Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (15) - αθλητισμός

πηγή: mylos-fx.gr

Αθλητισμός

 

Ορισμός (Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής)

το σύνολο των αθλημάτων καθώς και των προβλημάτων ή των ενεργειών που σχετίζονται μ΄ αυτά: Aνδρικός / γυναικείος ~. Ερασιτεχνικός / επαγγελματικός ~. Kλασικός ~. Ο ~ αναπτύχθηκε πρώτα στην αρχαία Ελλάδα. Yφυπουργείο αθλητισμού. || το άθλημα: Kάνω αθλητισμό, αθλούμαι. [λόγ. < γαλλ. athlétisme < athlèt(e) = αθλητ(ής) -isme = -ισμός] 

 

Ορισμός (Χρηστικό Λεξικό Ακαδημίας) 

το σύνολο των αθλημάτων, η συστηματική ενασχόληση με αυτά και γενικότ. η οργανωτική δομή του αθλητικού συστήματος: αγωνιστικός/επαγγελματικός/ερασιτεχνικός/ λαϊκός/μαζικός/σχολικός/ χειμερινός ~. ~ ατόμων με αναπηρίες ή ειδικές ανάγκες/υψηλών επιδόσεων. Γενική Γραμματεία/μουσείο/οργανισμός/πρόγραμμα ~ού. Αγαπώ τον/ ασχολούμαι με τον/διακρίνομαι στον/επιδίδομαι στον/κάνω ~ό. Βλ. αερ~, ναυτ~, πρωτ~, -ισμός. 

κλασικός αθλητισμός & αθλητισμός στίβου: το σύνολο των αθλημάτων της κλασικής αρχαιότητας που έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα και (ειδικότ.-καταχρ.) τα αγωνίσματα στίβου (άλματα, δρόμοι, ρίψεις)., μηχανοκίνητος αθλητισμός & μηχανοκίνητα σπορ/αθλήματα: το σύνολο των αθλημάτων που διεξάγονται με μηχανικά μέσα: Οι αγώνες μοτοσικλέτας, η φόρμουλα 1, το τζετ σκι ανήκουν στον ~ο ~ό. [< γαλλ. athlétisme] 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (22) - 21η θεματική ενότητα, Η νέα οικουμένη

 

Ο Ζήνων ο Κιτιεύς (334 π.Χ. - 262 π.Χ.) ήταν φιλόσοφος από το Κίτιο, ο οποίος δημιούργησε τη φιλοσοφική σχολή του στωικισμού στην Αθήνα. (πηγή: Βικιπαίδεια)

 

Κείμενο αναφοράς: Πλούταρχος, Περὶ Ἀλεξάνδρου τύχης καὶ ἀρετῆς, 6 329Α-D

 

Βασικά σημεία

1. Ζήνων ο Κιτιεύς.

2. Η νέα οικουμένη: χαρακτηριστικά της πολιτείας του Ζήνωνα.

3. Η πολιτική του Αλεξάνδρου.

4. Γλωσσικές παρατηρήσεις.

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου - αδίδακτο (7) - Ἰσοκράτης, Εὐαγόρας 80-81

 

Ο ρήτορας Ισοκράτης

Ἰσοκράτης, Εὐαγόρας 80-81

Ο συγκεκριμένος λόγος είναι ένα μεταθανάτιο εγκώμιο του Ευαγόρα, του βασιλιά της Σαλαμίνας της Κύπρου. Στο παρακάτω απόσπασμα ο ρήτορας προτρέπει τον γιο του Ευαγόρα, τον Νικοκλή, να μιμηθεί τον πατέρα του, να φανεί αντάξιός του και να μεγαλουργήσει.

 

Ἐμὸν μὲν οὖν ἔργον καὶ τῶν ἄλλων φίλων τοιαῦτα καὶ λέγειν καὶ γράφειν ἐξ ὧν μέλλομέν σε παροξύνειν ὀρέγεσθαι τούτων, ὧνπερ καὶ νῦν τυγχάνεις ἐπιθυμῶν: σοὶ δὲ προσήκει μηδὲν ἐλλείπειν ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐν τῷ παρόντι καὶ τὸν λοιπὸν χρόνον ἐπιμελεῖσθαι καὶ τὴν ψυχὴν ἀσκεῖν, ὅπως ἄξιος ἔσει καὶ τοῦ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων. Ὡς ἅπασι μὲν προσήκει περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι τὴν φρόνησιν, μάλιστα δ᾽ ὑμῖν τοῖς πλείστων καὶ μεγίστων κυρίοις οὖσιν. Χρὴ δ᾽ οὐκ ἀγαπᾶν, εἰ τῶν παρόντων τυγχάνεις ὢν ἤδη κρείττων, ἀλλ᾽ ἀγανακτεῖν, εἰ τοιοῦτος μὲν ὢν αὐτὸς τὴν φύσιν, γεγονὼς δὲ τὸ μὲν παλαιὸν ἀπὸ Διός, τὸ δ᾽ ὑπογυιότατον ἐξ ἀνδρὸς τοιούτου τὴν ἀρετήν, μὴ πολὺ διοίσεις καὶ τῶν ἄλλων καὶ τῶν ἐν ταῖς αὐταῖς σοι τιμαῖς ὄντων. Ἔστι δ᾽ ἐπὶ σοὶ μὴ διαμαρτεῖν τούτων: ἂν γὰρ ἐμμένῃς τῇ φιλοσοφίᾳ καὶ τοσοῦτον ἐπιδιδῷς ὅσον περ νῦν, ταχέως γενήσει τοιοῦτος οἷόν σε προσήκει. 

