτική, η ποίηση, η τέχνη.

Φυσικά είναι αδύνατο να αναφερθούμε στο πλήθος των ζητημάτων που εγείρονται και ανακινού­νται στο πλατωνικό έργο, γι’ αυτό θα περιοριστούμε στην αναφορά μερικών έργων του: Λάχης, Χαρμίδης, Πρωταγόρας, Γοργίας, Συμπόσιον, Φαίδων, Φαῖδρος Τίμαιος, Κριτίας, Νόμοι, Κρίτων κ.ά.

βιβλίο του καθηγητή (Α΄ Γυμνασίου), σελ.72-73

 

Αρχαίο κείμενο	Μετάφραση
Ἐν Ἀθήναις διδάσκουσι καὶ νουθετοῦσι	Στην Αθήνα διδάσκουν και συμβουλεύουν
τοὺς παῖδας μετ’ ἐπιμελείας.	τα παιδιά με φροντίδα.
Πρῶτον μὲν καὶ τροφὸς καὶ μήτηρ	Πρώτα απ' όλους και η παραμάνα και η μητέρα
καὶ παιδαγωγὸς καὶ αὐτὸς ὁ πατὴρ ἐπιμελοῦνται,	και ο παιδαγωγός και ο ίδιος ο πατέρας φροντίζουν
ὅπως βέλτιστος γενήσεται ὁ παῖς,	πώς θα γίνει το παιδί ακόμα καλύτερο
διδάσκοντες ὅτι τὸ μὲν δίκαιόν, τὸ δὲ ἄδικον	διδάσκοντας ότι το ένα είναι δίκαιο, το άλλο άδικο,
καὶ τόδε μὲν καλόν, τόδε δὲ αἰσχρόν ἐστι.	αυτό ωραίο, το άλλο άσχημο.
Εἶτα δέ, ἐπειδὰν οἱ παῖδες εἰς ἡλικίαν ἔλθωσιν,	Έπειτα, τα παιδιά όταν φτάσουν στην κατάλληλη ηλικία
οἱ γονεῖς εἰς (οἴκους) διδασκάλων πέμπουσιν	οι γονείς τα στέλνουν στα σπίτια των δασκάλων,
ἔνθα οἱ μὲν γραμματισταὶ ἐπιμελοῦνται	όπου οι δάσκαλοι της γραφής και της ανάγνωσης φροντίζουν
ὅπως γράμματα μάθωσιν καὶ τὰ γεγραμμένα ἐννοῶσι,	να μάθουν γράμματα και να καταλαβαίνουν όσα είναι γραμμένα,
οἱ δὲ κιθαρισταὶ τῷ κιθαρίζειν	ενώ οι κιθαριστές με το να παίζουν λύρα
ἡμερωτέρους αὐτοὺς ποιεῖν πειρῶνται	προσπαθούν να τα κάνουν πιο ήμερα
καὶ οἰκειοῦσι τὰς τῶν παίδων ψυχὰς	και εξοικειώνουν την ψυχή τους
πρὸς τὸν ῥυθμὸν καὶ τὴν ἁρμονίαν.	στον ρυθμό και την αρμονία.
Ἔτι οἱ παῖδες φοιτῶσιν	Επιπλέον, τα παιδιά συχνάζουν
ἐν γυμνασίοις καὶ παλαίστραις,	στα γυμναστήρια και στις παλαίστρες,
ἔνθα οἱ παιδοτρίβαι	όπου οι δάσκαλοι της γυμναστικής
βελτίω τὰ σώματα αὐτῶν ποιοῦσι,	κάνουν τα σώματά τους πιο δυνατά,
ἵνα μὴ ἀναγκάζωνται ἀποδειλιᾶν	για να μην αναγκάζονται να δειλιάζουν
διὰ τὴν τῶν σωμάτων πονηρίαν.	εξαιτίας της κακής σωματικής κατάστασης.

   

Πλάτων, Πρωταγόρας 325c-326c (ελεύθερη διασκευή)