Ένα νεοελληνικό παραμύθι για την κλοπή της φωτιάς από τους ανθρώπους (μελέτη του Ι.Θ. Κακριδή)

Ο Προμηθέας φέρνει τη φωτιά στους ανθρώπους (πίνακας του Heinrich Füger, 1751–1818). Πηγή: Βικιπαίδεια

  

Ναρθηκοπλήρωτον θηρῶμαι πυρὸς πηγὴν κλοπαίαν

Κάποια φορά, τα παλιά τα χρόνια οι άνθρωποι ξέχασαν το Θεό· έτρωγαν, έπιναν, διασκέδαζαν, και Θεό δεν λογάριαζαν. Για να τους τιμωρήσει κι’ αυτός, τους πήρε τη φωτιά. Σηκώθηκαν το πρωί οι άνθρωποι, παίρνουν ν’ ανάψουν τη φωτιά, τίποτε. Εκεί που φώναζαν κι’ έκλαιγαν, είδαν σ’ ένα σταυροδρόμι έναν άγγελο, που πουλούσε φωτιά. Πήγα ν’ αγοράσουν. Πόσο κάνει αυτό το κομμάτι; ρωτούσαν. Το ένα σου το χέρι. Πόσο κάνει τ’ άλλο; Τα δυο σου μάτια. Κι’ έτσι κανένας δεν μπορούσε ν’ αγοράσει.

Αναξαγόρας και Σωκράτης

πηγή: Βικιπαίδεια

Η ψευδής αυγή της επιστήμης

Κύμα ενθουσιασμού ξέσπασε στην Αθήνα όταν στο κτήμα του Περικλή βρέθηκε ένα κριάρι με ένα μοναδικό κέρατο καταμεσής του μετώπου του. Ήταν οιωνός; Και αν ναι, τι σήμαινε; Το κριάρι θανατώθηκε και έφεραν το κεφάλι του στον Περικλή, ο οποίος φώναξε τον μάντη Λάμπωνα και τον μέντορά του στη φιλοσοφία Αναξαγόρα. Ο Λάμπωνας μελέτησε το κεφάλι και δήλωσε ότι ήταν προφητικό σημάδι. Το ερμήνευσε ως προμήνυμα ότι ο Περικλής, ο οποίος δεχόταν τότε ισχυρή αντιπολίτευση από μία αριστοκρατική πολιτική παράταξη, θα υπερνικούσε τους αντιπάλους του· το μοναδικό κέρατο σήμαινε ότι ο Περικλής θα γινόταν ο μοναδικός πολιτικός ηγέτης της Αθήνας. Ο ορθολογιστής Αναξαγόρας όμως διέταξε να ανοίξουν το κρανίο στα δύο. Ο εγκέφαλος του κριαριού, όπως αποδείχθηκε, δεν είχε αναπτυχθεί φυσιολογικά, αλλά ήταν δύσμορφος: είχε συρρικνωθεί στο σημείο που ξεκινούσε η ρίζα του κέρατου. Αυτή ήταν μια σαφής εξήγηση της παραμόρφωσης μέσω της φυσιολογίας.

Ανδρέας Δρυμιώτης, Ιστορίες με λύκους

  

Γκρίζος λύκος (πηγή: Βικιπαίδεια)

Το σημερινό σημείωμά μου είναι πολύ διαφορετικό. Ασχολούμαι με ένα θέμα για το οποίο δεν ισχυρίζομαι ότι είμαι ειδικός. Μου προκάλεσε όμως μεγάλο ενδιαφέρον και θεώρησα ότι αξίζει να το προβάλω. Η ιστορία ξεκίνησε με μια είδηση που δημοσιεύθηκε στο ihunt.gr, την οποία σας παραθέτω.

«Σε μια πρωτοφανή ενέργεια για τα ελληνικά δεδομένα, η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, μέσω του εισαγγελέα Προστασίας Ζώων, διέταξε την άμεση απομάκρυνση συγκεκριμένου αριθμού λύκων από την Πάρνηθα. Η εντολή δόθηκε για λόγους δημόσιας ασφάλειας αλλά και για την προστασία του κόκκινου ελαφιού, ενός ιδιαίτερα σημαντικού είδους της άγριας πανίδας που ζει στην περιοχή.

Η απόφαση κινητοποίησε άμεσα το υπουργείο Περιβάλλοντος και τις αρμόδιες δασικές αρχές, οι οποίες καλούνται να υλοποιήσουν ένα ιδιαίτερα σύνθετο και τεχνικά απαιτητικό σχέδιο. Στόχος είναι οι λύκοι να μεταφερθούν σε ορεινές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, όπου –θεωρητικά– θα μπορέσουν να ζήσουν σε πιο κατάλληλο περιβάλλον».

Στη συνέχεια το θέμα απασχόλησε για λίγο τα ΜΜΕ και μετά χάθηκε. Δεν είμαι φυσιοδίφης, αλλά μου αρέσουν πολύ τα ντοκιμαντέρ και θυμήθηκα ότι στο παρελθόν είχα δει ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με την επαναφορά των λύκων στο Εθνικό Πάρκο Yellowstone των ΗΠΑ. Η επαναφορά σημαίνει ότι προηγουμένως είχε γίνει απομάκρυνση, κάτι σαν αυτό που επιχειρείται στην Ελλάδα. Μια σύντομη περίληψη μπορείτε να δείτε στο youtube. Αξίζει τον κόπο, γιατί θα μάθετε πολλά πράγματα που δεν είναι άμεσα φανερά.

Αντί, λοιπόν, να σας δώσω τη δική μου ιστορία για τους λύκους στο Yellowstone Park, χρησιμοποίησα τη σύγχρονη τεχνολογία για τον σκοπό αυτό. Ζήτησα από το askgpt.app να μου «γράψει» για τους λύκους του Yellowstone και στη συνέχεια ζήτησα από το Google Translate να μου μεταφράσει το κείμενο στα ελληνικά. Ιδού το αποτέλεσμα:

«Στην καρδιά της τεράστιας ερημιάς του εθνικού πάρκου Yellowstone εκτυλίχθηκε μια αξιοσημείωτη ιστορία μεταμόρφωσης – μια ιστορία που θα γινόταν φάρος για οικολογική αποκατάσταση παγκοσμίως. Αυτή η ιστορία ξεκίνησε το 1995, με την επανεισαγωγή του γκρίζου λύκου, ενός είδους που απουσίαζε από το πάρκο για σχεδόν 70 χρόνια.

Μια φορά κι έναν καιρό το ουρλιαχτό των λύκων αντηχούσε στις κοιλάδες και τα βουνά του Yellowstone. Αλλά στις αρχές του 20ού αιώνα, αυτά τα μεγαλοπρεπή πλάσματα είχαν κυνηγηθεί μέχρι την εξαφάνισή τους στην περιοχή. Η απουσία τους άφησε ένα αισθητό κενό, πυροδοτώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση που αναστάτωσε το οικοσύστημα. Χωρίς λύκους να τους κρατούν υπό έλεγχο, οι πληθυσμοί των αλκών (ελάφια) αυξήθηκαν δραματικά, τα οποία έτρωγαν αδηφάγα τη βλάστηση του πάρκου. Αυτή η υπερβόσκηση εμπόδισε την ανάπτυξη νεαρών δέντρων και θάμνων, οδηγώντας σε διαβρωμένες όχθες ποταμών και σημαντική μείωση της βιοποικιλότητας.

Η απόφαση να φέρουμε τους λύκους πίσω στο Yellowstone ήταν μια τολμηρή κίνηση, που ωθήθηκε από την αυξανόμενη κατανόηση των οικολογικών αλληλεξαρτήσεων. Τον Ιανουάριο του 1995 οι βιολόγοι απελευθέρωσαν την πρώτη ομάδα 14 λύκων στο πάρκο, μεταφέροντάς τους από τον Καναδά. Αυτοί οι λύκοι, που εξερευνούσαν προσεκτικά το νέο τους σπίτι, δεν γνώριζαν τον βαθύ αντίκτυπο που θα είχαν.