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (14) - Συνειρμικό δοκίμιο (σχεδιάγραμμα: μνημεία)

 

Ο Γιώργος Σεφέρης (πραγματικό όνομα: Γεώργιος Σεφεριάδης, Βουρλά, Σμύρνη, 1900 – Αθήνα, 1971) ήταν Έλληνας διπλωμάτης, ποιητής και δοκιμιογράφος. Υπήρξε ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας. (πηγή: Βικιπαίδεια)

Γιώργος Σεφέρης, Πάντα πλήρη θεών (συνειρμικό δοκίμιο)

 

1. Διάγραμμα του κειμένου:

§§ 1-2 η διαφήμιση γεννά προβληματισμό: ποια η σχέση του σημερινού ανθρώπου με τα μνημεία του παρελθόντος;

§ 3 ο σύγχρονος άνθρωπος έχει συγκεντρώσει ένα τεράστιο ποσό γνώσεων πάνω στην αρχαιότητα -αυτό όμως εξασφάλισε το σεβασμό των μνημείων της;

§§ 4-7 παλαιότεροι με ελάχιστες -έως καθόλου- γνώσεις επεδείκνυαν γνήσιο σεβασμό απέναντι στα μνημεία.

§§ 8-9 η μονομερής γνώση του αρχαίου κόσμου οδηγεί κάποτε σε καταστροφικές για τα μνημεία ενέργειες.

§§ 10-11 ακόμη κι εμβριθείς μελετητές θεωρούν πως ο αρχαίος κόσμος είναι τελείως ξένος πια για μας.

§ 13 κάποιοι πιστεύουν ότι τα μνημεία μπορούν να μεταφερθούν οπουδήποτε.

§§ 14-16 τα μνημεία πρέπει να παραμένουν στους τόπους όπου φιλοτεχνήθηκαν ή κατασκευάστηκαν και είναι καλύτερα να τα προσεγγίζει ο καθένας μόνος του.

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (13) - Στοχαστικό δοκίμιο (σχεδιαγράμματα: κοινωνικοποίηση, μαζοποίηση)

  

πηγή: αθηΝΕΑ

 

Άγγελος Τερζάκης, Μηχανισμός του εξανδραποδισμού

 

Δομή

 

Πρώτη ενότητα (§§ 1-6), πλαγιότιτλοι

1. το θέμα και η θέση του συγγραφέα

2. μέσα διαμόρφωσης του ανθρώπου

3. πλασματική η ελευθερία των μαζών

4. ο μηχανισμός λειτουργεί κατά την κρίση του κερδοσκόπου

5. ο μηχανισμός επιβάλλει κάποτε χαλάρωση της καταναλωτικής μανίας

6. πνευματικός επηρεασμός

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (12) - Ε. Παπανούτσου, «Η τεχνική πρόοδος» (αποδεικτικό δοκίμιο, θεωρία δοκιμίου, σχεδιάγραμμα)

 

πηγή: Naftemporiki

Ε. Παπανούτσου, «Η τεχνική πρόοδος» (αποδεικτικό δοκίμιο) 

 

Στόχοι:

1. Να εντοπιστεί το θέμα του δοκιμίου, η άποψη και το συμπέρασμα του δοκιμιογράφου. 

2. Να σχολιαστεί η αυστηρή δομή/οργάνωση του δοκιμίου 

3. Να διερευνηθούν οι τρόποι πειθούς.

4. Γλώσσα του δοκιμίου: πλατιά υπόταξη.

 

 

Ανάπτυξη

1. Κύριες ιδέες

το θέμα: η αξία της τεχνικής προόδου· (συμβάλλει η τεχνική πρόοδος στην ηθική πρόοδο του ανθρώπου;)

η άποψη του δοκιμιογράφου: η ανάπτυξη της τεχνολογίας αναμφίβολα ωφέλησε τον άνθρωπο.

συμπέρασμα: «Η σωστή λοιπόν τοποθέτηση του ζητήματός μας είναι να πούμε ότι η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνικής μπορεί να καλυτερέψει τον άνθρωπο (όπως ασφαλώς μπορεί και να τον χειροτερέψει -σαν τον διαρρήκτη που έχει αποκτήσει τελειοποιημένα εργαλεία), αφού δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την πνευματική του απογείωση.»

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (21) - 18η θεματική ενότητα, Η αρχή της πλειοψηφίας

 

Η Αριστοτελική Πολιτεία των Αθηναίων σε πάπυρο αρ. 131 που εκτίθεται στη Βρετανική Βιβλιοθήκη. Πηγή: Βικιπαίδεια

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Πολιτικά, Γ 6.3-4, 1281a39-b10

 

Βασικά σημεία

1. Η βασική θέση.

2. Παράδειγμα και αναλογία. Η αθροιστική θεωρία.

3. Γλωσσικές επιλογές.

