Ιστορία Α΄ Γυμνασίου (6) - Μυκηναϊκός κόσμος

Ο Μυκηναϊκός κόσμος

Βασικά σημεία

1. Χρονικά όρια. Βασικές πληροφορίες.

(α) ο πρώτος μεγάλος ελληνικός πολιτισμός:

Πρώτος μεγάλος ελληνικός πολιτισμός θεωρείται ο Μυκηναϊκός, που αναπτύχθηκε κατά το 1600-1100 π.Χ. στην ηπειρωτική Ελλάδα. Είχε κέντρο τις Μυκήνες.

(β) οι βασιλικοί τάφοι:

Ήρθαν στο φως στην ακρόπολη των Μυκηνών χάρη στις ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν.

Παρακολουθήστε στο βίντεο ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή και τις αρχαιολογικές δραστηριότητες του Ερρίκου Σλήμαν

 

(γ) τα μυκηναϊκά ανάκτορα:
Ήταν διοικητικά κέντρα που χτίστηκαν περί το 1400 π.Χ. στην κορυφή οχυρωμένων ακροπόλεων. Έχουν βρεθεί στις Μυκήνες, Τίρυνθα, Θήβα και Πύλο. Γύρω στα 1200 π.Χ. καταστράφηκαν.

 

2. Τι δανείστηκαν οι Μυκηναίοι από τους Μινωίτες;

Οι Μυκηναίοι είχαν στενές επαφές με τους Μινωίτες και πήραν από αυτούς: την γραφή (που όμως ήταν διαφορετική από την μινωική), τεχνολογικά επιτεύγματα και κάποιες μορφές τέχνης.

 

3. Οι κύριες οικονομικές δραστηριότητες των Μυκηναίων:

Γεωργία, κτηνοτροφία, βιοτεχνία, ενώ ξεχώρισαν ιδιαίτερα στο εμπόριο και στη ναυτιλία. Οι Μυκηναίοι τεχνίτες διακρίνονταν στην επεξεργασία του ελεφαντόδοντου, των μετάλλων και του λίθου. 

 

4. Η οργάνωση της κοινωνίας τους

Για την ιεραρχία της μυκηναϊκής κοινωνίας δες το σχήμα της σελ. 30 του βιβλίου. Οι κοινωνικές τάξεις:

• Άναξ (ήταν ο ηγεμόνας της περιοχής και κατοικούσε στο ανάκτορο)
• Αυλικοί
• Ιερείς
• Δήμος (ο λαός, που κατοικούσε σε χωριά γύρω από το ανάκτορο· ήταν γεωργοί, κτηνοτρόφοι και τεχνίτες)
• Δούλοι

 

Μυκηναϊκή επιγραφή σε Γραμμική Β΄ γραφή (Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών)

5. Μερικά βασικά χαρακτηριστικά της Γραμμικής Β΄ γραφής

- είναι μάλλον εξέλιξη της Γραμμικής Α΄ των Μινωιτών.

- αποκρυπτογραφήθηκε το 1952 από τους Μάικλ Βέντρις και Τζον Τσάντγουικ, οι οποίοι απέδειξαν ότι η Γραμμική Β΄ αποδίδει ελληνική γλώσσα. Τα κείμενα περιέχουν πληροφορίες για οικονομικές δραστηριότητες.

- πρόκειται για συλλαβική γραφή: κάθε σύμβολο αποδίδει μια συλλαβή.

- γραφόταν σε πήλινες πινακίδες που χρονολογούνται μετά το 1400 π.Χ. Πολλές πινακίδες βρέθηκαν σε Μυκήνες, Τίρυνθα, Θήβα και Χανιά.

- λίγοι εξειδικευμένοι γραφείς γνώριζαν να τη χρησιμοποιούν.

- έπαψε να χρησιμοποιείται μετά το 1200 π.Χ. περίπου.

Σημαντικές πόλεις και εμπορικές διαδρομές των Μυκηναίων

 

 

6. Η εξάπλωση και η κατάρρευση

(α) οι περιοχές όπου ταξίδεψαν και ίδρυσαν αποικίες οι Μυκηναίοι (φαίνονται στον παραπάνω χάρτη):

- Αιγαίο και παράλια Μικρασίας.

- Κύπρος και Εγγύς Ανατολή.

- Νότια Ιταλία, Σικελία, Ισπανία. 

(β) τα γεγονότα που δείχνουν την κατάρρευση της μυκηναϊκής δύναμης:

- Καταστροφές ανακτόρων και οικισμών.

- Εξαφάνιση της Γραμμικής Β΄.

(γ) τα αίτια της κατάρρευσης:

- ίσως λόγω μετακινήσεων νέων ελληνικών φύλων.

- εσωτερικές αναταραχές.

- επιθέσεις των λεγόμενων «λαών της θάλασσας».

- πιθανόν, σε συνδυασμό των παραπάνω λόγων.

 

Παρακολουθήστε ένα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ για τον Μυκηναϊκό πολιτισμό

❧ 

 

Μυκηναϊκή Θρησκεία και Τέχνη

Βασικά σημεία

 

1. Θεοί, ιερά και ιερατείο των Μυκηναίων

- Στις πινακίδες της Γραμμικής Β΄ αναφέρονται οι περισσότεροι θεοί του ελληνικού δωδεκάθεου: Δίας, Ήρα, Ποσειδώνας κλπ., αλλά όχι ο Απόλλωνας. Επίσης, αναφέρεται η θεά Πότνια, που είχε ξεχωριστή θέση.

- Είχαν μικρά ιερά και όχι μεγάλους ναούς, όπως και οι Μινωίτες.

- Το ιερατείο το αποτελούσαν άνδρες και γυναίκες.

2. Τέχνη 

(α) τα κυκλώπεια τείχη:

Ήταν τείχη που οχύρωναν τα ανάκτορα και χτίζονταν με τεράστιους ογκόλιθους (δες σελ.30) στις ακροπόλεις.

Τομή θολωτού τάφου. Ο τάφος του Αγαμέμνονα ή Ο θησαυρός του Ατρέα

(β) οι θολωτοί τάφοι:
Αποτελούνταν από έναν κυκλικό θάλαμο με θολωτή οροφή, στον οποίο έφτανε κανείς από έναν μακρύ διάδρομο με πέτρινους τοίχους. Όλο το οικοδόμημα, μετά την ταφή σκεπαζόταν με χώμα και έμοιαζε με λόφο.

 

Το εσωτερικό του Θησαυρού του Ατρέα

 

(γ) μερικά σημαντικά αντικείμενα μυκηναϊκής μεταλλοτεχνίας:
- κοσμήματα (χρυσά, ασημένια), σκεύη με ανάγλυφες παραστάσεις·
- ξίφη και εγχειρίδια (σπαθάκια)·
- χρυσές προσωπίδες νεκρών ηγεμόνων.

 

 

Χρυσό σκουλαρίκι (περίπου 1600 π.Χ.), μουσείο Λούβρου

 

 

✍ Άσκηση

Δοκιμάστε τις γνώσεις σας λύνοντας την επόμενη διαδραστική άσκηση:

 

Θέλω κι άλλο!

• Μυκηναϊκή κοινωνία και διοίκηση: εκπαιδευτικό βίντεο από το Φωτόδεντρο.
• Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο: συλλογή μυκηναϊκών αρχαιοτήτων.
• Παπαδημητρίου Άλκηστις, Μυκήνες, ψηφιακή έκδοση από το ΄Ιδρυμα Λάτση.
• Δείτε το σχεδιάγραμμα της ενότητας.

 

❦