Ιστορία Α΄ λυκείου (9) - Οι μεγάλες κατακτήσεις

Η έκταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας υπό τον Οκταβιανό Αύγουστο (63 π.Χ. – 14 μ.Χ.) [πηγή: Wikimedia Commons]

 

Οι συνέπειες των κατακτήσεων

 

 

2.1 Οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές 

 

Βασικά σημεία

1. Η οικονομία (σ.190)

- οι αλλαγές που προκάλεσαν οι κατακτήσεις στην οικονομία του ρωμαϊκού κράτους:
(α) από αγροτική οικονομία → ανάπτυξη βιοτεχνίας, εμπορίου.
(β) επέκταση δουλείας.
(γ) περιορίζονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις/ιδιοκτησίες και αυξάνονται οι μεγάλες και οι μεγαλογαιοκτήμονες.
 

2. Η κοινωνία (σ. 191-3)

(α)  ποιο δρόμο ακολούθησαν οι επαρχιώτες που έχασαν την περιουσία τους;
- πολύς λαός χάνει την περιουσία του και συρρέει στη Ρώμη για καλύτερη τύχη (ρωμαϊκός όχλος)· εξαρτάται από τους πλούσιους· μόνη του δύναμη η ψήφος και η μαρτυρία στα δικαστήρια.

(β) ποιοι συγκέντρωσαν στα χέρια τους τον πλούτο του κράτους;
- οι συγκλητικοί και οι ιππείς.

(γ) συγκλητικοί και ιππείς:
- συγκλητικοί (πλούσιοι της γης): αριστοκράτες μεγαλογαιοκτήμονες, ανώτατοι αιρετοί πολιτικοί αξιωματούχοι που εξασφάλιζαν την υποστήριξη (= ψήφο) απλών πολιτών. Κλειστή κάστα: σπάνια κάποιος άλλης τάξης έμπαινε (= νέος άνθρωπος).
- ιππείς (πλούσιοι του χρήματος): δεν ήταν αριστοκράτες· υπηρετούν στο ιππικό, κατέχουν χρηματική περιουσία από επιχειρήσεις: εμπόριο, δημόσια έργα, εκμίσθωση φόρων (δημοσιώνης-τελώνης).

(δ) η ανάπτυξη της δουλείας:
- οι Ρωμαίοι εξασφάλιζαν δούλους από τους αιχμάλωτους των κατακτημένων περιοχών· το δουλεμπόριο ανθούσε· επειδή οι Ρωμαίοι ήταν συνήθως σκληροί αφέντες, οι εξεγέρσεις δούλων δεν ήταν σπάνιες.

Τιβέριος Γράκχος (163 π.Χ. - 133 π.Χ.) [πηγή: Wikimedia Commons]

 

2.2 Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες

Βασικά σημεία

 

Προσωπικότητες που θέλησαν να ελέγξουν την αλλοίωση των ηθών και την απομάκρυνση από τις προγονικές αρετές (συνέπειες των κατακτήσεων):

 

Κάτων ο Τιμητής

• συντηρητικός, μορφωμένος Ρωμαίος, βετεράνος πολεμιστής και ανώτατος αξιωματούχος.
• πρωταγωνιστής κατά της κοινωνικής και πολιτικής διαφθοράς: θέλησε να περιορίσει την πλεονεξία συγκλητικών και ιππέων.
• παρότι είχε ελληνική παιδεία, θεωρούσε ότι οι ελληνικές επιρροές αλλοιώνουν τα ρωμαϊκά ήθη.
• οι προσπάθειές του ήταν μάταιες.
  

 

Τιβέριος Γράκχος (σ.195)

- οι μεταρρυθμίσεις που πρότεινε ο Τιβέριος Γράκχος (δήμαρχος, 133 π.Χ.):

• αγροτικός νόμος: όριζε την ανώτατη κτηματική περιουσία στα 500 πλέθρα ή στα 1000, αν ο πολίτης είχε δύο γιους. Η γη που θα δημευόταν έπρεπε να διανεμηθεί.
• διάθεση του θησαυρού της Περγάμου στους ακτήμονες, για να κατασκευάσουν εργαλεία.
• ο ίδιος δολοφονήθηκε και ο νόμος του δεν εφαρμόστηκε.
  
  

 

Γάιος Γράκχος (σ. 196) 

- τα μέτρα που εφάρμοσε ο Γάιος Γράκχος (δήμαρχος, 123 π.Χ.):

• εφάρμοσε τον αγροτικό νόμο.
• ίδρυσε αποικίες και εγκατέστησε ακτήμονες.
• μοίρασε σιτάρι στους φτωχούς.
• μείωσε τη θητεία και αύξησε τον μισθό των στρατιωτών.
• συγκρότησε δικαστήριο ιππέων που δίκαζε καταχραστές συγκλητικούς.

Στόχοι της προσπάθειας των Γράκχων:

(α) περιορισμός της κοινωνικής ανισότητας.
(β) αποκατάσταση αυτών που δεν είχαν κτηματική περιουσία.
(γ) αποδυνάμωση των πανίσχυρων συγκλητικών.

Ο θάνατος του Γάιου Γράκχου (του François Topino-Lebrun, 1792) [πηγή: Βικιπαίδεια]

❦