 

Ανάπτυξη

1. Στο απόσπασμα ο Αριστοτέλης συζητά το ζήτημα της εξουσίας σε μία πόλη-κράτος: είναι προτιμότερο να εξουσιάζουν οι περισσότεροι, ο λαός, (δεῖ κύριον εἶναι μᾶλλον τὸ πλῆθος) ή λίγοι και άριστοι (τοὺς ἀρίστους μὲν ὀλίγους δέ);

Η βασική του θέση είναι ότι οι πολλοί ως σύνολο, καθώς διαθέτουν αρετή και φρόνηση, ασκούν την πολιτική εξουσία ωφελιμότερα από τους λίγους αλλά αρίστους, γιατί συνολικά έχουν πολλαπλάσια αρετή και εξυπνάδα (ἤθη και διάνοια στο πρωτότυπο). [Ομάδα συγγραφής ΚΕΕ, Αριστοτέλους, Πολιτικά, σελ.87]

Είναι χαρακτηριστικό ότι η θέση αυτή διατυπώνεται με δυνητική ευκτική, η οποία χρωματίζει τον λόγο του με κάποια διστακτικότητα και επιφυλακτικότητα (δόξειεν ἂν λέγεσθαι … τάχα δὲ κἂν ἀλήθειαν. Τοὺς γὰρ πολλούς, ὅμως ἐνδέχεται συνελθόντας εἶναι βελτίους ἐκείνων…).

Ο Αριστοτέλης έχει εξηγήσει ότι επιβάλλεται η αναλυτική παρουσίαση κάθε πολιτεύματος προκειμένου να λυθούν οι απορίες που δημιουργούνται. Έτσι όποιος εμβαθύνει και δεν παρουσιάζει μόνο την πρακτική πλευρά των πολιτευμάτων οφείλει να μην παραλείπει τίποτε και να επιζητεί την αλήθεια. Το διστακτικό του ύφος είναι επομένως αναμενόμενο, αφού σιγά- σιγά αναλύει και διερευνά, εμβαθύνει στα μέρη και το όλον και στόχος του είναι να μη παραλειφθεί κάποια πτυχή του θέματος ανεξερεύνητη. [Ομάδα συγγραφής ΚΕΕ, Αριστοτέλους, Πολιτικά, σελ.87]

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (20) - 17η θεματική ενότητα, Ο άνθρωπος ζῷον πολιτικὸν

 

Η πρώτη σελίδα των Πολιτικῶν στην έκδοση του Immanuel Bekker (1837). πηγή: Βικιπαίδεια

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Πολιτικά, Α 1.10-11, 1253a7-18

 

Βασικά σημεία

1. Ο Λόγος αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος φύσει πολιτικὸν ζῷον ἐστί.

 

Ανάπτυξη

1. Ο Αριστοτέλης ως εμπειρικός φιλόσοφος παρατηρεί ότι δε χαρακτηρίζεται μόνο ο άνθρωπος ζῷον πολιτικόν. Υπάρχουν στη φύση και άλλα ζώα που συγκροτούν κοινωνίες, με στόχο να δραστηριοποιηθούν από κοινού και να επιτελέσουν ένα έργο. Όμως, οι διαφορές μεταξύ των κοινωνιών των άλλων ζώων και των ανθρώπων είναι μεγάλες. Οι διαφορές αυτές οφείλονται στην ύπαρξη του λόγου.

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (19) - 16η θεματική ενότητα, Η πόλις

  

Φωτογραφία κώδικα του 1493, που περιέχει απόσπασμα του 4ου βιβλίου των Πολιτικών του Αριστοτέλη (Εθνική Βιβλιοθήκη της Νάπολης, πηγή: Βικιπαίδεια)

 

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Πολιτικά, Α 1.1·8, 1252a1-7· b27-32

 

Βασικά σημεία

1. Ο Αριστοτέλης ως εμπειρικός φιλόσοφος.

2. Η έννοια της κοινωνίας.

3. Γιατί οι άνθρωποι συγκροτούν κοινωνίες; Τελεολογική σκέψη του Αριστοτέλη.

4. Ορισμός της πόλεως.

5. Συσχετισμός απόψεων Αριστοτέλη-Πρωταγόρα-Πλάτωνα πάνω στο ζήτημα της δημιουργίας πόλεων.

6. Κοινωνικές οντότητες.

7. Η αυτάρκεια.

8. Νέα στοιχεία για τον ορισμό της έννοιας πόλις.

9. Οι συλλογισμοί που αποδεικνύουν ότι η πόλη υπάρχει εκ φύσεως.

 

Δύο άρθρα του Παντελή Μπουκάλα για τα δημοτικά τραγούδια

Ο ατρόμητος Κατσαντώνης παίζει τον ταμπουρά του. Λεπτομέρεια από τοιχογραφία του Θεόφιλου (πηγή: Βικιπαίδεια)

Παντελής Μπουκάλας, «Μάνα, σου λέω δεν μπορώ»…

 

Η πρώτη, σύντομη μορφή της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους» του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου εκδόθηκε το 1853. Στην έκταση που έμελλε να διαπαιδαγωγήσει γενεές γενεών ιστοριογράφων, εκπαιδευτικών, πολιτικών, στρατιωτικών, εκκλησιαρχών και (δι’ αυτών) γενεές γενεών μαθητών και «απλών αναγνωστών», καθιερώνοντας το ερμηνευτικό σχήμα της αδιατάρακτης συνέχειας του ελληνισμού, από την αρχαιότητα στο Βυζάντιο κι εκείθε στη νέα Ελλάδα, άρχισε να εκδίδεται σταδιακά το 1860.

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (18) - 15η θεματική ενότητα, Ορισμός της αρετής

 

Πρόλογος της λατινικής μετάφρασης των Φυσικῶν του Αριστοτέλη από τον Ιωάννη Αργυρόπουλο (15ος αι., πηγή: Βικιπαίδεια)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια Β 6.10-13·16, 1106b18-28· 1106b36-1107a6

 

Βασικά σημεία

1. Πώς ορίζεται το μέσον;

2. Η αρετή είναι ένα είδος μεσότητας

3. Ο πλήρης ορισμός της αρετής

4. Γλωσσικές παρατηρήσεις.