Καθώς οι λύκοι εγκαταστάθηκαν, άρχισαν να κυνηγούν τις άφθονες άλκες. Αλλά δεν ήταν μόνο η μείωση του αριθμού των αλκών που πυροδότησε την αλλαγή – ήταν η αλλαγή στη συμπεριφορά των αλκών. Δεν μπορούσαν πλέον να μένουν άνετα στα ανοιχτά λιβάδια και στις όχθες των ποταμών. Η παρουσία λύκων σήμαινε ότι έπρεπε να παραμείνουν σε εγρήγορση, να κινούνται πιο συχνά και να αποφεύγουν ορισμένες περιοχές. Αυτή η μετατόπιση επέτρεψε στα χόρτα, την ιτιά και τη λεύκα (aspen) να αναπηδήσουν, κάτι που είχε αποτέλεσμα ντόμινο στο οικοσύστημα.

Η αναζωπύρωση της βλάστησης στις όχθες του ποταμού σταθεροποίησε το έδαφος, μειώνοντας τη διάβρωση και βελτιώνοντας την ποιότητα του νερού. Αυτή η αναζωογόνηση δημιούργησε ένα πιο φιλόξενο περιβάλλον για τους κάστορες, ο αριθμός των οποίων είχε μειωθεί λόγω έλλειψης τροφής. Καθώς οι κάστορες επέστρεφαν, κατασκεύασαν φράγματα, τα οποία με τη σειρά τους δημιούργησαν λίμνες που υποστήριζαν ψάρια, αμφίβια και μυριάδες άλλα είδη.

Τα πουλιά βρήκαν νέες θέσεις φωλεοποίησης στα αναγεννημένα δέντρα και οι αρκούδες γκρίζλι του πάρκου επωφελήθηκαν από την αυξημένη παραγωγή μούρων. Ακόμη και τα ποτάμια του πάρκου άλλαξαν πορεία, γίνονται πιο σταθερά και λιγότερο επιρρεπή στις δραματικές αλλαγές που προκαλούνται από τη διάβρωση. Ουσιαστικά, η επιστροφή των λύκων πυροδότησε έναν «τροφικό καταρράκτη», έναν όρο που χρησιμοποιείται από τους οικολόγους για να περιγράψει τη διαδικασία με την οποία οι κορυφαίοι θηρευτές επηρεάζουν έμμεσα διάφορα άλλα είδη και το φυσικό περιβάλλον.

Αυτή η μεταμόρφωση δεν ήταν χωρίς προκλήσεις και διαμάχες. Οι κτηνοτρόφοι και οι τοπικές κοινότητες είχαν ανησυχίες για την ασφάλεια των ζώων τους, φοβούμενοι ότι οι λύκοι θα ξεφύγουν από τα όρια των πάρκων. Για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων οι διαχειριστές άγριας ζωής εφάρμοσαν στρατηγικές για τον μετριασμό των συγκρούσεων, συμπεριλαμβανομένων προγραμμάτων αποζημίωσης για απώλειες ζώων. Με τον καιρό, τα οφέλη της παρουσίας των λύκων έγιναν όλο και πιο εμφανή, όχι μόνο για τη βιοποικιλότητα αλλά και για τον τουρισμό, καθώς επισκέπτες από όλο τον κόσμο συνέρρεαν στο Yellowstone για να δουν αυτά τα ζώα στο φυσικό τους περιβάλλον.

Η ιστορία των λύκων του Yellowstone έγινε η λυδία λίθος για τους οικολόγους που υποστήριζαν τις προσπάθειες επαναφοράς σε παγκόσμιο επίπεδο. Απέδειξε πώς η επαναφορά ενός μεμονωμένου είδους μπορεί να θεραπεύσει ένα ολόκληρο οικοσύστημα, προσφέροντας ελπίδα σε άλλες περιοχές όπου οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν διαταράξει τις φυσικές ισορροπίες. Από τα υψίπεδα της Σκωτίας μέχρι τα δάση της Ευρώπης, παρόμοια έργα εμπνεύστηκαν από το Yellowstone, με στόχο την αποκατάσταση της οικολογικής ταπετσαρίας με την επανεισαγωγή ζώων όπως οι λύγκες, οι βίσονες και τα άγρια άλογα.

Καθώς περνούσαν τα χρόνια, οι λύκοι του Yellowstone ευδοκιμούσαν και ο αριθμός τους μεγάλωνε. Σχηματίστηκαν αγέλες, η κάθε μία με τη δική της περιοχή και κοινωνική δομή, συμβάλλοντας στο δυναμικό τοπίο του πάρκου. Η επιτυχία του έργου επανεισαγωγής προκάλεσε ενδιαφέρον για περαιτέρω έρευνα, οδηγώντας σε μια βαθύτερη κατανόηση των σχέσεων αρπακτικών – θηραμάτων και της πολυπλοκότητας της διαχείρισης του οικοσυστήματος.

Σήμερα, η κληρονομιά της επανεισαγωγής του λύκου στο Yellowstone συνεχίζει να διαμορφώνει την περιβαλλοντική πολιτική και τις στρατηγικές διατήρησης. Λειτουργεί ως υπενθύμιση της ανθεκτικότητας της φύσης και των βαθιών συνδέσεων που υπάρχουν στον φυσικό κόσμο. Το ουρλιαχτό του λύκου αντηχεί τώρα για άλλη μια φορά στην απέραντη έκταση του Yellowstone, ένα σύμβολο ανανέωσης και της διαρκούς δύναμης της οικολογικής αρμονίας».

Αυτή είναι η αφήγηση της τεχνητής νοημοσύνης σε μετάφραση υπολογιστή. Τη βρήκα ικανοποιητική και καλό παράδειγμα. Θα σας δώσω όμως και μερικές άλλες σημαντικές πληροφορίες. Το 1995, όταν επανήλθαν οι λύκοι, τα ελάφια ήταν 17.000, σήμερα είναι μόνο 4.000 Ουσιαστικά, έχουν επιβιώσει μόνο τα δυνατότερα και υγιέστερα. Ωφελημένoι ήταν και οι επικονιαστές (μέλισσες και colibri) γιατί έβρισκαν περισσότερα λουλούδια. Επιπλέον εμφανίστηκαν ξανά τα αρπακτικά, αετοί και γύπες, γιατί έβρισκαν εύκολη και άφθονη τροφή στα κουφάρια των ελαφιών.

Είμαι βέβαιος ότι τώρα έχετε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για το θέμα. Ο δικός μου προβληματισμός πάει αλλού. Στις ΗΠΑ, η απόφαση για την απομάκρυνση των λύκων έγινε το 1928, με τα δεδομένα της εποχής εκείνης, από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Αλιείας των ΗΠΑ, και όχι από έναν εισαγγελέα πρωτοδικών. Με τη γνώση που υπάρχει σήμερα, είναι να απορεί κάποιος με την επιπολαιότητά μας. Πάμε να διαταράξουμε ένα οικοσύστημα χωρίς μελέτη για τις επιπτώσεις, ενώ έχουμε παραδείγματα από όλο τον κόσμο ότι η διατάραξη ενός οικοσυστήματος έχει τρομακτικές αρνητικές συνέπειες. Για άλλη μια φορά συμπεριφερόμαστε σαν να είμαστε ο μοναδικός λαός στον κόσμο που ΔΕΝ θέλει να μαθαίνει από τις εμπειρίες άλλων χωρών.

