Αρχαία Ελληνικά Κείμενα (μετάφραση) Α΄ Γυμνασίου (6) - Οδύσσεια, α 361-497

Πηνελόπη (1519) από τον ιταλό ζωγράφο και γλύπτη Domenico Beccafumi (1484-1551)

α 361-497, στο παλάτι του Οδυσσέα· πρώτη εμφάνιση της Πηνελόπης

Βασικά σημεία:

1. Η στάση του Τηλέμαχου.

2. Ο χαρακτηρισμός των προσώπων του έπους (ηθογράφηση).

3. Η κατάσταση στην Ιθάκη και στο παλάτι του Οδυσσέα.

Ανάπτυξη:

1. Από την ανάγνωση της ενότητας προκύπτει πως η προσπάθεια της Αθηνάς να παροτρύνει τον Τηλέμαχο να αναλάβει τις ευθύνες του δεν πήγε χαμένη. Πρέπει να ξεχάσουμε το συνεσταλμένο και αναποφάσιστο Τηλέμαχο· ο νέος είναι πλέον ώριμος να πάρει την τύχη του σπιτιού του στα χέρια του. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα από τον τρόπο που μιλά στη μητέρα του, την Πηνελόπη (στ. 401 «σ’ αυτό το σπίτι εγώ είμαι ο κυβερνήτης»), από τον τρόπο που προειδοποιεί τους μνηστήρες (στ. 418-9 «έξω από το παλάτι πια· αλλού να ψάξετε για τα έτοιμα τραπέζια») αλλά και από την αποφασιστικότητα με την οποία αντιμετωπίζει στη συνέχεια τον Αντίνοο και τον Ευρύμαχο, δύο πολύ σημαντικούς μνηστήρες.

2. Η προσωπικότητα των προσώπων του έπους, αλλά και οποιουδήποτε άλλου έργου, μπορεί να περιγραφεί από τα εξής:

(α) από τα λόγια, τα έργα, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους

(β) από τα λόγια, τα έργα, τις σκέψεις και τους χαρακτηρισμούς των άλλων γι’ αυτούς.

Ας προσπαθήσουμε τώρα να ηθογραφήσουμε την Πηνελόπη:

Στίχοι	Χαρακτηρισμός (ηθογράφηση)
367 …σκεφτική και φρόνιμη…      →	συνετή
372 …τη λαμπερή μαντίλα της τραβώντας γύρω       στα μάγουλά της.    →	σεμνή
374 …εκείνη δακρυσμένη… 380 …σπαράζει την καρδιά μου…    →	βαθιά λυπημένη, συγκλονισμένη από την απουσία του συζύγου
382-3 …τέτοιο το πρόσωπο που εγώ ποθώ … η μορφή του αντρός μου    →	πιστή
409-410 …όλοι τους ολοφάνερα κάνουν ευχή,        μαζί της θέλουν να πλαγιάσουν στο κρεβάτι. →	πολύ όμορφη, ελκυστική

3. Σύμφωνα με όσα λέγονται στους στίχους της ενότητας 408-426 η κατάσταση στην Ιθάκη έχει περίπου έτσι: μετά τα τόσα χρόνια απουσίας του Οδυσσέα από το παλάτι του μια ομάδα από αρχοντόπουλα της Ιθάκης αλλά και των γύρω νησιών (Σάμη, Δουλίχιο, Ζάκυνθος στ. 273), οι μνηστήρες, καθημερινά περνούν τις ώρες τους μέσα στο αρχοντικό του και ζητούν να παντρευτούν τη γυναίκα του Οδυσσέα, την Πηνελόπη. Παράλληλα, τρων, πίνουν και γλεντούν ξοδεύοντας την περιουσία τού απόντα βασιλιά χωρίς να μπορεί κανείς να τους διώξει από εκεί.

❦