 

Ανάπτυξη

1. Οἷον καὶ φοβηθῆναι…οὐκ εὖ: παραδείγματα συναισθημάτων (παθών) που αποδεικνύουν ότι σ' αυτά υπάρχει και υπερβολή και έλλειψη και το μέσον.

Στην 8η ενότητα ο Αριστοτέλης είχε καταλήξει στη θέση ότι οι ηθικές αρετές σχετίζονται με τα συναισθήματα και τις πράξεις, γιατί σ’ αυτά υπάρχει υπερβολή και έλλειψη και το μέσον. Έρχεται, λοιπόν, στην ενότητα αυτή να αποδείξει την παραπάνω θέση με επαγωγικό τρόπο δίνοντας ενδεικτικά κάποια παραδείγματα συναισθημάτων, τα οποία διακρίνονται σε ευχάριστα και δυσάρεστα. Τονίζει ότι σ’ αυτά υπάρχει υπερβολή και έλλειψη, καθώς μπορούμε να τα βιώσουμε είτε σε μεγαλύτερο είτε σε μικρότερο βαθμό. Αν τα αισθανόμαστε σε μεγαλύτερο βαθμό («μᾶλλον»), τότε φτάνουμε στην υπερβολή, ενώ, αν τα αισθανόμαστε σε μικρότερο βαθμό («ἧττον»), φτάνουμε στην έλλειψη. Όμως, ούτε το «μᾶλλον» ούτε το «ἧττον» είναι καλά («οὐκ εὖ»), όπως υπογραμμίζει ο φιλόσοφος, γιατί έτσι απομακρυνόμαστε από τη μεσότητα.

Πρέπει, μάλιστα, να σημειώσουμε ότι μετά τα επιρρήματα «μᾶλλον» και «ἧττον» εννοείται η γενική συγκριτική «τοῦ δέοντος», η οποία προσδίδει δεοντολογικό χαρακτήρα στο κείμενο και καθορίζει τα όρια του μέτρου, της ηθικά ορθής πράξης.

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (11) - Επιστήμη, τεχνολογία, ευθύνη επιστήμονα (σχεδιαγράμματα, κείμενα)

πηγή: istockphoto.com

Επιστήμη

Η επιστήμη είναι ένα σύστημα γνώσεων και μεθόδων που στόχο έχουν τη διερεύνηση και κατανόηση των τομέων του επιστητού. Επιστητό ονομάζεται οτιδήποτε μπορεί ο άνθρωπος να προσλάβει με τις αισθήσεις και να κατανοήσει με τη λογική. Οι βασικοί τομείς του επιστητού είναι η φύση και ο άνθρωπος (και τα έργα του, π.χ. τέχνη, τεχνική, νόμοι, πολιτεύματα, κτλ).

Στην επιστήμη, οι νέες γνώσεις πρέπει να γίνουν αποδεκτές όχι μόνο από το άτομο που τις ανακάλυψε, αλλά και από την επιστημονική ομάδα που είναι ειδική στο συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο. Φυσικά, οι επιστημονικές γνώσεις δεν είναι κάτι δεδομένο. Κάτι που ισχύει σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή αναιρείται σε μια άλλη με νέα στοιχεία που στο μεταξύ έχουν βρεθεί.

Η δημιουργία και ανάπτυξη της επιστήμης οφείλεται στην περιέργεια, την επιθυμία για γνώση και την προσπάθεια του ανθρώπου να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής του.

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (10) - θανατική ποινή, εγκληματικότητα

Χρωματική απεικόνιση των εκτελέσεων θανατικών ποινών στην Ευρώπη με βάση την χρονολογία της τελευταίας εκτέλεσης (εδώ η πηγή της εικόνας)

 

Στην ανάρτηση αυτή θα βρείτε υλικό για την θανατική ποινή και την εγκληματικότητα. Πρώτα παρατίθεται ένας πίνακας, όπου παρουσιάζονται τα επιχειρήματα υπέρ της κατάργησης της ποινής και η ανασκευή τους, όπως αναφέρονται στο απόσπασμα του Μανωλεδάκη για τη θανατική ποινή (σχολικό βιβλίο, σελ.84). Ακολουθεί ένα σχεδιάγραμμα του κειμένου της Διεθνούς Αμνηστίας (υπάρχει στο βιβλίο μετά τον Μανωλεδάκη) που υποστηρίζει την κατάργηση της ποινής αυτής. Είναι πολύ χρήσιμο να δει κανείς το κείμενο αυτό σε αντιπαραβολή με το κείμενο του Μανωλεδάκη όχι μόνο ως προς τα κύρια σημεία της επιχειρηματολογίας, αλλά και σε σχέση με τη συγκρότηση, το ύφος και τη στόχευσή τους. Έτσι, θα γίνει καλύτερα κατανοητό γιατί το κείμενο του Μανωλεδάκη είναι παράδειγμα επιστημονικού λόγου, ενώ αυτό της Διεθνούς Αμνηστίας όχι. Μετά τα διαγράμματα των δύο κειμένων θα βρείτε λίγες ακόμη πληροφορίες για την ποινή και ειδικότερα για τη θανατική ποινή.

Στο τέλος, δίνω και ένα σχεδιάγραμμα για την εγκληματικότητα.

Στους παρακάτω συνδέσμους θα βρείτε πληροφορίες για την πολύκροτη υπόθεση Λυμπέρη, του τελευταίου θανατοποινίτη στην Ελλάδα, που εκτελέστηκε το 1972. Πρώτα, το άρθρο της Βικιπαίδειας, μετά δύο αναρτήσεις από ειδησεογραφικούς ιστότοπους (εδώ και εδώ) και τέλος ένα αφιέρωμα.  