Πριν κλείσω, και πάλι επικαλούμαι την ενοχλητική μνήμη μου. Ο πλέον αδικημένος πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ήταν ο πρώτος που διατύπωσε την άποψη ότι τη μεγαλύτερη καταστροφή στα δάση μας την κάνουν τα φυτοφάγα ζώα (οικόσιτα και άγρια) τα οποία τρώνε τα βλαστάρια και δεν αφήνουν τα δάση να αναγεννηθούν. Σαν ο εξυπνότερος λαός του κόσμου, τη σωστή αυτή άποψη την ειρωνευτήκαμε. Για άλλη μια φορά ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης δικαιώνεται στις… ΗΠΑ!

Ο κ. Ανδρέας Γ. Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων

πηγή: Καθημερινή

 

Θέλω κι άλλο!

Διαβάστε περισσότερες ιστορίες διατάραξης της ισορροπίας των οικοσυστημάτων στα αποσπάσματα από το βιβλίο του Γιάννη Μανέτα, Η ζωή σήμερα, άλλοτε, αλλού και στο μέλλον, Η λογική των βιολογικών συστημάτων, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2018

 ❦

Τάκης Παππάς, Πότε μια χώρα τα πάει καλά;

πηγή εικόνας: liberal.gr

Τι σημαίνει για μια δημοκρατική ευρωπαϊκή χώρα να «τα πηγαίνει καλά»; Είναι οι μακροοικονομικοί δείκτες; Η ευτυχία των πολιτών; Οι χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα; Όσο κι αν θέλουμε να βρούμε μια μοναδική απάντηση, η πραγματικότητα είναι πάντα πιο σύνθετη. Υπάρχουν όμως πέντε βασικά κριτήρια που μας δείχνουν την πραγματική εικόνα.

Γιώργος Στούμπος, Ο θαυμαστός νέος κόσμος της τεχνητής νοημοσύνης

πηγή: Καθημερινή

Ο πολιτισμός χαρακτηρίζεται από τη διαχρονική και συνεχή αναζήτηση γνώσης σε όλους τους τομείς της επιστήμης, καθώς και την εξέλιξη της φιλοσοφίας, της τέχνης και της λογοτεχνίας. Αυτή η διαδικασία, που έχει διαρκέσει χιλιετίες, φαίνεται να μεταμορφώνεται απότομα και ριζικά. Η έλευση της τεχνητής νοημοσύνης (Τ.Ν.) μπορεί, δυνητικά, να παράγει και να αναπαράγει γνώση αυτενεργώντας. Επίσης θα παρέχει τη δυνατότητα άμεσης διάδοσης της γνώσης με ελάχιστο κόστος σε όλους τους πολίτες, στις κοινωνίες, στις κυβερνήσεις, στις επιχειρήσεις, στα πανεπιστήμια και στους χώρους εργασίας.

Γιώργος Ρομπόλας, Πώς θα περνάω περισσότερο ποιοτικό χρόνο με το παιδί μου

πηγή: Χαμόγελο του παιδιού

Ένας άτυπος ορισμός για τον ποιοτικό χρόνο με το παιδί μας θα μπορούσε να είναι αυτός: να μην κοιτάζουμε τα emails στο κινητό όταν είμαστε μαζί του, να συζητάμε, να καθόμαστε αγκαλιά στον καναπέ, να φτιάχνουμε κουραμπιέδες παρέα, να του «αφιερωνόμαστε» με άλλα λόγια. Αυτές είναι οι στιγμές που το παιδί θα θυμάται μεγαλώνοντας.

 

Λίνα Γιάνναρου, "Κοστίζω, άρα υπάρχω"

 

πηγή εικόνας: portraits.gr

Πεντακόσια ευρώ για ένα ζευγάρι εφηβικά παπούτσια; Δεν αρκεί να τα δώσεις. Πρέπει να φαίνεται και από το λογότυπο. Οι γονείς μιλούν για τη μόδα του «φλεξαρίσματος» που απομυζά τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς

Το flexing, η επίδειξη των ρούχων και των αξεσουάρ, αποτελεί trend τα τελευταία χρόνια. Μπορεί κανείς να βρει άπειρα βίντεο με «outfit check» γνωστών trappers, αλλά και tiktokers που αναλύουν το ντύσιμό τους κάνοντας αναφορά σε μάρκες και τιμές.

 

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, "Βυζάντιο η δική μας ιστορία"

  

Ακολουθούν τα βασικά σημεία της διάλεξης:

2΄ Από πού προέκυψε το όνομα Βυζάντιο; Οι Βυζαντινοί δεν χρησιμοποίησαν ποτέ αυτόν τον όρο (Βυζάντιο, Βυζαντινός), αλλά τους όρους Ρώμη, Ρωμανία, Αυτοκράτωρ και Βασιλεύς Ρωμαίων.

Ο όρος είναι των Γάλλων, επειδή η Κωνσταντινούπολη χτίστηκε επάνω στα ερείπια της πόλης του Βύζαντος. Αυτοί άρχισαν να μιλάνε για βυζαντινή ιστορία, για να μην γίνεται σύγχυση με την αρχαία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ουδέποτε οι Άγγλοι το δέχτηκαν. Later Roman Empire, αυτός είναι ο τίτλος του Βυζαντίου για τους Άγγλους και τους Γερμανούς.

Οι Έλληνες αποδέχτηκαν τον όρο Βυζάντιο, αλλά το Βυζάντιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά η μεσαιωνική ιστορία του Ελληνισμού. Ποιος είναι ο ορισμός του Βυζαντίου; Το Βυζάντιο είναι η οργανική συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Το ανατολικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας είναι ακριβώς αυτό που λέμε εμείς σήμερα Βυζάντιο. Ρωμαϊκό, λοιπόν, ανατολικό τμήμα, εκχριστιανισμένο και εξελληνισμένο, με την Κωνσταντινούπολη ως κέντρο.

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ: "Βυζάντιο και Ισλάμ"

Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε τα κυριότερα σημεία της ομιλίας: 

2΄ "άπιστος" ο ένας για τον άλλον

3΄ Τα τρία ρεύματα του Ισλάμ

οι Βυζαντινοί μέχρι το 622 χρησιμοποιούσαν Άραβες ως μισθοφόρους. Στη συνέχεια, οι Άραβες απασχολούν το Βυζάντιο (ως Σαρακηνοί ή Αγαρηνοί) μέχρι τα τέλη του 11ου αι. Τη σκυτάλη παίρνουν οι Σελτζούκοι, που ιδρύουν το πρώτο Σουλτανάτο (της Ρουμ, δηλαδή Ρωμανίας) στη Μικρασία το 1081. Έχουν σχέσεις εχθρικές αλλά και συνεργασία με το Βυζάντιο. Οι Μογγόλοι στα μέσα του 13ου (περίπου 1245) κατεβαίνουν από τα εδάφη τους και καταλύουν το Σουλτανάτο της Ρουμ. Τότε όλα τα νομαδικά φύλα, που ζούσαν ανάμεσα στο Βυζάντιο και στους Σελτζούκους και οι Βυζαντινοί ονόμαζαν "οδοστάται" (που εμποδίζουν τις επικοινωνίες και συγκοινωνία), καταλαμβάνουν τη δυτική (βυζαντινή) Μικρασία. Είναι τα τουρκομανικά φύλα: Καραμάν, Αϊντίν κλπ. ανάμεσά τους και οι Οθωμανοί (3ο ρεύμα Ισλάμ).

