Ιστορία Α΄ Γυμνασίου (9) - Η πόλη-κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύματος

Ανάγλυφο τοπογραφικό σχέδιο της Αθήνας και των τειχών της κατά τους κλασικούς χρόνους
(πηγή: ιστοσελίδα Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών)

 

Η πόλη-κράτος και η εξέλιξη του πολιτεύματος

Βασικά σημεία της ενότητας

 

1. Συστατικά στοιχεία της πόλης-κράτους:

- στόχος της η καλή ζωή των πολιτών (Αριστοτέλης)

- κέντρο το ἄστυ, με τα σπίτια και τα καταστήματα, που χτιζόταν γύρω από την ακρόπολη.

- ναοί και δημόσια κτίρια χτίζονταν στην ακρόπολη.

- κάποιες πόλεις είχαν τείχη.

- γεωργοί και κτηνοτρόφοι κατοικούσαν και εργάζονταν στο ύπαιθρο της πόλης-κράτους.

 

Τοπογραφικό διάγραμμα της Αθήνας του 5ου αι. π.Χ. Τείχη και πύλες  (πηγή: ιστοσελίδα Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών)

 

2. Από τον οπλίτη στον πολίτη:

- οι πολίτες έχουν τις δραστηριότητές τους, αισθάνονται ελεύθερα μέλη μιας κοινότητας και συμμετέχουν στη διακυβέρνηση.

- όλοι οι πολίτες υπερασπίζονται την πόλη τους συγκροτώντας την οπλιτική φάλαγγα.

- η συμμετοχή αυτή έκανε τους πολίτες να σκέφτονται ότι όλοι είναι ίσοι, αφού όλοι συμμετέχουν στην προστασία της πατρίδας τους.

 

Mελανόμορφη όλπη που φέρει παράσταση οπλιτικής φάλαγγας (περίπου 640 π.Χ.)

 

3. Σειρά εξέλιξης των πολιτευμάτων

(α) τι ονομάζουμε πολίτευμα;

Πρόκειται για το σύστημα διακυβέρνησης, για τον τρόπο με τον οποίο κυβερνιέται ένα κράτος.

(β) συνοπτικό διάγραμμα των πολιτευμάτων και τα κύρια χαρακτηριστικά τους:

- αριστοκρατικό: εξουσιάζουν λίγοι ευγενείς (άριστοι) μεγαλογαιοκτήμονες.

- ολιγαρχικό: κυβερνούν λίγοι που πλούτισαν από το εμπόριο και έδιωξαν τους αριστοκράτες.  

- τυραννικό καθεστώς: κάποιο φιλόδοξο άτομο με την υποστήριξη του λαού ανατρέπει τους ολιγαρχικούς και αρπάζει την εξουσία (επιβάλλει δηλαδή τυραννίδα).

 

Για περισσότερες πληροφορίες:

• Δείτε το σχεδιάγραμμα της ενότητας με ερωτήσεις.
• Ελληνικές πόλεις - κράτη της αρχαιότητας: διαδραστικός χάρτης από το Φωτόδεντρο.
• Η οπλιτική φάλαγγα μέσα από αρχαίες πηγές: δραστηριότητα από το Φωτόδεντρο.
• Οπλιτική φάλαγγα: μαθησιακό αντικείμενο από το Φωτόδεντρο.
• Δίολκος: Το καινοτόμο επίτευγμα της αρχαιότητας αποκαθίσταται - διαβάστε ένα άρθρο για την αποκατάσταση του δίολκου, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση κατασκευάστηκε από τον τύραννο της Κορίνθου Περίανδρο.
• Τα Μαθηματικά υδρεύουν τη Σάμο: σύντομο βίντεο κινουμένων σχεδίων με θέμα την κατασκευή του Ευπαλίνειου Ορύγματος στη Σάμο.
• Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία - Ευπαλίνειο Όρυγμα: ντοκιμαντέρ της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης.
  

 

❦