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (17) - 14η θεματική ενότητα, Ηθική αρετή και μεσότητα

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια Β 6.4-8, 1106a26-b7

 

Βασικά σημεία

1. Τα κριτήρια διαίρεσης των πραγμάτων: το πολύ, το λίγο, το μέσον.

2. Αντικειμενική και υποκειμενική μεσότητα. Παραδείγματα.

3. Η επιλογή και η επιδίωξη κάθε ειδικού.

4. Πραγματολογικά σχόλια.

5. Γλωσσικές παρατηρήσεις.

 

Ανάπτυξη

1. Ἐν παντὶ δὴ … κατ’ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα ἢ πρὸς ἡμᾶς

Ο Αριστοτέλης ξεκινάει σ’ αυτή την ενότητα να απαντάει στο ερώτημα που έθεσε στην προηγούμενη, ποια δηλαδή είναι η φύση της αρετής. Στόχος του είναι να αποδείξει ότι η αρετή είναι ένα είδος μεσότητας (κάτι στο οποίο έμμεσα αναφέρθηκε στην 4η ενότητα). Γι’ αυτό, λοιπόν, πρέπει πρώτα να προσδιορίσει την έννοια της μεσότητας, για να καταλήξει έπειτα στον συσχετισμό της με την ηθική αρετή.

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου - αδίδακτο (6) - Ανδοκίδης, Κατὰ Ἀλκιβιάδου 5-7

 

Ερμαϊκή στήλη με κεφαλή Ηρακλή (Ερμηρακλής). Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης. Ο Ανδοκίδης (440-390 π.Χ.) παραμονές της Σικελικής εκστρατείας (415 π.Χ.), ενεπλάκη στο σκάνδαλο των Ερμοκοπιδών (δηλαδή του ακρωτηριασμού των ερμαϊκών στηλών) και φυλακίστηκε λόγω της αντιθρησκευτικής του ενέργειας. Υπέστη αφαίρεση πολιτικών δικαιωμάτων (ἀτιμία) και αυτοεξορίστηκε στην Κύπρο. (πηγή: Βικιπαίδεια)

Ανδοκίδης, Κατὰ Ἀλκιβιάδου, 5-7

Στο απόσπασμα ο ρήτορας καταγγέλλει τον νόμο του εξοστρακισμού. Θεωρεί ότι θεμέλιο των ορθών αποφάσεων είναι η υπεύθυνη στάση των πολιτών, που επιβάλλει να ακούγονται με πνεύμα ισότητας και αμεροληψίας όσοι μιλούν με ευπρέπεια προς όφελος της πόλης τους.

 

Οἶμαι δὲ καὶ τοὺς φίλους ὑμῶν ἐν ταύτῃ μάλιστα τῇ ἡμέρᾳ λυπεῖσθαι καὶ τοὺς ἐχθροὺς ἥδεσθαι, συνειδότας ὡς ἂν ἀγνοήσαντες ἐξελάσητε τὸν βέλτιστον, δέκα ἐτῶν ἡ πόλις οὐδὲν ἀγαθὸν ὑπὸ τούτου τοῦ ἀνδρὸς πείσεται. Ῥᾴδιον δὲ καὶ ἐντεῦθεν γνῶναι τὸν νόμον πονηρὸν ὄντα: μόνοι γὰρ αὐτῷ τῶν Ἑλλήνων χρώμεθα, καὶ οὐδεμία τῶν ἄλλων πόλεων ἐθέλει μιμήσασθαι. καίτοι ταῦτα διέγνωσται ἄριστα τῶν δογμάτων, ἃ καὶ τοῖς πολλοῖς καὶ τοῖς ὀλίγοις ἁρμόττοντα μάλιστα τυγχάνει καὶ πλείστους ἐπιθυμητὰς ἔχει. Περὶ μὲν οὖν τούτων οὐκ οἶδ᾽ ὅ τι δεῖ μακρότερα λέγειν: πάντως γὰρ οὐδὲν ἂν πλεῖον εἰς τὸ παρὸν ποιήσαιμεν: δέομαι δ᾽ ὑμῶν τῶν λόγων ἴσους καὶ κοινοὺς ἡμῖν ἐπιστάτας γενέσθαι, καὶ πάντας ἄρχοντας περὶ τούτων καταστῆναι, καὶ μήτε τοῖς λοιδορουμένοις μήτε τοῖς ὑπὲρ καιρὸν χαριζομένοις ἐπιτρέπειν, ἀλλὰ τῷ μὲν θέλοντι λέγειν καὶ ἀκούειν εὐμενεῖς εἶναι, τῷ δὲ ἀσελγαίνοντι καὶ θορυβοῦντι χαλεπούς. ἀκούσαντες γὰρ ἕκαστον τῶν ὑπαρχόντων ἄμεινον βουλεύσεσθε περὶ ἡμῶν.