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (15) - αθλητισμός

πηγή: mylos-fx.gr

Αθλητισμός

 

Ορισμός (Λεξικό Κοινής Νεοελληνικής)

το σύνολο των αθλημάτων καθώς και των προβλημάτων ή των ενεργειών που σχετίζονται μ΄ αυτά: Aνδρικός / γυναικείος ~. Ερασιτεχνικός / επαγγελματικός ~. Kλασικός ~. Ο ~ αναπτύχθηκε πρώτα στην αρχαία Ελλάδα. Yφυπουργείο αθλητισμού. || το άθλημα: Kάνω αθλητισμό, αθλούμαι. [λόγ. < γαλλ. athlétisme < athlèt(e) = αθλητ(ής) -isme = -ισμός] 

 

Ορισμός (Χρηστικό Λεξικό Ακαδημίας) 

το σύνολο των αθλημάτων, η συστηματική ενασχόληση με αυτά και γενικότ. η οργανωτική δομή του αθλητικού συστήματος: αγωνιστικός/επαγγελματικός/ερασιτεχνικός/ λαϊκός/μαζικός/σχολικός/ χειμερινός ~. ~ ατόμων με αναπηρίες ή ειδικές ανάγκες/υψηλών επιδόσεων. Γενική Γραμματεία/μουσείο/οργανισμός/πρόγραμμα ~ού. Αγαπώ τον/ ασχολούμαι με τον/διακρίνομαι στον/επιδίδομαι στον/κάνω ~ό. Βλ. αερ~, ναυτ~, πρωτ~, -ισμός. 

κλασικός αθλητισμός & αθλητισμός στίβου: το σύνολο των αθλημάτων της κλασικής αρχαιότητας που έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα και (ειδικότ.-καταχρ.) τα αγωνίσματα στίβου (άλματα, δρόμοι, ρίψεις)., μηχανοκίνητος αθλητισμός & μηχανοκίνητα σπορ/αθλήματα: το σύνολο των αθλημάτων που διεξάγονται με μηχανικά μέσα: Οι αγώνες μοτοσικλέτας, η φόρμουλα 1, το τζετ σκι ανήκουν στον ~ο ~ό. [< γαλλ. athlétisme] 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (22) - 21η θεματική ενότητα, Η νέα οικουμένη

 

Ο Ζήνων ο Κιτιεύς (334 π.Χ. - 262 π.Χ.) ήταν φιλόσοφος από το Κίτιο, ο οποίος δημιούργησε τη φιλοσοφική σχολή του στωικισμού στην Αθήνα. (πηγή: Βικιπαίδεια)

 

Κείμενο αναφοράς: Πλούταρχος, Περὶ Ἀλεξάνδρου τύχης καὶ ἀρετῆς, 6 329Α-D

 

Βασικά σημεία

1. Ζήνων ο Κιτιεύς.

2. Η νέα οικουμένη: χαρακτηριστικά της πολιτείας του Ζήνωνα.

3. Η πολιτική του Αλεξάνδρου.

4. Γλωσσικές παρατηρήσεις.

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου - αδίδακτο (7) - Ἰσοκράτης, Εὐαγόρας 80-81

 

Ο ρήτορας Ισοκράτης

Ἰσοκράτης, Εὐαγόρας 80-81

Ο συγκεκριμένος λόγος είναι ένα μεταθανάτιο εγκώμιο του Ευαγόρα, του βασιλιά της Σαλαμίνας της Κύπρου. Στο παρακάτω απόσπασμα ο ρήτορας προτρέπει τον γιο του Ευαγόρα, τον Νικοκλή, να μιμηθεί τον πατέρα του, να φανεί αντάξιός του και να μεγαλουργήσει.

 

Ἐμὸν μὲν οὖν ἔργον καὶ τῶν ἄλλων φίλων τοιαῦτα καὶ λέγειν καὶ γράφειν ἐξ ὧν μέλλομέν σε παροξύνειν ὀρέγεσθαι τούτων, ὧνπερ καὶ νῦν τυγχάνεις ἐπιθυμῶν: σοὶ δὲ προσήκει μηδὲν ἐλλείπειν ἀλλ᾽ ὥσπερ ἐν τῷ παρόντι καὶ τὸν λοιπὸν χρόνον ἐπιμελεῖσθαι καὶ τὴν ψυχὴν ἀσκεῖν, ὅπως ἄξιος ἔσει καὶ τοῦ πατρὸς καὶ τῶν ἄλλων προγόνων. Ὡς ἅπασι μὲν προσήκει περὶ πολλοῦ ποιεῖσθαι τὴν φρόνησιν, μάλιστα δ᾽ ὑμῖν τοῖς πλείστων καὶ μεγίστων κυρίοις οὖσιν. Χρὴ δ᾽ οὐκ ἀγαπᾶν, εἰ τῶν παρόντων τυγχάνεις ὢν ἤδη κρείττων, ἀλλ᾽ ἀγανακτεῖν, εἰ τοιοῦτος μὲν ὢν αὐτὸς τὴν φύσιν, γεγονὼς δὲ τὸ μὲν παλαιὸν ἀπὸ Διός, τὸ δ᾽ ὑπογυιότατον ἐξ ἀνδρὸς τοιούτου τὴν ἀρετήν, μὴ πολὺ διοίσεις καὶ τῶν ἄλλων καὶ τῶν ἐν ταῖς αὐταῖς σοι τιμαῖς ὄντων. Ἔστι δ᾽ ἐπὶ σοὶ μὴ διαμαρτεῖν τούτων: ἂν γὰρ ἐμμένῃς τῇ φιλοσοφίᾳ καὶ τοσοῦτον ἐπιδιδῷς ὅσον περ νῦν, ταχέως γενήσει τοιοῦτος οἷόν σε προσήκει. 

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (14) - Συνειρμικό δοκίμιο (σχεδιάγραμμα: μνημεία)

 

Ο Γιώργος Σεφέρης (πραγματικό όνομα: Γεώργιος Σεφεριάδης, Βουρλά, Σμύρνη, 1900 – Αθήνα, 1971) ήταν Έλληνας διπλωμάτης, ποιητής και δοκιμιογράφος. Υπήρξε ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας. (πηγή: Βικιπαίδεια)

Γιώργος Σεφέρης, Πάντα πλήρη θεών (συνειρμικό δοκίμιο)

 

1. Διάγραμμα του κειμένου:

§§ 1-2 η διαφήμιση γεννά προβληματισμό: ποια η σχέση του σημερινού ανθρώπου με τα μνημεία του παρελθόντος;

§ 3 ο σύγχρονος άνθρωπος έχει συγκεντρώσει ένα τεράστιο ποσό γνώσεων πάνω στην αρχαιότητα -αυτό όμως εξασφάλισε το σεβασμό των μνημείων της;

§§ 4-7 παλαιότεροι με ελάχιστες -έως καθόλου- γνώσεις επεδείκνυαν γνήσιο σεβασμό απέναντι στα μνημεία.

§§ 8-9 η μονομερής γνώση του αρχαίου κόσμου οδηγεί κάποτε σε καταστροφικές για τα μνημεία ενέργειες.

§§ 10-11 ακόμη κι εμβριθείς μελετητές θεωρούν πως ο αρχαίος κόσμος είναι τελείως ξένος πια για μας.

§ 13 κάποιοι πιστεύουν ότι τα μνημεία μπορούν να μεταφερθούν οπουδήποτε.

§§ 14-16 τα μνημεία πρέπει να παραμένουν στους τόπους όπου φιλοτεχνήθηκαν ή κατασκευάστηκαν και είναι καλύτερα να τα προσεγγίζει ο καθένας μόνος του.