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (16) - 13η θεματική ενότητα, Η ηθική αρετή και η ηθική πράξη

 

Πρώτη σελίδα έκδοσης των "Ηθικών Νικομαχείων" (1566) στα ελληνικά και στα λατινικά (πηγή: Βικιπαίδεια)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια Β1, 5-8, 1103b2 - 25

 

Βασικά σημεία

1. Το παράδειγμα των νομοθετών

2. Η ποιότητα του εθισμού

3. Ο ρόλος του δασκάλου

4. Ο εθισμός καθορίζει την έξιν: παραδείγματα

5. Οι έξεις προκύπτουν από τον εθισμό

6. Η παιδαγωγική αξία του εθισμού

7. Γλωσσικές παρατηρήσεις

 

Σπιναλόγκα, το νησί των λεπρών

Η Σπιναλόγκα από ψηλά – λήψη Χρ. Κωνσταντινίδης (πηγή: Η Μηχανή του Χρόνου)

Το αρχαίο όνομα της νησίδας ήταν Καλυδώνα. Βρίσκεται στον κόλπο της Ελούντας (αρχαία ονομασία Ολούς, -οῦντος) στον δήμο Αγίου Νικολάου του νομού Λασιθίου Κρήτης. Οχυρώθηκε από τους Βενετούς.

Το όνομα «Σπιναλόγκα» το πήρε κατά την Ενετοκρατία και σημαίνει «μακρύ αγκάθι» (spina=αγκάθι, longa=μακρύ). Προέκυψε από παραφθορά της ονομασίας «Stinelonde» (στην Ελούντα), εξελίχθηκε σε «Spinalonde» και τελικά σε «Spinalonga».

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (15) - 12η θεματική ενότητα, Η ηθική αρετή

 

Αριστοτέλης (πηγή: Wikimedia Commons)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια Β1, 1-4, 1103a14 - b2

 

Βασικοί νοηματικοί άξονες:

1. Όροι της αριστοτελικής φιλοσοφίας.

2. Είδη της αρετής· προέλευση κι εξέλιξη.

3. Ηθικές αρετές και φύση.

4. Όνομα και σημασία: ἦθος < ἔθος;

5. Αριστοκρατική και αριστοτελική άποψη περί ἀρετῆς.

6. Ορολογία: δύναμις - ἐνέργεια.

7. Διαδικασία απόκτησης των αρετών: ποιοῦντες μανθάνομεν.

8. Το παράδοξο του Ross.

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου - αδίδακτο (5) - Δημοσθένης, Πρὸς τὴν Φιλίππου ἐπιστολήν 15-17

 

Δημοσθένης (πηγή: Wikimedia Commons)

Δημοσθένης, Πρὸς τὴν Φιλίππου ἐπιστολήν 15-17

Ο Φίλιππος έστειλε στους Αθηναίους επιστολή με την οποία τους κατηγορούσε ότι τηρούν εχθρική στάση εναντίον του. Αφού διαβάστηκε η επιστολή ενώπιον της Εκκλησίας του Δήμου, ο ρήτορας παίρνει τον λόγο και προτείνει να προχωρήσουν οι Αθηναίοι στις απαραίτητες ενέργειες, για να πολεμήσουν με τον Φίλιππο. Στο παρακάτω απόσπασμα εξηγεί γιατί η Αθήνα είναι γενικά σε καλύτερη μοίρα από τη Μακεδονία και γιατί ο Φίλιππος στον τελευταίο πόλεμο τα κατάφερε καλύτερα από τους Αθηναίους.

 

Εἰ δέ τις ὑμῶν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸν Φίλιππον ὁρῶν εὐτυχοῦντα φοβερὸν εἶναι νομίζει καὶ δυσπολέμητον, σώφρονος μὲν ἀνδρὸς χρῆται προνοίᾳ: μεγάλη γὰρ ῥοπή, μᾶλλον δὲ τὸ ὅλον ἡ τύχη ἐστὶ πρὸς ἅπαντα τὰ τῶν ἀνθρώπων πράγματα: κατὰ πολλοὺς μέντοι τρόπους ἕλοιτ᾽ ἄν τις οὐχ ἧττον τὴν ἡμετέραν εὐτυχίαν ἢ τὴν ἐκείνου. Παρά τε γὰρ τῶν προγόνων ἐκ πλείονος χρόνου παρειλήφαμεν τὴν εὐδαιμονίαν οὐ τούτου μόνον, ἀλλὰ συνελόντι φράσαι πάντων τῶν ἐν Μακεδονίᾳ βασιλευσάντων· κἀκεῖνοι μὲν Ἀθηναίοις φόρους ἤνεγκαν, ἡ δ᾽ ἡμετέρα πόλις οὐδενί πω τῶν ἁπάντων. Ἔτι δὲ τοσούτῳ πλείους ἀφορμὰς αὐτοῦ πρὸς τὴν τῶν θεῶν εὔνοιαν ἔχομεν, ὅσῳ διατελοῦμεν εὐσεβέστερα καὶ δικαιότερα πράττοντες. Τί ποτ᾽ οὖν ἐκεῖνος ἐν τῷ προτέρῳ πολέμῳ πλείω κατώρθωσεν ἡμῶν; Ὅτι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, (παρρησιάσομαι γὰρ πρὸς ὑμᾶς)ὁ μὲν αὐτὸς στρατεύεται καὶ ταλαιπωρεῖ καὶ τοῖς κινδύνοις πάρεστιν, οὔτε καιρὸν παριεὶς οὔθ᾽ ὥραν ἔτους παραλείπων οὐδεμίαν, ἡμεῖς δὲ (εἰρήσεται γὰρ τἀληθῆ) οὐδὲν ποιοῦντες ἐνθάδε καθήμεθα, μέλλοντες ἀεὶ καὶ ψηφιζόμενοι καὶ πυνθανόμενοι κατὰ τὴν ἀγορὰν εἴ τι λέγεται νεώτερον. Καίτοι τί γένοιτ᾽ ἂν νεώτερον ἢ Μακεδὼν ἀνὴρ καταφρονῶν Ἀθηναίων καὶ τολμῶν ἐπιστολὰς πέμπειν τοιαύτας οἵας ἠκούσατε μικρῷ πρότερον;