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (13) - Στοχαστικό δοκίμιο (σχεδιαγράμματα: κοινωνικοποίηση, μαζοποίηση)

  

πηγή: αθηΝΕΑ

 

Άγγελος Τερζάκης, Μηχανισμός του εξανδραποδισμού

 

Δομή

 

Πρώτη ενότητα (§§ 1-6), πλαγιότιτλοι

1. το θέμα και η θέση του συγγραφέα

2. μέσα διαμόρφωσης του ανθρώπου

3. πλασματική η ελευθερία των μαζών

4. ο μηχανισμός λειτουργεί κατά την κρίση του κερδοσκόπου

5. ο μηχανισμός επιβάλλει κάποτε χαλάρωση της καταναλωτικής μανίας

6. πνευματικός επηρεασμός

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (12) - Ε. Παπανούτσου, «Η τεχνική πρόοδος» (αποδεικτικό δοκίμιο, θεωρία δοκιμίου, σχεδιάγραμμα)

 

πηγή: Naftemporiki

Ε. Παπανούτσου, «Η τεχνική πρόοδος» (αποδεικτικό δοκίμιο) 

 

Στόχοι:

1. Να εντοπιστεί το θέμα του δοκιμίου, η άποψη και το συμπέρασμα του δοκιμιογράφου. 

2. Να σχολιαστεί η αυστηρή δομή/οργάνωση του δοκιμίου 

3. Να διερευνηθούν οι τρόποι πειθούς.

4. Γλώσσα του δοκιμίου: πλατιά υπόταξη.

 

 

Ανάπτυξη

1. Κύριες ιδέες

το θέμα: η αξία της τεχνικής προόδου· (συμβάλλει η τεχνική πρόοδος στην ηθική πρόοδο του ανθρώπου;)

η άποψη του δοκιμιογράφου: η ανάπτυξη της τεχνολογίας αναμφίβολα ωφέλησε τον άνθρωπο.

συμπέρασμα: «Η σωστή λοιπόν τοποθέτηση του ζητήματός μας είναι να πούμε ότι η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνικής μπορεί να καλυτερέψει τον άνθρωπο (όπως ασφαλώς μπορεί και να τον χειροτερέψει -σαν τον διαρρήκτη που έχει αποκτήσει τελειοποιημένα εργαλεία), αφού δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την πνευματική του απογείωση.»

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (21) - 18η θεματική ενότητα, Η αρχή της πλειοψηφίας

 

Η Αριστοτελική Πολιτεία των Αθηναίων σε πάπυρο αρ. 131 που εκτίθεται στη Βρετανική Βιβλιοθήκη. Πηγή: Βικιπαίδεια

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Πολιτικά, Γ 6.3-4, 1281a39-b10

 

Βασικά σημεία

1. Η βασική θέση.

2. Παράδειγμα και αναλογία. Η αθροιστική θεωρία.

3. Γλωσσικές επιλογές.

 

Ανάπτυξη

1. Στο απόσπασμα ο Αριστοτέλης συζητά το ζήτημα της εξουσίας σε μία πόλη-κράτος: είναι προτιμότερο να εξουσιάζουν οι περισσότεροι, ο λαός, (δεῖ κύριον εἶναι μᾶλλον τὸ πλῆθος) ή λίγοι και άριστοι (τοὺς ἀρίστους μὲν ὀλίγους δέ);

Η βασική του θέση είναι ότι οι πολλοί ως σύνολο, καθώς διαθέτουν αρετή και φρόνηση, ασκούν την πολιτική εξουσία ωφελιμότερα από τους λίγους αλλά αρίστους, γιατί συνολικά έχουν πολλαπλάσια αρετή και εξυπνάδα (ἤθη και διάνοια στο πρωτότυπο). [Ομάδα συγγραφής ΚΕΕ, Αριστοτέλους, Πολιτικά, σελ.87]

Είναι χαρακτηριστικό ότι η θέση αυτή διατυπώνεται με δυνητική ευκτική, η οποία χρωματίζει τον λόγο του με κάποια διστακτικότητα και επιφυλακτικότητα (δόξειεν ἂν λέγεσθαι … τάχα δὲ κἂν ἀλήθειαν. Τοὺς γὰρ πολλούς, ὅμως ἐνδέχεται συνελθόντας εἶναι βελτίους ἐκείνων…).

Ο Αριστοτέλης έχει εξηγήσει ότι επιβάλλεται η αναλυτική παρουσίαση κάθε πολιτεύματος προκειμένου να λυθούν οι απορίες που δημιουργούνται. Έτσι όποιος εμβαθύνει και δεν παρουσιάζει μόνο την πρακτική πλευρά των πολιτευμάτων οφείλει να μην παραλείπει τίποτε και να επιζητεί την αλήθεια. Το διστακτικό του ύφος είναι επομένως αναμενόμενο, αφού σιγά- σιγά αναλύει και διερευνά, εμβαθύνει στα μέρη και το όλον και στόχος του είναι να μη παραλειφθεί κάποια πτυχή του θέματος ανεξερεύνητη. [Ομάδα συγγραφής ΚΕΕ, Αριστοτέλους, Πολιτικά, σελ.87]

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (20) - 17η θεματική ενότητα, Ο άνθρωπος ζῷον πολιτικὸν

 

Η πρώτη σελίδα των Πολιτικῶν στην έκδοση του Immanuel Bekker (1837). πηγή: Βικιπαίδεια

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Πολιτικά, Α 1.10-11, 1253a7-18

 

Βασικά σημεία

1. Ο Λόγος αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος φύσει πολιτικὸν ζῷον ἐστί.

 

Ανάπτυξη

1. Ο Αριστοτέλης ως εμπειρικός φιλόσοφος παρατηρεί ότι δε χαρακτηρίζεται μόνο ο άνθρωπος ζῷον πολιτικόν. Υπάρχουν στη φύση και άλλα ζώα που συγκροτούν κοινωνίες, με στόχο να δραστηριοποιηθούν από κοινού και να επιτελέσουν ένα έργο. Όμως, οι διαφορές μεταξύ των κοινωνιών των άλλων ζώων και των ανθρώπων είναι μεγάλες. Οι διαφορές αυτές οφείλονται στην ύπαρξη του λόγου.

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (19) - 16η θεματική ενότητα, Η πόλις

  

Φωτογραφία κώδικα του 1493, που περιέχει απόσπασμα του 4ου βιβλίου των Πολιτικών του Αριστοτέλη (Εθνική Βιβλιοθήκη της Νάπολης, πηγή: Βικιπαίδεια)

 

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Πολιτικά, Α 1.1·8, 1252a1-7· b27-32

 

Βασικά σημεία

1. Ο Αριστοτέλης ως εμπειρικός φιλόσοφος.

2. Η έννοια της κοινωνίας.

3. Γιατί οι άνθρωποι συγκροτούν κοινωνίες; Τελεολογική σκέψη του Αριστοτέλη.

4. Ορισμός της πόλεως.

5. Συσχετισμός απόψεων Αριστοτέλη-Πρωταγόρα-Πλάτωνα πάνω στο ζήτημα της δημιουργίας πόλεων.

6. Κοινωνικές οντότητες.

7. Η αυτάρκεια.

8. Νέα στοιχεία για τον ορισμό της έννοιας πόλις.

9. Οι συλλογισμοί που αποδεικνύουν ότι η πόλη υπάρχει εκ φύσεως.

 

Δύο άρθρα του Παντελή Μπουκάλα για τα δημοτικά τραγούδια

Ο ατρόμητος Κατσαντώνης παίζει τον ταμπουρά του. Λεπτομέρεια από τοιχογραφία του Θεόφιλου (πηγή: Βικιπαίδεια)

Παντελής Μπουκάλας, «Μάνα, σου λέω δεν μπορώ»…

 

Η πρώτη, σύντομη μορφή της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους» του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου εκδόθηκε το 1853. Στην έκταση που έμελλε να διαπαιδαγωγήσει γενεές γενεών ιστοριογράφων, εκπαιδευτικών, πολιτικών, στρατιωτικών, εκκλησιαρχών και (δι’ αυτών) γενεές γενεών μαθητών και «απλών αναγνωστών», καθιερώνοντας το ερμηνευτικό σχήμα της αδιατάρακτης συνέχειας του ελληνισμού, από την αρχαιότητα στο Βυζάντιο κι εκείθε στη νέα Ελλάδα, άρχισε να εκδίδεται σταδιακά το 1860.