 

Αρχαία Ελληνικά γ΄ λυκείου - Εξεταστέα ύλη για το διαγώνισμα β΄ τετραμήνου

 Διδαγμένο Κείμενο
3η Θεματική ενότητα: Η παιδεία και η αναζήτηση της αλήθειας – η ανθρώπινη φύση και το χρέος του φιλοσόφου (εν. 8-11)

Θα δοθεί κείμενο από το πρωτότυπο και παράλληλο κείμενο στη Νέα Ελληνική και θα ζητηθεί απάντηση:
i. σε μία (1) ερώτηση κατανόησης κλειστού τύπου (σωστού ή λάθους, πολλαπλών επιλογών, αντιστοίχισης, συμπλήρωσης κενών κ.λπ.) ή ανοικτού τύπου.
ii. σε δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές:
- Η πρώτη αναφέρεται σε ιδέες/αξίες/προβλήματα, σε στάσεις/ήθος/χαρακτήρα των προσώπων, στο ιστορικό/ κοινωνικό/πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής του έργου, στη δομή/σύνθεση του κειμένου, σε υφολογικά/αισθητικά θέματα, με βάση το διδαγμένο από το πρωτότυπο κείμενο.
- Η δεύτερη αναφέρεται στο παράλληλο κείμενο σε συσχετισμό με το παραπάνω εξεταζόμενο κείμενο από το πρωτότυπο.
iii. σε μία (1) ερώτηση κλειστού τύπου που αναφέρεται στην εισαγωγή στην Πολιτεία (ενότητες 1-3, 6, 8, 12-13, εισαγωγικό σημείωμα στην Αλληγορία του σπηλαίου, σελ.103).
iv. σε μία (1) ερώτηση λεξιλογική-σημασιολογική, όμοια με αυτές που δουλεύτηκαν στην τάξη.

❦

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (14) - 11η θεματική ενότητα, Ο χαρακτήρας και οι στόχοι της παιδείας

 

Χειρόγραφο των Πολιτικών του Αριστοτέλη, γραμμένο από τον Θεόδωρο Γαζή (μέσα 15ου αι.), Udine, Biblioteca Arcivescovile (πηγή: Βικιπαίδεια)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Πολιτικά, Θ 1.3-2.1, 1337a33-b11

 

Βασικά σημεία

1. Γιατί η παιδεία πρέπει να απασχολεί το κράτος;

2. Νομοθεσία για κοινή παιδεία

3. Τύποι παιδείας στην εποχής του Αριστοτέλη

4. Αριστοτελικές απόψεις: ηθοπλαστικός ο χαρακτήρας της παιδείας

5. Γλωσσικές επιλογές

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (9) - διαφήμιση, καταναλωτισμός (σχεδιαγράμματα, κείμενα)

 

Χάλκινο πιάτο για την εκτύπωση μιας διαφήμισης για το βελονοπωλείο της οικογένειας Liu στο Jinan της δυναστείας Song (960-1279) της Κίνας. Είναι το αρχαιότερο αναγνωρισμένο έντυπο διαφημιστικό μέσο στον κόσμο. πηγή: Βικιπαίδεια

Διαφήμιση

 

Θετικές πτυχές

1. Κάνει γνωστά στο ευρύτερο κοινό τα νέα προϊόντα.

2. Διαμορφώνει συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα:

• την ποιοτική βελτίωση των προϊόντων.
• την πτώση της τιμής των προϊόντων προς όφελος του καταναλωτή.

3. Δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Αρκετοί εργαζόμενοι απασχολούνται στους τομείς:

• της παραγωγής (εργοστάσια, επιχειρήσεις κλπ.),
• της προβολής μιας διαφήμισης (διαφημιστικές εταιρείες, γραφίστες, καλλιτέχνες, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι κλπ.).

4. Ενημερώνει για σοβαρά κοινωνικά ζητήματα, όπως για τα ναρκωτικά, το AIDS, τη δράση κοινωφελών οργανισμών/ιδρυμάτων («Χαμόγελο Παιδιού», «Γιατροί Χωρίς Σύνορα», άλλων φορέων στήριξης ευπαθών ομάδων του πληθυσμού), Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων κλπ.

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (13) - 10η θεματική ενότητα, Η αλληγορία του σπηλαίου: οι φιλόσοφοι

 

Γερμανικός χάρτης του 1493 από το Χρονικό της Νυρεμβέργης του Χάρτμαν Σίντελ (Hartmann Schedel), όπου τα τρία νησιά στα δυτικά της βόρειας Αφρικής αποτυπώνονται ως οι Μακάρων Νήσοι. πηγή: Βικιπαίδεια

 

Κείμενο αναφοράς: Πλάτων, Πολιτεία 519b-520a

 

Βασικά σημεία

1. Πλατωνική κοινωνία: διοικητές-ιδρυτές

2. Το Αγαθόν

3. Η ανάβαση και η κατάβαση

4. Η τριπλή λειτουργία του νόμου

5. Κριτική της πλατωνικής Πολιτείας

6. Γλωσσικές επιλογές

 

Ανάπτυξη

1. Για τον Πλάτωνα τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: κυβερνούν όσοι έχουν ένα σκοπό, που δεν είναι άλλος από τη δημιουργία μιας ισορροπημένης και ευτυχισμένης κοινωνίας. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι κατά τον Πλάτωνα η κατοχή της γνώσης, δηλαδή η θέαση του Αγαθού. Αυτή η ανεπανάληπτη περιπέτεια θα τους οπλίσει με ό,τι που χρειάζονται, για να επιστρέψουν στην κοινωνία και να την υπηρετήσουν. Οι απαίδευτοι και οι θεωρητικοί δεν πρέπει να ασχολούνται με τη διακυβέρνηση, η οποία απαιτεί ανθρώπους πεπαιδευμένους αλλά και δραστήριους.

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (12) - 9η θεματική ενότητα, Η αλληγορία του σπηλαίου: η παιδεία

 

Πλάτων. Πορτρέτο του Σιλανίωνα (πηγή: Wikimedia Commons)

Κείμενο αναφοράς: Πλάτων, Πολιτεία 514a-515c

 

Βασικά σημεία

1. Η θεωρία της ανάμνησης.

2. Η έννοια της παιδείας.

3. Η πορεία προς το Αγαθό.

4. Η περιαγωγή.

5. Γλωσσικές επιλογές.

 

Ανάπτυξη

1. Φαίνεται ότι μια βασική πεποίθηση του Πλάτωνα ήταν ότι η ανθρώπινη ψυχή είναι αθάνατη και πριν την επαφή με τον αισθητό κόσμο, είχε γνωρίσει τον νοητό κόσμο, την περιοχή των Ιδεών. Έτσι, η εμπειρία αυτή καθιστά την ψυχή ικανή, ακόμη και μέσα από το θνητό σώμα, να προσεγγίσει τον κόσμο των Ιδεών μέσω της παιδείας. Η διαδικασία αυτή έχει τον χαρακτήρα επιστροφής στον τόπο προέλευσης της ψυχής, όπου θα συναντήσει ξανά όσα έχει γνωρίσει. Επομένως, η γνώση του νοητού κόσμου είναι στην ουσία ανάμνηση.

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (8) - Ανθρώπινα δικαιώματα (πληροφορίες, σύνδεσμοι, κείμενα)

 

πηγή: in,gr

Τι είναι τα Ανθρώπινα Δικαιώματα;

Ανθρώπινα Δικαιώματα θα μπορούσαν γενικά να ορισθούν ως εκείνα τα δικαιώματα που ενυπάρχουν στη φύση μας, που είναι έμφυτα και χωρίς τα οποία δεν μπορούμε να ζήσουμε ως ανθρώπινα όντα. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι θεμελιώδεις ελευθερίες μας επιτρέπουν να αναπτύξουμε πλήρως και να χρησιμοποιήσουμε τις ανθρώπινες αρετές μας, τη νοημοσύνη μας, τα ταλέντα μας και τη συνείδησή μας και να ικανοποιήσουμε τις πνευματικές και άλλες ανάγκες μας. Αυτά βασίζονται πάνω στις αυξανόμενες απαιτήσεις της ανθρωπότητας για μια ζωή μέσα στην οποία η έμφυτη αξιοπρέπεια και η αξία κάθε ανθρώπου θα τυγχάνει σεβασμού και προστασίας. Η αποστέρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών δεν είναι μόνο μια ατομική και προσωπική τραγωδία αλλά επίσης δημιουργεί συνθήκες κοινωνικής και πολιτικής αναταραχής, ενσπείροντας τη βία και τη σύγκρουση μέσα και μεταξύ κοινωνιών και εθνών. Όπως δηλώνει η πρώτη πρόταση της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια "αποτελεί τον ακρογωνιαίον λίθο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο".

Λογοτεχνία γ΄ λυκείου (7) - Το σονέτο

 

Ο Λορέντζος Μαβίλης (1860-1912) θεωρείται ο μεγαλύτερος σονετογράφος της Ελλάδας. Σκοτώθηκε στους Βαλκανικούς Πολέμους. (πηγή: Βικιπαίδεια)

Πολλές πληροφορίες για το σονέτο δίνει το σχετικό άρθρο του Λεξικού Λογοτεχνικών Όρων και η σελίδα των Ψηφίδων για την Ελληνική Γλώσσα. Εδώ σημειώνονται μερικά βασικά χαρακτηριστικά του:

1. Μορφή και Στίχοι

• Το σονέτο αποτελείται από 14 στίχους.
• Συνήθως χωρίζεται σε δύο τετράστιχες και δύο τρίστιχες στροφές.

2. Μέτρο: συνήθως χρησιμοποιείται ιαμβικός στίχος στην ελληνική ποίηση.

3. Έχει ομοιοκαταληξία.

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου - αδίδακτο - Διάγραμμα μελέτης Γραμματικής και Συντακτικού

Αρχαϊκή γραφή σε επιτύμβια πλάκα της Θήρας. Δείχνει το "ΚΗ" στη θέση του "Χ", και το "Ϻ" στη θέση του "Σ". Περιέχει τα εξής ονόματα: ΡΕΚϺΑΝΟΡ" (Ρηξάνωρ), ΑΡΚΗΑΓΕΤΑϺ (Ἀρχαγέτας), ΠΡΟΚΛΗϺ (Πρόκλης), ΚΛΕΑΓΟΡΑϺ (Κλεαγόρας), ΠΕΡΑΙΕΥϺ (Περαιεύς). Πηγή: Βικιπαίδεια

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

Αρχικοί χρόνοι βασικών ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής

Πρέπει να γνωρίζουμε τη σημασία των ρημάτων και τους χρόνους. Εννοείται ότι μελετώνται και οι δύο φωνές και η παθητική διάθεση. Πολλή προσοχή στα ρήματα που έχουν Αόριστο β΄.