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (18) - 15η θεματική ενότητα, Ορισμός της αρετής

 

Πρόλογος της λατινικής μετάφρασης των Φυσικῶν του Αριστοτέλη από τον Ιωάννη Αργυρόπουλο (15ος αι., πηγή: Βικιπαίδεια)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια Β 6.10-13·16, 1106b18-28· 1106b36-1107a6

 

Βασικά σημεία

1. Πώς ορίζεται το μέσον;

2. Η αρετή είναι ένα είδος μεσότητας

3. Ο πλήρης ορισμός της αρετής

4. Γλωσσικές παρατηρήσεις.

 

Ανάπτυξη

1. Οἷον καὶ φοβηθῆναι…οὐκ εὖ: παραδείγματα συναισθημάτων (παθών) που αποδεικνύουν ότι σ' αυτά υπάρχει και υπερβολή και έλλειψη και το μέσον.

Στην 8η ενότητα ο Αριστοτέλης είχε καταλήξει στη θέση ότι οι ηθικές αρετές σχετίζονται με τα συναισθήματα και τις πράξεις, γιατί σ’ αυτά υπάρχει υπερβολή και έλλειψη και το μέσον. Έρχεται, λοιπόν, στην ενότητα αυτή να αποδείξει την παραπάνω θέση με επαγωγικό τρόπο δίνοντας ενδεικτικά κάποια παραδείγματα συναισθημάτων, τα οποία διακρίνονται σε ευχάριστα και δυσάρεστα. Τονίζει ότι σ’ αυτά υπάρχει υπερβολή και έλλειψη, καθώς μπορούμε να τα βιώσουμε είτε σε μεγαλύτερο είτε σε μικρότερο βαθμό. Αν τα αισθανόμαστε σε μεγαλύτερο βαθμό («μᾶλλον»), τότε φτάνουμε στην υπερβολή, ενώ, αν τα αισθανόμαστε σε μικρότερο βαθμό («ἧττον»), φτάνουμε στην έλλειψη. Όμως, ούτε το «μᾶλλον» ούτε το «ἧττον» είναι καλά («οὐκ εὖ»), όπως υπογραμμίζει ο φιλόσοφος, γιατί έτσι απομακρυνόμαστε από τη μεσότητα.

Πρέπει, μάλιστα, να σημειώσουμε ότι μετά τα επιρρήματα «μᾶλλον» και «ἧττον» εννοείται η γενική συγκριτική «τοῦ δέοντος», η οποία προσδίδει δεοντολογικό χαρακτήρα στο κείμενο και καθορίζει τα όρια του μέτρου, της ηθικά ορθής πράξης.

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (11) - Επιστήμη, τεχνολογία, ευθύνη επιστήμονα (σχεδιαγράμματα, κείμενα)

πηγή: istockphoto.com

Επιστήμη

Η επιστήμη είναι ένα σύστημα γνώσεων και μεθόδων που στόχο έχουν τη διερεύνηση και κατανόηση των τομέων του επιστητού. Επιστητό ονομάζεται οτιδήποτε μπορεί ο άνθρωπος να προσλάβει με τις αισθήσεις και να κατανοήσει με τη λογική. Οι βασικοί τομείς του επιστητού είναι η φύση και ο άνθρωπος (και τα έργα του, π.χ. τέχνη, τεχνική, νόμοι, πολιτεύματα, κτλ).

Στην επιστήμη, οι νέες γνώσεις πρέπει να γίνουν αποδεκτές όχι μόνο από το άτομο που τις ανακάλυψε, αλλά και από την επιστημονική ομάδα που είναι ειδική στο συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο. Φυσικά, οι επιστημονικές γνώσεις δεν είναι κάτι δεδομένο. Κάτι που ισχύει σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή αναιρείται σε μια άλλη με νέα στοιχεία που στο μεταξύ έχουν βρεθεί.

Η δημιουργία και ανάπτυξη της επιστήμης οφείλεται στην περιέργεια, την επιθυμία για γνώση και την προσπάθεια του ανθρώπου να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής του.

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (10) - θανατική ποινή, εγκληματικότητα

Χρωματική απεικόνιση των εκτελέσεων θανατικών ποινών στην Ευρώπη με βάση την χρονολογία της τελευταίας εκτέλεσης (εδώ η πηγή της εικόνας)

 

Στην ανάρτηση αυτή θα βρείτε υλικό για την θανατική ποινή και την εγκληματικότητα. Πρώτα παρατίθεται ένας πίνακας, όπου παρουσιάζονται τα επιχειρήματα υπέρ της κατάργησης της ποινής και η ανασκευή τους, όπως αναφέρονται στο απόσπασμα του Μανωλεδάκη για τη θανατική ποινή (σχολικό βιβλίο, σελ.84). Ακολουθεί ένα σχεδιάγραμμα του κειμένου της Διεθνούς Αμνηστίας (υπάρχει στο βιβλίο μετά τον Μανωλεδάκη) που υποστηρίζει την κατάργηση της ποινής αυτής. Είναι πολύ χρήσιμο να δει κανείς το κείμενο αυτό σε αντιπαραβολή με το κείμενο του Μανωλεδάκη όχι μόνο ως προς τα κύρια σημεία της επιχειρηματολογίας, αλλά και σε σχέση με τη συγκρότηση, το ύφος και τη στόχευσή τους. Έτσι, θα γίνει καλύτερα κατανοητό γιατί το κείμενο του Μανωλεδάκη είναι παράδειγμα επιστημονικού λόγου, ενώ αυτό της Διεθνούς Αμνηστίας όχι. Μετά τα διαγράμματα των δύο κειμένων θα βρείτε λίγες ακόμη πληροφορίες για την ποινή και ειδικότερα για τη θανατική ποινή.

Στο τέλος, δίνω και ένα σχεδιάγραμμα για την εγκληματικότητα.

Στους παρακάτω συνδέσμους θα βρείτε πληροφορίες για την πολύκροτη υπόθεση Λυμπέρη, του τελευταίου θανατοποινίτη στην Ελλάδα, που εκτελέστηκε το 1972. Πρώτα, το άρθρο της Βικιπαίδειας, μετά δύο αναρτήσεις από ειδησεογραφικούς ιστότοπους (εδώ και εδώ) και τέλος ένα αφιέρωμα.  

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (17) - 14η θεματική ενότητα, Ηθική αρετή και μεσότητα

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια Β 6.4-8, 1106a26-b7

 

Βασικά σημεία

1. Τα κριτήρια διαίρεσης των πραγμάτων: το πολύ, το λίγο, το μέσον.

2. Αντικειμενική και υποκειμενική μεσότητα. Παραδείγματα.

3. Η επιλογή και η επιδίωξη κάθε ειδικού.

4. Πραγματολογικά σχόλια.

5. Γλωσσικές παρατηρήσεις.

 

Ανάπτυξη

1. Ἐν παντὶ δὴ … κατ’ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα ἢ πρὸς ἡμᾶς

Ο Αριστοτέλης ξεκινάει σ’ αυτή την ενότητα να απαντάει στο ερώτημα που έθεσε στην προηγούμενη, ποια δηλαδή είναι η φύση της αρετής. Στόχος του είναι να αποδείξει ότι η αρετή είναι ένα είδος μεσότητας (κάτι στο οποίο έμμεσα αναφέρθηκε στην 4η ενότητα). Γι’ αυτό, λοιπόν, πρέπει πρώτα να προσδιορίσει την έννοια της μεσότητας, για να καταλήξει έπειτα στον συσχετισμό της με την ηθική αρετή.

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου - αδίδακτο (6) - Ανδοκίδης, Κατὰ Ἀλκιβιάδου 5-7

 

Ερμαϊκή στήλη με κεφαλή Ηρακλή (Ερμηρακλής). Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης. Ο Ανδοκίδης (440-390 π.Χ.) παραμονές της Σικελικής εκστρατείας (415 π.Χ.), ενεπλάκη στο σκάνδαλο των Ερμοκοπιδών (δηλαδή του ακρωτηριασμού των ερμαϊκών στηλών) και φυλακίστηκε λόγω της αντιθρησκευτικής του ενέργειας. Υπέστη αφαίρεση πολιτικών δικαιωμάτων (ἀτιμία) και αυτοεξορίστηκε στην Κύπρο. (πηγή: Βικιπαίδεια)

Ανδοκίδης, Κατὰ Ἀλκιβιάδου, 5-7

Στο απόσπασμα ο ρήτορας καταγγέλλει τον νόμο του εξοστρακισμού. Θεωρεί ότι θεμέλιο των ορθών αποφάσεων είναι η υπεύθυνη στάση των πολιτών, που επιβάλλει να ακούγονται με πνεύμα ισότητας και αμεροληψίας όσοι μιλούν με ευπρέπεια προς όφελος της πόλης τους.

 

Οἶμαι δὲ καὶ τοὺς φίλους ὑμῶν ἐν ταύτῃ μάλιστα τῇ ἡμέρᾳ λυπεῖσθαι καὶ τοὺς ἐχθροὺς ἥδεσθαι, συνειδότας ὡς ἂν ἀγνοήσαντες ἐξελάσητε τὸν βέλτιστον, δέκα ἐτῶν ἡ πόλις οὐδὲν ἀγαθὸν ὑπὸ τούτου τοῦ ἀνδρὸς πείσεται. Ῥᾴδιον δὲ καὶ ἐντεῦθεν γνῶναι τὸν νόμον πονηρὸν ὄντα: μόνοι γὰρ αὐτῷ τῶν Ἑλλήνων χρώμεθα, καὶ οὐδεμία τῶν ἄλλων πόλεων ἐθέλει μιμήσασθαι. καίτοι ταῦτα διέγνωσται ἄριστα τῶν δογμάτων, ἃ καὶ τοῖς πολλοῖς καὶ τοῖς ὀλίγοις ἁρμόττοντα μάλιστα τυγχάνει καὶ πλείστους ἐπιθυμητὰς ἔχει. Περὶ μὲν οὖν τούτων οὐκ οἶδ᾽ ὅ τι δεῖ μακρότερα λέγειν: πάντως γὰρ οὐδὲν ἂν πλεῖον εἰς τὸ παρὸν ποιήσαιμεν: δέομαι δ᾽ ὑμῶν τῶν λόγων ἴσους καὶ κοινοὺς ἡμῖν ἐπιστάτας γενέσθαι, καὶ πάντας ἄρχοντας περὶ τούτων καταστῆναι, καὶ μήτε τοῖς λοιδορουμένοις μήτε τοῖς ὑπὲρ καιρὸν χαριζομένοις ἐπιτρέπειν, ἀλλὰ τῷ μὲν θέλοντι λέγειν καὶ ἀκούειν εὐμενεῖς εἶναι, τῷ δὲ ἀσελγαίνοντι καὶ θορυβοῦντι χαλεπούς. ἀκούσαντες γὰρ ἕκαστον τῶν ὑπαρχόντων ἄμεινον βουλεύσεσθε περὶ ἡμῶν.

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (16) - 13η θεματική ενότητα, Η ηθική αρετή και η ηθική πράξη

 

Πρώτη σελίδα έκδοσης των "Ηθικών Νικομαχείων" (1566) στα ελληνικά και στα λατινικά (πηγή: Βικιπαίδεια)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια Β1, 5-8, 1103b2 - 25

 

Βασικά σημεία

1. Το παράδειγμα των νομοθετών

2. Η ποιότητα του εθισμού

3. Ο ρόλος του δασκάλου

4. Ο εθισμός καθορίζει την έξιν: παραδείγματα

5. Οι έξεις προκύπτουν από τον εθισμό

6. Η παιδαγωγική αξία του εθισμού

7. Γλωσσικές παρατηρήσεις

 

Σπιναλόγκα, το νησί των λεπρών

Η Σπιναλόγκα από ψηλά – λήψη Χρ. Κωνσταντινίδης (πηγή: Η Μηχανή του Χρόνου)

Το αρχαίο όνομα της νησίδας ήταν Καλυδώνα. Βρίσκεται στον κόλπο της Ελούντας (αρχαία ονομασία Ολούς, -οῦντος) στον δήμο Αγίου Νικολάου του νομού Λασιθίου Κρήτης. Οχυρώθηκε από τους Βενετούς.

Το όνομα «Σπιναλόγκα» το πήρε κατά την Ενετοκρατία και σημαίνει «μακρύ αγκάθι» (spina=αγκάθι, longa=μακρύ). Προέκυψε από παραφθορά της ονομασίας «Stinelonde» (στην Ελούντα), εξελίχθηκε σε «Spinalonde» και τελικά σε «Spinalonga».

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (15) - 12η θεματική ενότητα, Η ηθική αρετή

 

Αριστοτέλης (πηγή: Wikimedia Commons)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια Β1, 1-4, 1103a14 - b2

 

Βασικοί νοηματικοί άξονες:

1. Όροι της αριστοτελικής φιλοσοφίας.

2. Είδη της αρετής· προέλευση κι εξέλιξη.

3. Ηθικές αρετές και φύση.

4. Όνομα και σημασία: ἦθος < ἔθος;

5. Αριστοκρατική και αριστοτελική άποψη περί ἀρετῆς.

6. Ορολογία: δύναμις - ἐνέργεια.

7. Διαδικασία απόκτησης των αρετών: ποιοῦντες μανθάνομεν.

8. Το παράδοξο του Ross.

 

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου - αδίδακτο (5) - Δημοσθένης, Πρὸς τὴν Φιλίππου ἐπιστολήν 15-17

 

Δημοσθένης (πηγή: Wikimedia Commons)

Δημοσθένης, Πρὸς τὴν Φιλίππου ἐπιστολήν 15-17

Ο Φίλιππος έστειλε στους Αθηναίους επιστολή με την οποία τους κατηγορούσε ότι τηρούν εχθρική στάση εναντίον του. Αφού διαβάστηκε η επιστολή ενώπιον της Εκκλησίας του Δήμου, ο ρήτορας παίρνει τον λόγο και προτείνει να προχωρήσουν οι Αθηναίοι στις απαραίτητες ενέργειες, για να πολεμήσουν με τον Φίλιππο. Στο παρακάτω απόσπασμα εξηγεί γιατί η Αθήνα είναι γενικά σε καλύτερη μοίρα από τη Μακεδονία και γιατί ο Φίλιππος στον τελευταίο πόλεμο τα κατάφερε καλύτερα από τους Αθηναίους.

 

Εἰ δέ τις ὑμῶν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τὸν Φίλιππον ὁρῶν εὐτυχοῦντα φοβερὸν εἶναι νομίζει καὶ δυσπολέμητον, σώφρονος μὲν ἀνδρὸς χρῆται προνοίᾳ: μεγάλη γὰρ ῥοπή, μᾶλλον δὲ τὸ ὅλον ἡ τύχη ἐστὶ πρὸς ἅπαντα τὰ τῶν ἀνθρώπων πράγματα: κατὰ πολλοὺς μέντοι τρόπους ἕλοιτ᾽ ἄν τις οὐχ ἧττον τὴν ἡμετέραν εὐτυχίαν ἢ τὴν ἐκείνου. Παρά τε γὰρ τῶν προγόνων ἐκ πλείονος χρόνου παρειλήφαμεν τὴν εὐδαιμονίαν οὐ τούτου μόνον, ἀλλὰ συνελόντι φράσαι πάντων τῶν ἐν Μακεδονίᾳ βασιλευσάντων· κἀκεῖνοι μὲν Ἀθηναίοις φόρους ἤνεγκαν, ἡ δ᾽ ἡμετέρα πόλις οὐδενί πω τῶν ἁπάντων. Ἔτι δὲ τοσούτῳ πλείους ἀφορμὰς αὐτοῦ πρὸς τὴν τῶν θεῶν εὔνοιαν ἔχομεν, ὅσῳ διατελοῦμεν εὐσεβέστερα καὶ δικαιότερα πράττοντες. Τί ποτ᾽ οὖν ἐκεῖνος ἐν τῷ προτέρῳ πολέμῳ πλείω κατώρθωσεν ἡμῶν; Ὅτι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, (παρρησιάσομαι γὰρ πρὸς ὑμᾶς)ὁ μὲν αὐτὸς στρατεύεται καὶ ταλαιπωρεῖ καὶ τοῖς κινδύνοις πάρεστιν, οὔτε καιρὸν παριεὶς οὔθ᾽ ὥραν ἔτους παραλείπων οὐδεμίαν, ἡμεῖς δὲ (εἰρήσεται γὰρ τἀληθῆ) οὐδὲν ποιοῦντες ἐνθάδε καθήμεθα, μέλλοντες ἀεὶ καὶ ψηφιζόμενοι καὶ πυνθανόμενοι κατὰ τὴν ἀγορὰν εἴ τι λέγεται νεώτερον. Καίτοι τί γένοιτ᾽ ἂν νεώτερον ἢ Μακεδὼν ἀνὴρ καταφρονῶν Ἀθηναίων καὶ τολμῶν ἐπιστολὰς πέμπειν τοιαύτας οἵας ἠκούσατε μικρῷ πρότερον;

 

Αρχαία Ελληνικά γ΄ λυκείου - Εξεταστέα ύλη για το διαγώνισμα β΄ τετραμήνου

 Διδαγμένο Κείμενο
3η Θεματική ενότητα: Η παιδεία και η αναζήτηση της αλήθειας – η ανθρώπινη φύση και το χρέος του φιλοσόφου (εν. 8-11)

Θα δοθεί κείμενο από το πρωτότυπο και παράλληλο κείμενο στη Νέα Ελληνική και θα ζητηθεί απάντηση:
i. σε μία (1) ερώτηση κατανόησης κλειστού τύπου (σωστού ή λάθους, πολλαπλών επιλογών, αντιστοίχισης, συμπλήρωσης κενών κ.λπ.) ή ανοικτού τύπου.
ii. σε δύο (2) ερωτήσεις ερμηνευτικές:
- Η πρώτη αναφέρεται σε ιδέες/αξίες/προβλήματα, σε στάσεις/ήθος/χαρακτήρα των προσώπων, στο ιστορικό/ κοινωνικό/πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής του έργου, στη δομή/σύνθεση του κειμένου, σε υφολογικά/αισθητικά θέματα, με βάση το διδαγμένο από το πρωτότυπο κείμενο.
- Η δεύτερη αναφέρεται στο παράλληλο κείμενο σε συσχετισμό με το παραπάνω εξεταζόμενο κείμενο από το πρωτότυπο.
iii. σε μία (1) ερώτηση κλειστού τύπου που αναφέρεται στην εισαγωγή στην Πολιτεία (ενότητες 1-3, 6, 8, 12-13, εισαγωγικό σημείωμα στην Αλληγορία του σπηλαίου, σελ.103).
iv. σε μία (1) ερώτηση λεξιλογική-σημασιολογική, όμοια με αυτές που δουλεύτηκαν στην τάξη.

❦

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (14) - 11η θεματική ενότητα, Ο χαρακτήρας και οι στόχοι της παιδείας

 

Χειρόγραφο των Πολιτικών του Αριστοτέλη, γραμμένο από τον Θεόδωρο Γαζή (μέσα 15ου αι.), Udine, Biblioteca Arcivescovile (πηγή: Βικιπαίδεια)

Κείμενο αναφοράς: Αριστοτέλης, Πολιτικά, Θ 1.3-2.1, 1337a33-b11

 

Βασικά σημεία

1. Γιατί η παιδεία πρέπει να απασχολεί το κράτος;

2. Νομοθεσία για κοινή παιδεία

3. Τύποι παιδείας στην εποχής του Αριστοτέλη

4. Αριστοτελικές απόψεις: ηθοπλαστικός ο χαρακτήρας της παιδείας

5. Γλωσσικές επιλογές

 

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ λυκείου (9) - διαφήμιση, καταναλωτισμός (σχεδιαγράμματα, κείμενα)

 

Χάλκινο πιάτο για την εκτύπωση μιας διαφήμισης για το βελονοπωλείο της οικογένειας Liu στο Jinan της δυναστείας Song (960-1279) της Κίνας. Είναι το αρχαιότερο αναγνωρισμένο έντυπο διαφημιστικό μέσο στον κόσμο. πηγή: Βικιπαίδεια

Διαφήμιση

 

Θετικές πτυχές

1. Κάνει γνωστά στο ευρύτερο κοινό τα νέα προϊόντα.

2. Διαμορφώνει συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα:

• την ποιοτική βελτίωση των προϊόντων.
• την πτώση της τιμής των προϊόντων προς όφελος του καταναλωτή.

3. Δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Αρκετοί εργαζόμενοι απασχολούνται στους τομείς:

• της παραγωγής (εργοστάσια, επιχειρήσεις κλπ.),
• της προβολής μιας διαφήμισης (διαφημιστικές εταιρείες, γραφίστες, καλλιτέχνες, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι κλπ.).

4. Ενημερώνει για σοβαρά κοινωνικά ζητήματα, όπως για τα ναρκωτικά, το AIDS, τη δράση κοινωφελών οργανισμών/ιδρυμάτων («Χαμόγελο Παιδιού», «Γιατροί Χωρίς Σύνορα», άλλων φορέων στήριξης ευπαθών ομάδων του πληθυσμού), Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων κλπ.

Αρχαία Ελληνικά Γ΄ λυκείου (13) - 10η θεματική ενότητα, Η αλληγορία του σπηλαίου: οι φιλόσοφοι

 

Γερμανικός χάρτης του 1493 από το Χρονικό της Νυρεμβέργης του Χάρτμαν Σίντελ (Hartmann Schedel), όπου τα τρία νησιά στα δυτικά της βόρειας Αφρικής αποτυπώνονται ως οι Μακάρων Νήσοι. πηγή: Βικιπαίδεια

 

Κείμενο αναφοράς: Πλάτων, Πολιτεία 519b-520a

 

Βασικά σημεία

1. Πλατωνική κοινωνία: διοικητές-ιδρυτές

2. Το Αγαθόν

3. Η ανάβαση και η κατάβαση

4. Η τριπλή λειτουργία του νόμου

5. Κριτική της πλατωνικής Πολιτείας

6. Γλωσσικές επιλογές

 

Ανάπτυξη

1. Για τον Πλάτωνα τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: κυβερνούν όσοι έχουν ένα σκοπό, που δεν είναι άλλος από τη δημιουργία μιας ισορροπημένης και ευτυχισμένης κοινωνίας. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι κατά τον Πλάτωνα η κατοχή της γνώσης, δηλαδή η θέαση του Αγαθού. Αυτή η ανεπανάληπτη περιπέτεια θα τους οπλίσει με ό,τι που χρειάζονται, για να επιστρέψουν στην κοινωνία και να την υπηρετήσουν. Οι απαίδευτοι και οι θεωρητικοί δεν πρέπει να ασχολούνται με τη διακυβέρνηση, η οποία απαιτεί ανθρώπους πεπαιδευμένους αλλά και δραστήριους.